Joseph Baleste: Ενας μεγάλος φιλέλληνας στην Ελληνική Επανάσταση

Ανάμεσα στους Γάλλους φιλέλληνες που υπηρέτησαν στην Ελληνική Επανάσταση, ο Συνταγματάρχης Joseph Baleste κατέχει εξέχουσα θέση, καθώς θεωρείται ο πρώτος εκπαιδευτής και διοικητής των Ελλήνων στρατιωτικών. Γεννήθηκε το 1790 στα Χανιά της Κρήτης, αλλά πολιτογραφήθηκε Γάλλος και πέθανε το 1822, μαχόμενος ηρωικά για την απελευθέρωση της Ελλάδος.

Παρά τον σημαντικό ρόλο του στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων, παραμένει σχεδόν άγνωστος, και στα ιστορικά κείμενα αναφέρεται με πολλούς και διαφορετικούς τόπους γέννησης και ονόματα. Εντούτοις, η ιστορική έρευνα σε αρχειακές πηγές αποδεικνύει ότι ο Baleste προερχόταν από οικογένεια εμπόρων της Μασσαλίας, καταγεγραμμένη στο Εμπορικό Επιμελητήριο της πόλης. Η γέννησή του στα Χανιά και η γαλλική του υπηκοότητα επιβεβαιώνεται από τον βιογράφο των Φιλελλήνων, Henry Fornèsy και υποστηρίζεται από τον μοναδικό Έλληνα ιστοριογράφο του Baleste, τον Π. Κουμάντο. Επιπλέον, από τα αρχεία του Γαλλικού Προξενείου στα Χανιά αποδεικνύεται ότι η οικογένεια Baleste συγκαταλέγεται ανάμεσα στις οικογένειες Γάλλων της Μασσαλίας που είχαν μετοικήσει εκεί για εμπορικούς λόγους, ήδη πριν από τη Γαλλική Επανάσταση, και είχαν αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς με την Ελλάδα, καθώς άνδρες μέλη της νυμφεύονταν συνήθως Ελληνίδες γυναίκες.

Ανάμεσα τους βρίσκουμε τον πατέρα του Joseph Baleste, έμπορο Jean-François Baleste. Το όνομά του επιβεβαιώνεται τόσο από τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, όσο και από έγγραφο που δημοσιεύεται στα Κρητικά Ιστορικά Έγγραφα του Νικόλαου Τωμαδάκη και Ανθούλας Παπαδάκη. Ο Jean- François είχε νυμφευθεί την Κατερίνα Βενολοπούλου, η οποία απεβίωσε στα Χανιά την 8η Απριλίου 1797, ημέρα που γεννήθηκε η κόρη της και αδελφή του Joseph, Marie-Thérèse, σύμφωνα με τη ληξιαρχική πράξη γάμου της τελευταίας που εντοπίστηκε στο ληξιαρχείο της Μασσαλίας.

Στην απαρχή της στρατιωτικής του καριέρας, ο Baleste υπηρέτησε ως εθελοντής στο Α΄ Σύνταγμα Πεζικού της Γραμμής στη στρατιά του Μεγάλου Ναπολέοντα, το 1808, και τον Σεπτέμβριο του 1814. Το ίδιο έτος έφυγε για την Κρήτη, ενώ είχε ήδη τον βαθμό του λοχαγού του Γαλλικού στρατού. Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση ο Baleste βρισκόταν τυχαία στην Τεργέστη και ακολούθησε τον Δημήτριο Υψηλάντη πλημμυρισμένος από ενθουσιασμό για την απελευθέρωση της Ελλάδος. Πράγματι, ο νεαρός Baleste, τον οποίο ο Σπηλιάδης ονομάζει «ο Έλλην Βαλέστας», μιλούσε εξαιρετικά την ελληνική γλώσσα και οι Κρήτες τον θεωρούσαν συμπατριώτη τους. Είχε καλούς τρόπους, πολλά προσόντα, ευγενικό πρόσωπο, αλλά και επιβλητικό παράστημα, όπως μαρτυρά πορτρέτο του που φιλοτέχνησε ο Adam de Friedel και εξέδωσε το 1830 και επιπλέον ήταν μορφωμένος, γενναίος και αφιλοκερδής.

Joseph Baleste, πορτρέτο του Adam Friedel. Συλλογή ΕΕΦ

Ο Υψηλάντης ξεκίνησε, αμέσως μετά την άφιξή του από την Τεργέστη στα Βέρβενα τον Ιούλιο του 1821, τη στρατολόγηση και την οργάνωση τακτικού στρατού, αναθέτοντας τα χρέη του εκπαιδευτή, αλλά και τη διοίκηση στον Baleste, τον οποίο ο ίδιος προήγαγε στον βαθμό του Συνταγματάρχη. Σύντομα, η δύναμη του στρατεύματος ανήλθε στους 500 άνδρες που διαιρέθηκαν σε τρεις λόχους και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στην Καλαμάτα. Ο Baleste τους εκπαίδευε κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα με σκοπό να αποτελέσουν τον πυρήνα του Ελληνικού Στρατού που φιλοδοξούσε να δημιουργήσει ο Υψηλάντης. Το εγχείρημα θα είχε στεφθεί με επιτυχία και αυτό θα είχε συμβάλει καθοριστικά στο μέλλον του Αγώνα, αν οι τοπικοί προύχοντες δεν στερούσαν τα μέσα που ήταν απαραίτητα για τη συντήρηση του στρατού και κυρίως τα τρόφιμα. Ακόμη χειρότερα, οι οπλαρχηγοί αντίπαλοι του Υψηλάντη είχαν εναντιωθεί στη σύσταση τακτικού στρατού και παρουσίαζαν το επάγγελμα του τακτικού στρατιώτη αντιπαθές. Η σφοδρή εναντίωση των ατάκτων αρματολών σε κάθε έννοια οργάνωσης και στρατιωτικής πειθαρχίας εμπόδισε την Ελληνική κυβέρνηση να επιτύχει έγκαιρα τη σύσταση τακτικού στρατού. Πράγμα που άφησε την Ελλάδα στην κρισιμότερη φάση της Επανάστασης εκτεθειμένη στις δυνάμεις του Ιμπραήμ.

Εάν είχε επιτραπεί στον έμπειρο φιλέλληνα Baleste να ολοκληρώσει το έργο του και να συστήσει τακτικό στρατό στην αρχή της Επανάστασης, η εξέλιξη του αγώνα θα ήταν εντελώς διαφορετική.

Σε κάθε περίπτωση, είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο Baleste ήταν ένας γενναίος αξιωματικός, του οποίου το θάρρος καταμαρτυρείται από έναν μεγάλο αριθμό συναδέλφων του. Ακόμη και ο «ιδιότροπος» Maurice Persat εκθειάζει τον Γάλλο αξιωματικό γράφοντας ότι «ήταν, αναντίρρητα, ο πιο γενναίος από όλους τους Φιλέλληνες και ο πιο γενναιόδωρος. Είχε ξεχωριστές αρετές. Αποδοκίμαζε υπέρτατα τους κόλακες, και δεν συμπαθούσε αυτούς που έτρεχαν γύρω από τη διοίκηση, τους οποίους αποκαλούσε παράσιτα του στρατού. Ο Baleste διέθετε μια ταπεινότητα της οποίας η ανάμνηση έκανε να κοκκινίζουν από ντροπή οι Φιλέλληνες […]».

Τον Αύγουστο του 1821, ο Baleste, επικεφαλής του Τακτικού Στρατού, εμπόδισε  την αποβίβαση του τουρκικού στόλου στην Καλαμάτα και στη συνέχεια συμμετείχε στην πολιορκία της Τριπολιτσάς. Κατά τα έκτροπα που σημειώθηκαν στην άλωση, κατάφερε μαζί με άλλους Φιλέλληνες να διασώσει τμήμα του άμαχου τούρκικου πληθυσμού.

