Οι περισσότεροι από εμάς επισκεφθήκαμε πολλές φορές το Λονδίνο και τα πολυάριθμα πολιτιστικά και ιστορικά μνημεία του. Στις περισσότερες περιπτώσεις, προσπερνάμε το εμβληματικό μνημείο της RAF στο Green Park, που βρίσκεται κοντά στο Hyde Park Corner, χωρίς να δώσουμε την απαραίτητη προσοχή.

Το μνημείο της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας (RAF) τιμά τα πληρώματα της RAF που συμμετείχαν σε ιδιαίτερα επικίνδυνες αποστολές κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Ανάμεσά τους, 55.573 πιλότοι και πλήρωμα από τη Βρετανία, τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, την Πολωνία, κ.λπ. έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το μνημείο εγκαινιάσθηκε από τη βασίλισσα Ελισάβετ Β στις 28 Ιουνίου 2012.

Εκτός από το να τιμά όλους αυτούς τους άντρες που θυσίασαν τη ζωή τους για να προστατεύσουν την Ευρώπη από την τυραννία, αυτό το μνημείο υπογραμμίζει επίσης τις αξίες στις οποίες βασίζεται η Βρετανία, αλλά και η Ευρώπη και ο δυτικός πολιτισμός. Αυτές είναι οι αξίες της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

Η βάση του μνημείου παραπέμπει σε ένα διάσημο κείμενο του Περικλή της Αθήνας:

«Η ελευθερία είναι η σίγουρη κατάκτηση μόνο εκείνων που έχουν το θάρρος να την υπερασπιστούν.»

 

 

 

Η ΕΕΦ παρουσιάζει από την συλλογή της, μία ιδιαίτερα σημαντική επιστολή του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη προς τον γιό του Ιωάννη (Γενναίο) Κολοκοτρώνη, η οποία εστάλη τον Ιούλιο του 1826, όταν ο Ιμπραήμ είχε καταλάβει σχεδόν όλη την Πελοπόννησο, και οι Έλληνες είχαν χάσει το ηθικό τους.

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Σχέδιο του Γερμανού Φιλέλληνα στρατιωτικού Karl Krazeisen, (1794-1878).

Ιωάννης (Γενναίος) Κολοκοτρώνη. Γιός του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη.

Από την επιστολή αυτή συγκρατούμε δύο σημεία.

Το πρώτο είναι ότι ο Κολοκοτρώνης ζητά από τον γιό του να γράψουν σε όλα τα χωριά, να βγουν οι κάτοικοι από «τις τρύπες τους», και να έρθουν βοηθήσουν, διότι «αυτό που θα τους σώσει είναι τα στήθη τους». Δηλαδή ο αγώνας τους και οι προσπάθειές τους.

Το δεύτερο είναι μία αναφορά που κάνει ο Κολοκοτρώνης στα Φιλελληνικά Κομιτάτα της Ευρώπης. Σημειώνει στην επιστολή του ότι έλαβε στο Άστρος ένα φορτίο με ζωοτροφές που προερχόταν από τα υπό Αγγλική διοίκηση Κύθηρα. Στη συνέχεια ενημερώνει τον γιό του, ότι ο πρόεδρος των Φιλελληνικών κομιτάτων, του είπε «να ζητήσει ότι θέλει και θα το έχει». Όπλα, πολεμοφόδια, τροφές. «Φθάνει μόνο και εμείς να κινούμεθα και να μην κοιμούμεθα».

Το αίτημα αυτό έχει πολλές αναγνώσεις. Πέραν της προφανούς, υπάρχει και μία πολύ σημαντικότερη.

Τρείς μήνες  μετά την πτώση του Μεσολογγίου, και ενώ η φλόγα της Επανάστασης άρχιζε να σβήνει, τα Φιλελληνικά κομιτάτα ήταν παρόντα, και έτοιμα να προσφέρουν πλήρη βοήθεια όλων των ειδών στους Έλληνες. Μάλιστα τα Φιλελληνικά κομιτάτα είχαν στήσει μηχανισμούς για την αποστολή των εφοδίων και του εξοπλισμού και την ασφαλή παράδοσή τους στους Έλληνες.

Όμως οι Έλληνες όφειλαν να κινούνται και να μην κοιμούνται και για έναν άλλο λόγο.

Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι ήταν ζήτημα απόλυτης προτεραιότητας να αποδείξουν οι Έλληνες ότι η Επανάσταση δεν είχε σβήσει, διότι σε αντίθετη περίπτωση δεν θα μπορούσε το αίτημα σύστασης ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους να παραμείνει στην ημερήσια διάταξη των διπλωματικών φόρουμ και διαπραγματεύσεων.

Η δράση, η άσκηση πίεσης προς τις κυβερνήσεις που ασκούσαν οι Φιλέλληνες σε όλη την Ευρώπη, δεν θα είχαν κανένα λόγο ύπαρξης εάν οι Έλληνες είχαν συνθηκολογήσει ή συμβιβαστεί με τους Τούρκους, και οι συγκρούσεις είχαν σταματήσει.

H επιστολή αυτή αποτελεί ένα αποδεικτικό στοιχείο ιστορικής σημασίας, σχετικά με τη προσήλωση και τη σπουδαιότητα του φιλελληνικού κινήματος στην Ευρώπη, κάτι για το οποίο η Ελλάδα θα εκφράζει αιώνια την ευγνωμοσύνη της.

 

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της επιστολής.