Εν τω μεταξύ, οι στρατιώτες του υπέφεραν από πείνα και άρχισαν να λιποτακτούν καθημερινά, ενώ οι εκκλήσεις του Baleste προς την Κυβέρνηση δεν είχαν αποτέλεσμα. Ακόμη χειρότερα, κατά τη διάρκεια της αποτυχημένης πολιορκίας του Ναυπλίου (στις 4 Δεκεμβρίου 1821), ένας μεγάλος αριθμός των στρατιωτών και Φιλελλήνων σκοτώθηκαν. Τέλος, κατά την πολιορκία της Ακροκορίνθου (στις 14 Ιανουαρίου 1822), το Σώμα, εγκαταλελειμμένο από τον αρχηγό του Υψηλάντη ο οποίος ήταν βαριά άρρωστος και αποκαμωμένος από τις στερήσεις, διαλύθηκε. Ο Baleste, αδυνατώντας να διορθώσει την κατάσταση, αφού προσκλήθηκε από τους Κρήτες της Πελοποννήσου να πάει να πολεμήσει στην Κρήτη, πήρε περίπου τα δύο τρίτα του Σώματος και έφυγε για τα Χανιά. Ο Κριτοβουλίδης αναφέρει ότι οι Κρητικοί τον δέχτηκαν με χαρά, καθώς τον θεωρούσαν «αξιωματικό έμπειρο στις πολεμικές επιχειρήσεις», απαραίτητο για τον Κρητικό Αγώνα.

Ο Baleste έφτασε στις 20 Μαρτίου 1822 στην Κρήτη και αφού συναντήθηκε με τον Γενικό Έπαρχο του νησιού, Μιχαήλ Κομνηνό Αφεντούλιεφ, μετέβη στο Ρέθυμνο. Εκεί κατά τη διάρκεια σύγκρουσης με τους Τούρκους στην περιοχή του Πλατανιά, κατάφερε να τους τρέψει σε φυγή. Έχοντας πρότερη πολεμική πείρα από την κατάληψη των φρουρίων της Πελοποννήσου, προνόησε ότι χωρίς φρούριο δεν θα ήταν δυνατόν να στερεωθεί η επανάσταση στην Κρήτη. Για τον λόγο αυτό συνέλαβε το σχέδιο της κατάληψης του φρουρίου, υποστηριζόμενος και από πολλούς ντόπιους Κρήτες. Είχε την πεποίθηση ότι με τον στρατό των τριών χιλιάδων τον οποίον είχε συναθροίσει, ήταν ικανός να καταλάβει το Ρέθυμνο. Oμως, σύμφωνα με τον Pouqueville, ήταν αδύναμος, καθώς είχε μόλις αναρρώσει από πυρετούς και θα του ήταν δύσκολο να ηγηθεί αυτής της προσπάθειας.

Την ημέρα της μάχης, διαφωνίες μεταξύ των τοπικών οπλαρχηγών δεν επέτρεψαν την πλήρη εφαρμογή του πολεμικού του σχεδίου, με αποτέλεσμα οι στρατιώτες του να αναγκαστούν να οπισθοχωρήσουν. Σκοτώθηκαν περίπου ογδόντα και αιχμαλωτίστηκαν πολλοί, μεταξύ αυτών και ο Κόκκινος, Χίος, υπασπιστής του, ο οποίος φαίνεται ότι τον συνόδευε από την Τεργέστη. Ο ίδιος ο Baleste, αποκαμωμένος, κουβαλήθηκε από έναν πολεμιστή που τον έκρυψε σ’έναν πυκνό θάμνο. Δυστυχώς, οι Τούρκοι τον βρήκαν κατά την επιστροφή τους και τον σκότωσαν.

Ο Σπηλιάδης περιγράφει με πολύ γλαφυρό τρόπο τον τραγικό θάνατό του. Οι Τούρκοι, αφού του έκοψαν το κεφάλι και το δεξί του χέρι με το οποίο κρατούσε το σπαθί, τα πέρασαν σε ένα παλούκι το οποίο περιέφεραν περιχαρείς στο στρατόπεδο εν μέσω ζητωκραυγών και πυροβολισμών. Ιταλικό ενημερωτικό σύγγραμμα του 1844 σημειώνει ότι επ’ ευκαιρία όλος ο τουρκικός στόλος επιδόθηκε σε πανηγυρισμούς. Στη συνέχεια τα κομμένα μέλη στάλθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, δώρο στον πασά Καρά Αλή, και βρισκόντουσαν κρεμασμένα στην τουρκική ναυαρχίδα, μαζί με εκατοντάδες άλλα κεφάλια Ελλήνων αγωνιστών. Οταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης και ο Γεώργιος Πιπίνος ανατίναξαν την τουρκική ναυαρχίδα λίγους μήνες αργότερα, έπαιρναν εκδίκηση για τη σφαγή της Χίου και για τον μεγάλο φιλέλληνα Baleste.

Ο θάνατος του Baleste συγκλόνισε τόσο πολύ τους στρατιώτες και τους φιλέλληνες αξιωματικούς, ώστε τραγουδήθηκε σε γαλλικό μοιρολόι.

Δυστυχώς, ο τρόπος με τον οποίο φέρθηκαν στον Baleste πολλοί Έλληνες οπλαρχηγοί, προκειμένου να ακυρώσουν τη σύσταση τακτικού στρατού, στέρησε την Ελλάδα από τις πολύτιμες υπηρεσίες πολλών φιλελλήνων τους οποίους οδήγησε στην απογοήτευση και ακόμη και την επιστροφή στις πατρίδες τους.

Έτσι, στις 14 Απριλίου 1822, χάθηκε ο «πολυωφελής και πλήρης ευγενικών αισθημάτων» κατά τον Τρικούπη, Baleste. Ο μεγάλος φιλέλληνας μπορεί κατά τον Raybaud, να διεκδικήσει την τιμή ότι «πρώτος» πάτησε το έδαφος της Ελλάδας με τη γενναία σκέψη να χύσει το αίμα του γι’ αυτήν.

ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  • Archives Nationales (France), Affaires Étrangères. Correspondance reçue du consulat de La Canée (1676-1759), (AE/Β/Ι/340-ΑΕ/Β/Ι/358), Έγγραφα υπ’ αριθ. 1867, 1870, 1881, 1899, 1909, 1914, 1949, 2012, 2034 και 2053 του προξενείου της Γαλλίας στα Χανιά.
  • Bruyère-Ostells Walter, La Grande Armée de la liberté, Paris, Tallandier, 2013, σσ. 532-536.
  • Constantinidès G. Constantin, Affaires Étrangères. Correspondance reçue du consulat de La Canée (1676-1759), Inventaire analytique (AE/Β/Ι/340-ΑΕ/Β/Ι/358), Paris, Archives Nationales (France), 1952.
  • Dourneau Edme-Martial, « Baleste ou Le soldat de la liberté », Myriologies ou Chants funèbres et élégiaques d’un Épirote, Paris, chez les marchands de Nouveautés, 1827, σσ. 155-160.
  • Fornèsy Henry, Le monument des philhellènes, 1860, χειρόγραφο υπ’ αριθ. 1697, Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
  • Friedel Adam de, The Greeks, Twenty-four Portraits of the principal Leaders and Personages who have made themselves most conspicuous in the Greek Revolution, from the Commencement of the Struggle, London, 1830, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.
  • Gordon Thomas, History of the Greek Revolution, Vol. 1, London, William Blackwood, Edinburg & T. Cadell, Strand, 1844, σσ. 493-497.
  • Museo scientifico, letterario ed artistico, ovvero scelta raccolta di utili e svariate nozioni in fatto di scienze, lettere ed arti belle, Anno sesto, Torino, Stabilimento tipografico di Alessandro Fontana, 1844, σ. 179.
  • Persat Maurice, Mémoires du Commandant Persat, 1806 à 1844, Paris, Plon-Nourrit & Co, 1910, σ. 85 και σημείωση υπ’ αριθμ. (2), ίδια σ.
  • Pouqueville François Charles Hugues Laurent, Histoire de la régénération de la Grèce, Tome III, Paris, Firmin Didot père et fils, 1824, σσ. 511-512.
  • Raybaud Maxime, Mémoires sur la Grèce, Tome I, Paris, Tournachon-Molin libraire, 1824, σημείωση σ. 423 και σημείωση σσ. 424-425.
  • Rodriquez Moises Enrique, Under the flags of freedom, Hamilton books, 2009, σ. 321.
  • Teissier Octave, Inventaire des archives historiques de la Chambre de commerce de Marseille, Chambre de commerce de Marseille, Marseille, Typographie et lithographie Barlatier-Feissat père et fils, 1878, σ. 192.
  • Vayakakos V. Dikaios, «Des Philhellènes Corses en Grèce pendant la guerre de l’indépendance (1821-1828)», Μνημοσύνη, Τόμος 4, 1973, σσ. 182-197.
  • Voutier Olivier, Lettres sur la Grèce, notes et chants populaires, extraits du portefeuille du colonel Voutier, Paris, Firmin Didot et autres, 1826, XIII-XIV.
  • Voutier Olivier, Mémoires du Colonel Voutier, sur la guerre actuelle des grecs, Paris, Bossange frères libraires, 1823, σ. 82. και σημείωση σσ. 190-192.
  • Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας Μέχρι της εγκαταστάσεως της Βασιλείας, Τόμος 2, Εν Αθήναις, Τύποις Διονυσίου Κορομηλά, 1862, Επανέκδοση από τη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα, 1972, σσ. 44, 291 και 712.
  • Βακαλόπουλος Απόστολος, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, Αθήνα, ΟΕΔΒ, 1971, σσ. 155-159.
  • Βακαλόπουλος Απόστολος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, Τόμος Ε’, Θεσσαλονίκη, 1961, σσ. 39-47 και 620-770.
  • Βυζάντιος Σ. Χρήστος, Ιστορία του Τακτικού Στρατού της Ελλάδος από της πρώτης συστάσεώς του κατά το 1821 μέχρι των 1832, εν Αθήναις, εκ της τυπογραφίας Κ. Ράλλη, 1837, σσ. 4-5 και 9.
  • Βυζάντιος Σ. Χρήστος, Ιστορία των κατά την Ελλην. Επανάστασιν εκστρατειών και μαχών και των μετά ταύτα συμβάντων, ων συμμετέσχεν ο Τακτικός Στρατός, από του 1821 μέχρι του 1833, εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου, 1874, (2η έκδ), σ. 21
  • Διαμαντής Κωνσταντίνος, Δημήτριος Υψηλάντης (1793-1832), Μέρος Πρώτον, Αθήναι, 1966, σ. 46.
  • Κουμάντος Χρ. Παναγής, Στα βήματα του Ιωσήφ Βαλέστ, Καλαμάτα, Ιδιωτική έκδοση, 2013.
  • Κρήτη, 14-4-1822, Ο θάνατος του Βαλέστ, ανάρτηση άρθρου 14/04/2015, στην ιστοσελίδα: www.wordpress.com [πρόσβαση 27 Ιουν. 2018].
  • Κριτοβουλίδης Κυριάκος-Καλλίνικος, Απομνημονεύματα του περί αυτονομίας της Ελλάδος πολέμου των Κρητών, Εν Αθήναις, Εκ του τυπογραφείου Αθηνάς, 1859, σ. 5 και 89-94.
  • Ληξιαρχική πράξη γάμου υπ’ αριθ. 201 E 3146, 19 Ιουνίου 1822, Ληξιαρχικά αρχεία της επαρχίας Bouches-du-Rhône, κοινότητα Μασσαλίας.
  • Μάγερ Κώστας, Το ημερολόγιο της Επαναστάσεως του 1821, Αθήνα, 1961, σ. 21.
  • Μνημεία Κρητικών επαναστάσεων, (1821-1830), επιμέλεια Ε. Γ. Πρωτοψάλτη, Αθήνα, 1978, Τόμος 1, σ. 256
  • Σπηλιάδης Νικολάος, Απομνημονεύματα, Τόμος Α’, Αθήναι, εκδ. Παναγιώτου-Φ. Χριστοπούλου, 1972, σσ. 169-170, 214-215, 288-289.
  • Τρικούπης Σπυρίδων, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, έκδοση Γ΄, Τόμος Β΄, Αθήνα, 1888, σσ. 169-170, κ.α.
  • Τωμαδάκης Νικόλαος –Παπαδάκη Ανθούλα, Κρητικά ιστορικά έγγραφα 1821-1824, Τόμος 1, Αθήνα, 1974, σσ. 113-114.
  • Φωτιάδης Δημήτρης, Η Επανάσταση του Εικοσιένα, Τόμος δεύτερος, Αθήνα, Εκδοτικός οίκος Ν. Βότση, 1977.
  • FRIEDEL Adam de, The Greeks (Balestra), London, 1830. Συλλογή Γενναδείου Βιβλιοθήκης
/by

Βιογραφίες: Ο Γάλλος φιλέλλην Maxime Raybaud

 

 

 

Πορτραίτο του Maxime Raybaud, 19ος αιώνας, λάδι σε καμβά (συλλογή Vincent Touze)

 

Ο Jean-François Maxime Raybaud, Γάλλος στρατιωτικός, διπλωμάτης και συγγραφέας, γεννήθηκε στις 19 Ιουνίου 1795 στην πόλη La Colle στην επαρχία του Var και πέθανε τον Ιανουάριο του 1894.  Απόφοιτος της Σχολής του Saint Cyr, ήταν υπολοχαγός του Πυροβολικού και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πρώτους Φιλέλληνες που έλαβαν μέρος στον Αγώνα.

Αναχώρησε από τη Μασσαλία στις 18 Ιουλίου του 1821, με πλοιάριο από την Ύδρα, που είχε ναυλώσει ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και έφτασε στο Μεσολόγγι στις 2 Αυγούστου για να ενταχθεί στο Σώμα του Thomas Gordon. Τον Σεπτέμβριο του 1821, συμμετείχε στην πολιορκία της Τριπολιτσάς.

Χάρτης της πολιορκίας της Τρίπολης, από το βιβλίο του Raybaud

Έπειτα, συνέχισε τη στρατιωτική του διαδρομή υπό την προστασία του Μαυροκορδάτου τον οποίο υπηρέτησε ως υπασπιστής. Στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας αναφέρεται ότι αρχικά ήταν πεντακοσίαρχος στην Πελοπόννησο και στη συνέχεια ονομάστηκε λοχαγός, κατόπιν εισήγησης του Μαυροκορδάτου. Έλαβε μέρος στην εκστρατεία στο Πέτα. Λόγω ενός τυχαίου γεγονότος, δεν έλαβε μέρος στην –καταστροφική για το Σώμα των Φιλελλήνων– Μάχη του Πέτα και γλίτωσε τον θάνατο. Οι 25 άνδρες που επέζησαν συναθροίστηκαν από εκείνον και οδηγήθηκαν στο Κρυονέρι.

Σχέδιο μάχης Πέτα (Ζωγράφος)

Μετά το θλιβερό αυτό γεγονός, στα τέλη του 1822, πήρε την απόφαση να επιστρέψει στη Γαλλία. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του 1825 επέστρεψε στην Ελλάδα συνοδεύοντας τους πρώτους εθελοντές και πολεμοφόδια για τον Αγώνα, που αποστέλλονταν από τη Φιλελληνική Επιτροπή του Παρισιού. Ο ίδιος θεωρούσε ότι η Ελλάδα είχε κυρίως χρεία Ορεινού Πυροβολικού. Αργότερα, στάλθηκε εκ νέου στη Γαλλία με εντολή της προσωρινής Κυβέρνησης προκειμένου να στρατολογήσει μισθοφόρους, αλλά η αποστολή του στέφθηκε με περιορισμένη επιτυχία, εξαιτίας της έλλειψης οικονομικών μέσων.

Τον Αύγουστο του 1826, σύμφωνα με τις σημειώσεις του Henri Fornèsy, έλαβε μέρος στη Μάχη του Χαϊδαρίου, κατά την οποία τραυματίστηκε από εκπυρσοκρότηση της καραμπίνας του. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, συμμετείχε με τον Olivier Voutier σε μια αποτυχημένη αποστολή στην Αταλάντη υπό την καθοδήγηση του Ιωάννη Κωλέττη και φαίνεται ότι ήρθε σε διαμάχη για προσωπικούς λόγους με τον συγκεκριμένο αξιωματικό, με αποτέλεσμα να μονομαχήσουν και να τραυματιστούν.

Το 1828, ακολούθησε, ύστερα από αίτησή του, το γαλλικό εκστρατευτικό Σώμα της Πελοποννήσου, υπό τον Στρατάρχη Maison, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του επίσημου τυπογράφου του Σώματος. O Jacques Mangeart αναφέρει ότι, το έτος εκείνο, ο Raybaud ερχόταν για πέμπτη φορά στην Ελλάδα. Επιβεβαιώνει, επιπλέον, την πληροφορία ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής του παλαιότερα στο Ναύπλιο είχε προσβληθεί από τύφο, αλλά είχε θεραπευθεί χάρη στις φιλότιμες προσπάθειες του συμπατριώτη του, ιατρού Bailly. Με την τυπογραφική μηχανή που είχε φέρει μαζί του από τη Γαλλία και την οποία εγκατέστησε τελικά στην Πάτρα, εξέδωσε τη γαλλόφωνη Le Courrier d’Orient, εφημερίδα εβδομαδιαία, πολιτική, εμπορική και λογοτεχνική, μια από τις πρώτες της Πάτρας. Η εφημερίδα αυτή κυκλοφόρησε μέχρι το τέλος του 1829 και στη συνέχεια αντικαταστάθηκε από την εφημερίδα Le Courier de la Grèce.

Στο δίτομο έργο του Αναμνήσεις από την Ελλάδα (Mémoires sur la Grèce), του οποίου Έλληνες και ξένοι ιστορικοί αναγνωρίζουν την αντικειμενικότητα, περιγράφει, εκτός από την προσωπική του δράση, την επιρροή που ασκούσε ο Δημήτριος Υψηλάντης στο στράτευμα, την πλεονεξία των οπλαρχηγών, τη διαμάχη ανάμεσα στους Τακτικούς και τους Ατάκτους, την καταστροφή και την Άλωση της Τριπολιτσάς, τις δυσκολίες και τις στερήσεις που έπλητταν όλους αδιακρίτως τους πολεμιστές, και τη συγκρότηση και την πολυεθνική σύνθεση του Τάγματος των Φιλελλήνων.

Το δίτομο έργο του Raybaud, Memoires sur la Grece

Παράλληλα, είναι σημαντικό ότι δημοσιεύει έναν κατάλογο των Φιλελλήνων που έπεσαν μαχόμενοι ηρωικά στο Πέτα, αλλά και ότι εμπλουτίζει το έργο του με τοπογραφικά σχέδια τα πεδία των μαχών. Τα απομνημονεύματά του έγιναν δεκτά με ανυπομονησία από το γαλλικό κοινό, όπως φαίνεται από δημοσιεύματα της εφημερίδας Le Globe, τον Φεβρουάριο του 1825.

Το 1831, ο Maxime Raybaud ορίστηκε «επίτροπος» της Γαλλίας στην Άρτα. Αργότερα, αναφέρεται  ότι υπηρέτησε στη Γαλλική εθνική στρατιωτική σχολή και στη συνέχεια στην Κύπρο και ακολούθως στην Αϊτή ως Πρόξενος και ως Γενικός Πρόξενος αντίστοιχα. Επιπλέον, υπήρξε δημοσιογράφος, καθώς αρθρογραφούσε στις εφημερίδες la Presse και le Journal des Débats με το ψευδώνυμο Gustave d’Alaux.

Το ελληνικό κράτος τον τίμησε με το παράσημο του Ταξιάρχου του Τάγματος του Σωτήρος το 1836 και το γαλλικό με το παράσημο του Διοικητή της Λεγεώνας της Τιμής το 1852.

ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ     

  • Académie des Sciences d’Outre-Mer, Hommes et destins, dictionnaire biographique d’Outre-Mer, tome 5, Expansion coloniale, 1984.
  • Archives France: «départ pour la Grèce de Maxime Raybaud, présumé chargé de sommes considérables confiées par le Comité grec», φάκελοι: F/7/6678-F/7/6784, Υποφάκελος 35β, στη γενική συλλογή: Affaires politiques (police politique). Objets généraux (1815-1838) των Αρχείων της Γαλλίας.
  • Boppe Auguste, «Le consulat général de Morée et ses dépendances (Athènes, Coron, Modon, Napoli de Romanie, Patras, Arta.)», στο: Revue des Études Grecques, tome 20, fascicule 87,1907. σελ. 18-37.
  • Fornèsy Henri, «Le monument des philhellènes», 1860, Εθνική Βιβλιοθήκη, Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων, χειρόγραφο697.
  • Jacques Mangeart, Souvenirs de la Morée, recueillis pendant le séjour des Français dans le Péloponnèse, Paris, Igonette Libraire-éditeur, σελ. 3, 107, 150, 236, 408.
  • Raybaud Maxime, Mémoires sur la Grèce pour servir à l’histoire de la guerre de l’Indépendance, accompagnés de plans topographiques, avec une introduction historique par Alph. Rabbe, Paris, Tournachon-Molin, Libraire, 1824, τόμος 1 & 2.
  • St-Clair William, That Greece might still be free – The Philhellenes in the War of Independence, τόμος 1, εκδ. Oxford University Press, Λονδίνο-Νέα Υόρκη 1972, σελ. 282-283.
  • Απόφαση υπ’ αριθμόν 102 του Προέδρου του Εκτελεστικού με ημερομηνία 10Μαΐου 1822, η οποία μνημονεύεται από τον Ζούβα Παναγή, Η οργάνωσις Τακτικού Στρατού κατά τα πρώτα έτη της Επαναστάσεως του 1821, χ.ε., Αθήνα 1969, σελ. 70 και 108.
  • Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τόμος 1 σελ. 183: εισήγηση του Μαυροκορδάτου, αρ. 1424 προς το βουλευτικό, 15 Μαΐου 1822.
  • Βυζάντιος Χρήστος, Ιστορία των κατά την Ελλην. Επανάστασιν εκστρατειών και μαχών και των μετά ταύτα συμβάντων, ων συμμετέσχεν ο Τακτικός Στρατός, από του 1821 μέχρι του 1833 [εκδ. 1901], σελ. 203.
  • Δημακόπουλος Δ. Γεώργιος, «Αι εφημερίδες Courrier d’Orient–Le Courrier de la Grèce», Δελτίον της ΙΕΕΕ, τόμος 21 (1978), σελ. 469-497.
  • Εφημερίδα Le Globe, Παρίσι, αρ. 65, 5 Φεβρουαρίου 1825, όπου αναγγελία του έργου του Raybaud και αρ. 96, 19 Απριλίου 1825, όπου κριτική παρουσίαση αυτού.
  • Ηλεκτρονική βάση απονεμηθέντων παρασήμων της Λεγεώνας της Τιμής http://wwwcoulture.gouv.fr/documentation/leonore/leonore.htm, Dossier LH/2273/6.
  • Θεμελή-Κατηφόρη Δέσποινα, Το γαλλικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα στην περίοδο του Καποδίστρια, 1828-1831, σελ. 85.
  • Σπηλιάδης Νικόλαος, Απομνημονεύματα δια να χρησιμεύσωσιν εις την νέαν ελληνικήν ιστορίαν (1821-1843), τόμος 2, εκδ. Παναγιώτου Φ. Χριστοπούλου, Αθήνα 1972, σελ. 289 και 479.
/by

25η Μαρτίου 2020 και 25η Μαρτίου 2021 – Μαθητικός διαγωνισμός με θέμα «Φιλελληνισμός και 1821»

Η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και τον Φιλελληνισμό οργανώνει για δύο συνεχή έτη, με αφορμή τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 2020 και της 25ης Μαρτίου 2021, σχολικό διαγωνισμό με θέμα: «H συνεισφορά των φιλελλήνων στην Ελλάδα και διεθνώς κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 1821».

Στόχος της ΕΕΦ είναι να τιμήσει η Ελλάδα τους χιλιάδες επώνυμους και ανώνυμους αυτούς ανθρώπους που εμπνεύστηκαν από τον Ελληνικό πολιτισμό και πίστεψαν στον αγώνα των Ελλήνων για να απελευθερώσουν την Ελλάδα, και να χρησιμοποιήσουμε μία παράδοση φιλίας και συνεργασίας εκατοντάδων χρόνων που συνδέει τους λαούς μας, για να κτίσουμε γέφυρες φιλίας και καλλιέργειας συμμαχιών για το μέλλον.

Τα σχολεία που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό μπορούν να σχεδιάσουν εκδηλώσεις, θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες και παρουσιάσεις κατά την διάρκεια της εορτής της 25ης Μαρτίου, στις οποίες θα αναφερθούν σε θέματα σχετικά με τον φιλελληνισμό και την δράση των φιλελλήνων στην Ελλάδα.

Οι εκδηλώσεις μπορούν να αναφέρονται σε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω θέματα, τα οποία παρατίθενται ενδεικτικά:

  • Την επιστροφή στην κλασσική Ελλάδα και την γέννηση του Νεοκλασσικισμού και του Ρομαντισμού τον 18 και 19ο αιώνα στην Ευρώπη.
  • Σε προσωπικότητες όπως ο Βινκελμαν, ο Μπαρτελεμύ, ο Γκουφιέ, η Σενιέ, ο Μυλερ, ο Ειρηναίος Θείρσιος, ο Φρήντριχ Χαίλντερλιν, ο Φρίντριχ Σίλερ, ο Πέρσι Σέλλεϋ, ο Λόρδος Βύρων, ο Σατωβριάνδος, Βίκτωρ Ουγκό, ο Λουδοβίκος Α΄ της Βαυαρίας, ο Τζωρτζ Κάνινγκ, ο Ιωάννης-Γαβριήλ Εϋνάρδος, ο Αλεξάντρ Πούσκιν, ο Ευγένιος Ντελακρουά, κλπ.
  • Στη δράση των φιλελληνικών κομιτάτων στην Ευρώπη.
  • Στην κάθοδο φιλελλήνων στην Ελλάδα, οι οποίοι πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων, ενώ πολλοί από αυτούς πέθαναν ηρωικά, όπως Κάρολος Νόρμαν, Λόρδος Βύρων, Σαμουήλ Γκρίντλευ Χάου, Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ, Μπρούνο, Μαξίμ Ρεμπώ, Ολιβιέ Βουτιέ, Ιωσήφ Βαλέστ ή Βαλέστρα, Μιρτσιέφσκι, Τόμας Γκόρντον, Τζορτζ Φίνλεϊ, Καρλ Βίλχελμ φον Άιντεκ, Σαντόρε ντι Σανταρόζα, Αντρέα Ντάνια, Ταρέλα, Φρανκ Χέιστινγκς (Frank Hastings), Κάρολος Φαβιέρος (Charles Fabvier), Τζωρτζ Τζάρβις, Ρίτσαρντ Τσωρτς, Τζουζέππε Ροσαρόλλ, Χένρικ Νικολά Κρέιερ, Ιούλιος Μίλλιγκεν, Ερνστ Μάνγγελ, Ούγγρος μουσικός, Έρικ Τράιμπερ, Σερ Έντουαρντ Κόδριγκτον, κλπ.
  • Στην Ναυμαχία στο Ναβαρίνο.

Η ΕΕΦ και τα στελέχη της είναι στη διάθεση των ενδιαφερομένων για να βοηθήσουν στην επιλογή πηγών και βιβλιογραφίας και στον σχεδιασμό των εκδηλώσεων.

Τα σχολεία που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν μπορούν να βιοντεοσκοπήσουν τις εκδηλώσεις τους και να μας στείλουν τα βίντεο στην ΕΕΦ μέχρι την 30 Απριλίου 2020, σε ηλεκτρονικό αρχείο με την χρήση της υπηρεσίας WETRANSFER.COM, στην διεύθυνση μας: info@eefshp.org

Οι τρείς πρώτοι νικητές του διαγωνισμού θα λάβουν ειδικό βραβείο, και δώρο έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή και μία ετήσια σύνδεση στο internet.

Παράλληλα, ανάλογα με το σενάριο των εκδηλώσεων που θα επιλεγούν και την αρτιότητα της εργασίας, η ΕΕΦ μπορεί να καλέσει ορισμένα σχολεία να παρουσιάσουν το έργο τους σε ειδικές εκδηλώσεις, παρουσία ευρύτατου κοινού, εκπροσώπων της ΕΕΦ, απογόνων φιλελλήνων που ζουν σήμερα στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, και εκπροσώπων των χωρών καταγωγής των Φιλελλήνων που θα επιλέξετε να τιμήσετε.

Τέλος, η ΕΕΦ θα εξετάσει το ενδεχόμενο να οργανώσει κατά τη διάρκεια του 2021 εκδηλώσεις στο εξωτερικό όπου επιλεγμένα σχολεία θα μπορέσουν να συμμετάσχουν και να επαναλάβουν το έργο τους με την συμμετοχή σχολείων και οργανώσεων νέων από την χώρα καταγωγής των φιλελλήνων που θα επιλέξουν να τιμήσουν. Τα έξοδα θα αναλάβει η ΕΕΦ.

Παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε συμπληρωματική πληροφορία και συνεργασία.

Με εκτίμηση
Ματούλα Τούντα
Τηλ. 6974 750361
Email: info@eefshp.org

Ακολουθεί ενδεικτική βιβλιογραφία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  • Εισαγωγική βιβλιογραφία

Οι Φιλέλληνες

ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

  • Ελληνική βιβλιογραφία

Άιδεκ Κάρολος, «Τα των Βαυαρών Φιλελλήνων εν Ελλάδι κατά τα έτη 1826-1829», Αρμονία, τ. 1 (1900) και τ. 2 (1901).

Άννινος Μπάμπης, Ιστορικά σημειώματα, εκδ. Εστία, Αθήνα 1925.

Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού, «Φαβιέρος Κάρολος (1782-1855)», διαθέσιμο στην ιστοσελίδα http://argolikivivliothiki.gr [πρόσβαση 18 Μαΐου 2017].

Αυγουστίνου Όλγα, Ιδανικά ταξίδια – Η Ελλάδα στη γαλλική ταξιδιωτική λογοτεχνία, 1550-1821, εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα 2003.

Βερέμης Θάνος, Σκέψεις γύρω από τον Τακτικό Στρατό και το Σώμα των Ελλήνων αξιωματικών (1828-1935) [ανάτυπο από το Η πολιτική στη σύγχρονη Μεσόγειο, χ.ε., Αθήνα 1981].

Βήτας Αχιλλέας, Ο αμερικανικός φιλελληνισμός στην Ελληνική Επανάσταση, εκδ. Αμερικανικού Επιμορφωτικού Ινστιτούτου, Αθήνα 1960.

Βρετανοί Φιλέλληνες 1821-1971, εκδ. Βρετανικό Συμβούλιο, Αθήνα 1971.

Βυζάντιος Σ. Χρήστος, Ιστορία του Τακτικού Στρατού της Ελλάδος από της πρώτης συστάσεώς του κατά το 1821 μέχρι των 1832, εκδ. Κ. Ράλλης, Αθήνα 1837.

Ιστορία των κατά την Ελλην. Επανάστασιν εκστρατειών και μαχών και των μετά ταύτα συμβάντων, ων συμμετέσχεν ο Τακτικός Στρατός, από του 1821 μέχρι του 1833, εκδ. Κ. Αντωνιάδης, Αθήνα 1874.

Ιστορία των κατά την Ελλην. Επανάστασιν εκστρατειών και μαχών και των μετά ταύτα συμβάντων, ων συμμετέσχεν ο Τακτικός Στρατός, από του 1821 μέχρι του 1833, χ.ε., Αθήνα 1901.

Γατόπουλος Δημήτριος, Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο εθνικός ήρως του Εικοσιένα, εκδ. Ελευθερουδάκης, Αθήνα 1940.

Γατόπουλος Δημήτριος, Ιωάννης Καποδίστριας, ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος, εκδ. Δημητράκος, Αθήνα 1932.

Γεροζήσης Αθ. Τριαντάφυλλος, Το Σώμα των αξιωματικών και η θέση του στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, 1821-1975, τόμ. Α΄, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα 1996.

Δημακόπουλος Δ. Γεώργιος, «Αι εφημερίδες Courrier d’Orient-Le Courrier de la Grèce», Δελτίον της ΙΕΕΕ, τ. 21 (1978), σσ. 469-497.

Δημακοπούλου Χαρίκλεια, Ο σαινσιμονιστής François Graillard περί των ελληνικών πολιτικών πραγμάτων – Παρατηρήσεις και προτάσεις [ανάτυπο από το Δελτίον της ΙΕΕΕ, τ. 22 (1979), σσ. 367-450].

Διαμαντής Κωνσταντίνος, Δημήτριος Υψηλάντης (1793-1832) – Μέρος Α΄: Πληρεξούσιος του Γεν. Επιτρόπου της Αρχής, χ.ε., Αθήνα 1966.

Δοκανάρης Ναπολέων, «Ο Γάλλος Φιλέλληνας Φραγκίσκος Γκραγιάρ και το μεγαλειώδες σχέδιό του για την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της μεταπελευθερωτικής Ελλάδας», Στρατιωτική Επιθεώρηση, Ιούλιος-Αύγουστος 1991, σσ. 73-84.

Δρούλια Λουκία, «Χρονολόγιο της Επανάστασης», στο Τραΐου Ελευθερία (επιμ.), Ο φιλελληνισμός στη Γαλλία, ένθετο Επτά Ημέρες, Καθημερινή (23 Μαρτίου 1997), σ. 4.

Εκατονταετηρίς Φαβιέρου, 1826-1926, εκδ. Εστία, Αθήνα 1927.

Ενεπεκίδης Κ. Πολυχρόνης, Ρήγας-Υψηλάντης-Καποδίστριας, εκδ. Εστία, Αθήνα 1965.

Ζούβας Παναγής, Η οργάνωσις Τακτικού Στρατού κατά τα πρώτα έτη της Επαναστάσεως του 1821, χ.ε., Αθήνα 1969.

Θεμελή-Κατηφόρη Δέσποινα, Το γαλλικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα στην περίοδο του Καποδίστρια, 1828-1831, εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα 1985.

Θεοδωρίδης Δ. Τριαντάφυλλος, Η συμβολή των Βέλγων στον Αγώνα του 1821 – Επί την 150/ετηρίδι της ελληνικής εθνεγερσίας (1821-1971), εκδ. Ένωση Διπλωματούχων Πανεπιστημίων και Ανωτάτων Σχολών Βελγίου, Αθήνα 1972.

Καρατζάς Γεώργιος, «Ο Φιλέλλην Φαβιέρος και ο Τακτικός Στρατός επί Επαναστάσεως», περιοδικό Εστία, τ. 7, τεύχ. 159 (14 Ιανουαρίου 1879), σσ. 17-22.

Καρατζένης Φ. Δημήτριος, Η προς Ήπειρον εκστρατεία το 1822 και η Μάχη του Πέτα, χ.ε., Αθήνα 1980.

Καστάνης Ανδρέας, Η Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων κατά τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της, 1828-1834, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000.

Καστρίτη Νατάσα, Η Ελλάδα του ’21 με τη ματιά των Φιλελλήνων – Γαλλική φιλελληνική παραγωγή από τις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, εκδ. ΙΕΕΕ, Αθήνα 2006.

Κρεμμυδάς Βασίλης, «Ο Γαλλικός Στρατός στην Πελοπόννησο. Συμβολή στην ιστορία της Καποδιστριακής περιόδου», Πελοποννησιακά, τ. ΙΒ΄ (1976-1977), σσ. 75-102.

Λαζαρίδης Π. Κώστας, Ο Δάσκαλος του Γένους Γεώργιος Γεννάδιος (από τα Δολιανά), Ιωάννινα 1971 [Μικρή Ζαγοριακή Βιβλιοθήκη, αριθ. 7].

Λουκάτος Σπυρίδων, «Ιω. Καποδίστριας και Κάρ. Φαβιέρος», Μνημοσύνη, τ. 2 (1968-1969), σσ. 217-277.

Λούκος Κ. Χρήστος, Η αντιπολίτευση κατά του Κυβερνήτη Ιω. Καποδίστρια, 1828-1831, χ.ε., Αθήνα 1984.

Μαζαράκης Αινιάν Κ. Ιωάννης, Τα ελληνικά τυπογραφεία του Αγώνα, 1821-1827, εκδ. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα 2007.

Μακρυγιάννης [= Τριανταφύλλου Ιωάννης], Απομνημονεύματα, τ. Β΄, επιμέλεια: Γιάννης Βλαχογιάννης, εκδ. Βεργίνα, Αθήνα 1980.

Μελετόπουλος Α. Ιωάννης (επιμ.), Ο Ιωάννης Γαβριήλ Εϋνάρδος και ο φιλελληνισμός των Ελβετών, εκδ. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα 1963.

Μπαλωτή Ξένη, Μαιζών, ένας μεγάλος Φιλέλληνας – Η εκστρατεία του στην Πελοπόννησο, εκδ. Ελληνική Ευρωεκδοτική, Αθήνα 1993.

Ξηραδάκη-Φακιόλα Κούλα, Φιλελληνίδες – Η δράση των Φιλελληνίδων στην Επανάσταση, χ.ε., Αθήνα 1964.

«Ο φιλελληνισμός από το 1821 ως το 1823», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΒ΄: Η Ελληνική Επανάσταση και η ίδρυση του ελληνικού κράτους (1821-1832), εκδ. Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1975, σσ. 314-323.

Παπαγεωργίου Στέφανος, Η στρατιωτική πολιτική του Καποδίστρια – Δομή, οργάνωση και λειτουργία του Στρατού Ξηράς της Καποδιστριακής περιόδου, εκδ. Εστία, Αθήνα 1986.

Παπαγεωργίου-Προβατά Ελισάβετ, «Εντυπώσεις από τον Μοριά στην αλληλογραφία μελών του γαλλικού εκστρατευτικού Σώματος υπό τον Maison», Ο περιηγητισμός στην Ελλάδα του 18ου και 19ου αιώνα [Πρακτικά Διεθνούς Συμποσίου, Αθήνα, 23-24 Νοεμβρίου 1995], εκδ. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σσ. 77-93.

Παπαδόπουλος Ι. Στέφανος, «Η οργάνωση του Στρατού της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας επί Καποδίστρια», ανάτυπο από το περιοδικό Ελληνικά – Φιλολογικόν, ιστορικόν και λαογραφικόν περιοδικόν σύγγραμμα, τ. 18 (Θεσσαλονίκη 1964), σσ. 144-149.

Παπανικολάου-Κρίστενσεν Αριστέα, Το φιλελληνικό κίνημα στη Δανία, εκδ. ΙΕΕΕ, Αθήνα 2010.

Πουρναρόπουλος Κ. Γεώργιος, Ιατρική και ιατροί κατά την Εθνεγερσίαν, Αθήνα 1970 [ανάτυπο από το περιοδικό Νέα Εστία, έτος ΜΔ΄, τ. 88, τεύχ. 1.043 (Χριστούγεννα 1970), σσ. 212-226].

Προβατά Δέσποινα, Étienne-Marin Bailly (1796-1837) – Ένας σαινσιμονιστής στην επαναστατημένη Ελλάδα, εκδ. Σοκόλη, Αθήνα 2008.

Πρωτοψάλτης Εμμανουήλ, «Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και το έργον του κατά την Επανάστασιν του 1821», Αφιέρωμα εις τα 150 χρόνια από της Επαναστάσεως του 1821, εκδ. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1971, [Εθνική Βιβλιοθήκη, τ. 31], σσ. 159-201.

Ρούσσος-Μηλιδώνης Ν. Μάρκος, «Auguste Hilarion Touret, 1797-1858», Ναυπλιακά Ανάλεκτα, τ. 7 (Ναύπλιο 2009), σσ. 233-235.

Γατόπουλος Δημήτριος, «Το μνημείο των Φιλελλήνων στο Ναύπλιο», Σύγχρονα Βήματα, τ. 68 (1988/1991), σσ. 224-254.

Σακκάς Γεώργιος, Ο Ιερός Λόχος, χ.ε., Αθήνα 1973.

Σιμόπουλος Κυριάκος, Πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του ’21 – Απομνημονεύματα, χρονικά, ημερολόγια, υπομνήματα, αλληλογραφία εθελοντών, διπλωματών, ειδικών απεσταλμένων, περιηγητών, πρακτόρων, κ.ά., τ. Α΄: 1821-1822, εκδ. Στάχυ, Αθήνα 1990.

Σπηλιάδης Νικόλαος, Απομνημονεύματα δια να χρησιμεύσωσιν εις την νέαν ελληνικήν ιστορίαν (1821-1843), τ. 1-2, εκδ. Παναγιώτου Φ. Χριστοπούλου, Αθήνα 1972.

Τράιμπερ Ερρίκος, Αναμνήσεις από την Ελλάδα, 1822-1828 – Ανέκδοτο χρονικό του Αγώνος, χ.ε., Αθήνα 1960.

Τραΐου Ελευθερία (επιμ.), Ο φιλελληνισμός στη Γαλλία, ένθετο Επτά Ημέρες, Καθημερινή (23 Μαρτίου 1997).

Φορνέζι Ερρίκος, Το μνημείον των Φιλελλήνων, εκδ. Χ. Κοσμαδάκης & σία, Αθήνα 1968 [Απομνημονεύματα αγωνιστών του ΄21, τ. 20].

Φωτόπουλος Χρήστος, Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, 1828-1998 – Αφιέρωμα για τα 170 χρόνια από την ίδρυσή της, τ. Α΄, εκδ. 7ο ΕΓ/ΓΕΣ, Αθήνα 1998.

Χαλκουτσάκης Μ. Γιάννης, Η ιστορία της Αφροδίτης της Μήλου, χ.ε., Αθήνα 1988.

  • Ξενόγλωσση βιβλιογραφία

Barau Denys, «La mobilisation des philhellènes en faveur de la Grèce, 1821-1829», Populations réfugiées. De l’exil au retour, επιμ. Luc Cambrézy – Véronique Lassailly-Jacob, εκδ. IRD, Paris 2001, [Colloques et Séminaires], σσ. 37-76.

Barth Wilhelm – Max Kehrig-Korn, Die Philhellenenzeit, von der Mitte des 18 Jahrhunderts bis zur Ermordung Kapodistrias am 9 Oktober 1831, εκδ. Hueber, Μόναχο 1960.

Brengeri, «Adventures of a foreigner in Greece», London Magazine, τ. 6 (Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 1826), σσ. 40-60.

Constitutions, loix, ordonnances des assemblées nationales des corps législatifs et du président de la Grèce, recueillies et traduites par ordre du gouvernement (1821-1832), εκδ. Imprimerie Royale, section particulière, Αθήνα 1835.

Dalleggio Eugène, Les Philhellènes et la guerre de l’Indépendance, lettres inédites de J. Orlando et A. Louriotis, εκδ. Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Αθήνα 1949.

De Bollmann Louis, Remarques sur l’état moral, politique et militaire de la Grèce, écrites sur les lieux, εκδ. Carnaud – Simonin, Μασσαλία 1822.

Driault Édouard – Michel Lhéritier, Histoire diplomatique de la Grèce, de 1821 à nos jours, τ. 1-2, εκδ. Presses Universitaires de France, Παρίσι 1925.

Droulia Loukia, Philhellénisme. Ouvrages inspirés par la guerre de l’indépendance grecque, 1821-1833. Répertoire bibliographique, εκδ. Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 1974.

Debidour Antonin, Le général Fabvier, sa vie militaire et politique, εκδ. Plon-Nourrit et Cie, Παρίσι 1904.

Elliot Charles William James (επιμ.), Campaign of the Falieri and Piraeus in the year 1827, or Journal of a volunteer, being the personal account of Captain Thomas Douglas Whitcombe, εκδ. Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, [Gennadeion Monographs, τ. 5], Πρίνστον 1992.

[Farrat Richard], Essai sur l’organisation d’une armée régulière en Grèce, et sur l’emploi des forces qui s’y trouvent présentement, εκδ. Anselin – Pochard – Delaunay, Libraire au Palais-Royal, Παρίσι 1829.

Fauriel Claude Charles, Chants populaires de la Grèce moderne, τ. Α΄-Β΄, εκδ. Firmin Didot père et fils, Παρίσι 1824-1825.

Lemaire Jean, «Autour d’Olivier Voutier», ανακοίνωση σε συνέδριο της Société Hyéroise d’Histoire et d’Archéologie (16 Νοεμβρίου 2010), διαθέσιμη στην ιστοσελίδα http://www.as-lashha.com/medias/files/2010-11-16-cf-jl-voutier.pdf [πρόσβαση 18 Μαΐου 2017].

Meletopoulos Al. Jean, «L’insurrection hellénique et le philhellénisme français depuis le Directoire et jusqu’à 1830», Messager d’Athènes-Le Progrès, 17 Μαΐου 1963, εκδ. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα 1963.

Mullié Charles, Biographie des célébrités militaires des armées de terre et de mer de 1789 à 1850, εκδ. Poignavant, Παρίσι [18…].

Pascallet Étienne [επιμ.], Notice historique sur M. le maréchal Marquis Maison – Extrait de la Revue générale biographique et nécrologique, εκδ. Breteau – Pichery, Παρίσι 1845.

Pellion Jean Pierre, La Grèce et les Capodistrias pendant l’occupation française de 1828 à 1834, εκδ. Librairie Militaire, Παρίσι 1855.

Persat Maurice, Mémoires du commandant Persat, 1806 à 1844, εκδ. Plon-Nourrit et Cie, Παρίσι 1910.

Pouqueville François Charles Hugues Laurent, Histoire de la Régénération de la Grèce – Comprenant le précis des évènements depuis 1740 jusqu’en 1824, τ. 5, εκδ. Firmin Didot père et fils, Παρίσι 1824.

Quérard Joseph-Marie, La France littéraire ou Dictionnaire bibliographique des savants, historiens et gens de lettres de la France, ainsi que des littérateurs étrangers qui ont écrit en français plus particulièrement pendant les XVIIIe et XIXe siècles, τ. 2: Dix-neuvième siècle, εκδ. Firmin Didot frères, Παρίσι 1836.

Raffenel Claude Denis, Histoire des événements de la Grèce, depuis les premiers troubles jusqu’à ce jour – Avec des notes critiques et topographiques sur le Péloponnèse et la Turquie et suivie d’une notice sur Constantinople, une carte du Théâtre de la guerre est jointe à l’ouvrage, εκδ. Dondey-Dupré père et fils, Παρίσι 1822.

Raffenel Claude Denis, Histoire des Grecs modernes, depuis la prise de Constantinople par Mohamet II jusqu’à ce jour, εκδ. Raymond, éditeur de la Bibliothèque du XIX siècle, Παρίσι 1825.

Raybaud Maxime, Mémoires sur la Grèce – Pour servir à l’histoire de la guerre de l’indépendance, τ. 1-2, εκδ. Tournachon-Molin, Παρίσι 1824.

St-Clair William, That Greece might still be free – The Philhellenes in the War of Independence, τ. 1, εκδ. Oxford University Press, Λονδίνο-Νέα Υόρκη 1972.

Veremis Thanos, Kapodistrias and the French. The formation of a Regular Greek Army, εκδ. The Center for European Studies, Graduate School and University Center, City, University of New York, Νέα Υόρκη 1979.

Voutier Olivier, Lettres sur la Grèce – Notes et chants populaires, extraits du portefeuille du colonel Voutier, εκδ. Firmin Didot père et fils – Ponthieu – Bossange frères – Delaunay, Παρίσι 1826.

Voutier Olivier, Mémoires du colonel Voutier sur la guerre actuelle des grecs, εκδ. Bossange frères, Παρίσι 1823.

/by

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ: «Φιλελληνισμός και 1821» – Μαθητικός διαγωνισμός

Η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και τον Φιλελληνισμό (www.eefshp.org) οργανώνει με αφορμή τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 2020 και της 25ης Μαρτίου 2021, σχολικό διαγωνισμό με θέμα: «H συνεισφορά των φιλελλήνων στην Ελλάδα και διεθνώς κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 1821».

Στόχος της ΕΕΦ είναι να τιμήσει η Ελλάδα τους χιλιάδες επώνυμους και ανώνυμους αυτούς ανθρώπους που εμπνεύστηκαν από τον Ελληνικό πολιτισμό και πίστεψαν στον αγώνα των Ελλήνων για να απελευθερώσουν την Ελλάδα, και να χρησιμοποιήσουμε μία παράδοση φιλίας και συνεργασίας εκατοντάδων χρόνων που συνδέει τους λαούς μας, για να κτίσουμε γέφυρες φιλίας και καλλιέργειας συμμαχιών για το μέλλον.

Τα σχολεία που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό μπορούν να σχεδιάσουν εκδηλώσεις, θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες και παρουσιάσεις κατά την διάρκεια της εορτής της 25ης Μαρτίου, στις οποίες θα αναφερθούν σε θέματα σχετικά με τον φιλελληνισμό και την δράση των φιλελλήνων στην Ελλάδα.

Οι εκδηλώσεις μπορούν να αναφέρονται σε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω θέματα, τα οποία παρατίθενται ενδεικτικά:

– Την επιστροφή στην κλασσική Ελλάδα και την γέννηση του Νεοκλασσικισμού και του Ρομαντισμού τον 18 και 19ο αιώνα στην Ευρώπη.

– Σε προσωπικότητες όπως ο Βινκελμαν, ο Μπαρτελεμύ, ο Γκουφιέ, η Σενιέ, ο Μυλερ, ο Ειρηναίος Θείρσιος, ο Φρήντριχ Χαίλντερλιν, ο Φρίντριχ Σίλερ, ο Πέρσι Σέλλεϋ, ο Λόρδος Βύρων, ο Σατωβριάνδος, Βίκτωρ Ουγκό, ο Λουδοβίκος Α΄ της Βαυαρίας, ο Τζωρτζ Κάνινγκ, ο Ιωάννης-Γαβριήλ Εϋνάρδος, ο Αλεξάντρ Πούσκιν, ο Ευγένιος Ντελακρουά, κλπ.

– Στη δράση των φιλελληνικών κομιτάτων στην Ευρώπη.

– Στην κάθοδο φιλελλήνων στην Ελλάδα, οι οποίοι πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων, ενώ πολλοί από αυτούς πέθαναν ηρωικά, όπως Κάρολος Νόρμαν, Λόρδος Βύρων, Σαμουήλ Γκρίντλευ Χάου, Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ, Μπρούνο, Μαξίμ Ρεμπώ, Ολιβιέ Βουτιέ, Ιωσήφ Βαλέστ ή Βαλέστρα, Μιρτσιέφσκι, Τόμας Γκόρντον, Τζορτζ Φίνλεϊ, Καρλ Βίλχελμ φον Άιντεκ, Σαντόρε ντι Σανταρόζα, Αντρέα Ντάνια, Ταρέλα, Φρανκ Χέιστινγκς (Frank Hastings), Κάρολος Φαβιέρος (Charles Fabvier), Τζωρτζ Τζάρβις, Ρίτσαρντ Τσωρτς, Τζουζέππε Ροσαρόλλ, Χένρικ Νικολά Κρέιερ, Ιούλιος Μίλλιγκεν, Ερνστ Μάνγγελ, Ούγγρος μουσικός, Έρικ Τράιμπερ, Σερ Έντουαρντ Κόδριγκτον, κλπ.

– Στην Ναυμαχία στο Ναβαρίνο.

Η ΕΕΦ και τα στελέχη της είναι στη διάθεση των ενδιαφερομένων για να βοηθήσουν στην επιλογή πηγών και βιβλιογραφίας και στον σχεδιασμό των εκδηλώσεων.

Τα σχολεία που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν μπορούν να βιοντεοσκοπήσουν τις εκδηλώσεις τους και να μας στείλουν τα βίντεο στην ΕΕΦ μέχρι την 30 Απριλίου 2020, σε ηλεκτρονικό αρχείο με την χρήση της υπηρεσίας WETRANSFER.COM, στην διεύθυνση μας: info@eefshp.org

Οι τρείς πρώτοι νικητές του διαγωνισμού θα λάβουν ειδικό βραβείο, και δώρο έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή και μία ετήσια σύνδεση στο internet.

Παράλληλα, ανάλογα με το σενάριο των εκδηλώσεων που θα επιλεγούν και την αρτιότητα της εργασίας, η ΕΕΦ μπορεί να καλέσει ορισμένα σχολεία να παρουσιάσουν το έργο τους σε ειδικές εκδηλώσεις, παρουσία ευρύτατου κοινού, εκπροσώπων της ΕΕΦ, απογόνων φιλελλήνων που ζουν σήμερα στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, και εκπροσώπων των χωρών καταγωγής των Φιλελλήνων που θα επιλέξετε να τιμήσετε.

Τέλος, η ΕΕΦ θα εξετάσει το ενδεχόμενο να οργανώσει κατά τη διάρκεια του 2021 εκδηλώσεις στο εξωτερικό όπου επιλεγμένα σχολεία θα μπορέσουν να συμμετάσχουν και να επαναλάβουν το έργο τους με την συμμετοχή σχολείων και οργανώσεων νέων από την χώρα καταγωγής των φιλελλήνων που θα επιλέξουν να τιμήσουν. Τα έξοδα θα αναλάβει η ΕΕΦ.

Παραμένουμε στη διάθεσή σας για κάθε συμπληρωματική πληροφορία και συνεργασία.

Με εκτίμηση,
Ματούλα Τούντα
Τηλ. 6974 750361
Email: info@eefshp.org

/by

Η ελληνική γλώσσα διαμέσου των αιώνων – Εκδήλωση στη Λωζάννη στις 9 Φεβρουαρίου 2020

Οι σύλλογοι Μέλισσα του Ελληνισμού, Amitiés gréco-suisses, και ο Σύλλογος Ελλήνων Λωζάννης “Εστία”, διοργανώνουν στη Λωζάννη εκδήλωση με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας που εορτάζεται κάθε χρόνο στις 9 Φεβρουαρίου.

Η εκδήλωση έχει τίτλο “Η ελληνική γλώσσα διαμέσου των αιώνων” και θα γίνει στα γαλλικά. Εισήγηση από την κ. Κατερίνα Βασιλάκη, Διδάκτωρ φιλοσοφίας και καθηγήτρια ελληνικής γλώσσας. Η εκδήλωση θα διανθιστεί με απαγγελία αποσπασμάτων της Ελληνικής Γραμματείας από τα μέλη του Θεάτρου Ελλήνων Γενεύης, Γρηγορία Αντωναράκη και Δημήτρη Δημητριάδη, καθώς και από την Τέρψη Αργυρού-Birchler.

Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2020 | 6 μ.μ.
Ξενοδοχείο Continental, place de la Gare 2, Λωζάννη
Είσοδος ελεύθερη
Γλώσσα: γαλλικά
Διοργάνωση: Μέλισσα του Ελληνισμού, Amitiés gréco-suisses, Σύλλογος Ελλήνων Λωζάννης “Εστία”
Υπό την αιγίδα του Γενικού Προξενείου της Ελλάδος

/by