 

«Τω Γενναιοτάτω Καπ(ετάν) Ιωάννη Θ. Κολοκοτρώνη.
                                                                   εις στεμνίτζαν

παιδί μου Γιάννη σε εύχομαι πατρικώς.

από το προχθεσινόν μου κοινόν προς τους τρεις σας επληροφορήθης όσα έως τότε διέτρεχον ενταύθα. τώρα δε σε ειδοποιώ ότι σήμερον ελπίζω άφευκτα να πάρη τέλος κάθε ομιλία μας, και ν΄ αναχωρήσωμεν έως αύριον. και τούτο εστάθη αιτία της αργητάς μου, διότι να έλθω επίτηδες κάτι να κάμω, και να φύγω χωρίς να κατορθώσω τίποτε δεν το εκρίναμεν καλόν. από τον κερασιώτην και από άλλα μέρη πληροφορούμαι ότι ο εχθρός άρχισε και μετακομίζει εις  τριπολιτζάν τας τροφάς του ολοένα, και ότι ευρίσκεται τεντωμένος εις του σινάνου τον Κάμπον. το κατά του Μάνεσι στρατόπεδον μετέβη μεταξύ λογγανίκου και Κοτίζας δια να παρατηρή πλησιέστερον τα κινήματα του εχθρού. το προχθεσινόν σας γράμμα έλαβον με τον παρόντα, και ίδα ότι και σεις μετέβητε εις στεμνίτζαν και εκάματε καλά, πλήν πρέπει να συναγροικηθήτε με τον  θείον σου Κολιόπουλον, να μην φύγη από τον ατζίχολον, και να σταθής και του λόγου σου αυτού με τον αδελφόν κυρ΄ Δημητράκην ον και ασπάζομαι, δια να παρατηρήτε συμφώνως τα εχθρικά κινήματα, και γράψατε εις όλα τα χωρία και βιάσατε τους όλους να έλθουν τι εσκόρπισαν εις ταις τρύπαις των. αυταί δεν θα τους γλυτώσουν αλλά τα στήθη των. ο αντιστράτηγος Νοταράς ελπίζω να έφθασεν αυτού, και αν δεν έφθασε αγροικηθήτε με αυτόν να φθάση, καθώς θέλετε αγροικηθήτε και με κάθε άλλον τον οποίον γνωρίζετε πατριώτην. ζωοτροφίαι μου εστάλησαν κατά το παρόν από τζερίγον, ένα φορτίον εις άστρος, και κατόπιν μου στέλνουν και άλλαις όπου τους γράψω. μου γράφει ο πρόεδρος των κομιτάτων της ευρώπης από φιορέντζα ότι να του γράψω να μου στείλει ό,τι θέλω, τροφάς πολεμοφόδια άρματα και ό,τι άλλο, φθάνει μόνον να κινούμεθα και ημείς, και να μην κοιμούμεθα. περί του ερχομού σου παιδί μου οπού μου γράφεις να σου δώσω την άδειαν, στοχάσου το και μόνος σου αν ήναι καλόν εις αυτόν τον βρασμόν, αν μας δίδει καλήν υπόληψιν. εγώ αν δεν με προσκαλούσαν δεν ηρχόμουν ποτέ, δια τούτο στάσου αυτού και αναβαίνοντας και εγώ επάνω αγροικούμεθα πάλιν, και όπως κριθή εύλογον τότε γίνεται εύκολα.  κατά το παρόν δεν συμφέρει καθόλου. κανένα νέον δεν έχομεν να σου φανερώσω, μένω δε

ο πατήρ σου
Θ. κολοκοτρώνης
τη 8 Ιουλίου 1826
Ναύπλιον»

 

 

Ο John Kerry (John Forbes Kerry), γεννήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1943, στο Ντένβερ, Κολοράντο των ΗΠΑ. Ήταν γιος του Richard Kerry, πιλότου του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου και διπλωμάτη, και της Rosemary Forbes Kerry, μέλους της πλούσιας οικογένειας Forbes της Βοστώνης.

Ο John Kerry εκπαιδεύτηκε στη Νέα Αγγλία και την Ελβετία. Μετά την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο του Yale το 1966, στρατολογήθηκε στο Ναυτικό των Η.Π.Α. και υπηρέτησε στον Πόλεμο του Βιετνάμ ως αξιωματικός ενός πλοιαρίου. Μέχρι τη στιγμή που επέστρεψε από το Βιετνάμ το 1969, είχε προαχθεί στον βαθμό του υπολοχαγού και είχε τιμηθεί με ένα ασημένιο αστέρι, ένα χάλκινο αστέρι και τρεις μωβ καρδιές.

Μετά τη στρατιωτική του θητεία το 1970, ασχολήθηκε με τον αντιπολεμικό ακτιβισμό και ήταν συνιδρυτής των βετεράνων του Βιετνάμ της Αμερικής και εκπρόσωπος των βετεράνων του Βιετνάμ κατά του πολέμου (VVAW). Το 1971 κέρδισε την προσοχή της κοινής γνώμης όταν κατέθεσε ενώπιον της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας.

Το 1976 αποφοίτησε από το Boston College Law School και έγινε βοηθός εισαγγελέας στην κομητεία Middlesex της Μασαχουσέτης και στη συνέχεια άσκησε ιδιωτικά το δικηγορικό επάγγελμα. Η πολιτική του σταδιοδρομία χαρακτηρίσθηκε από την σχέση του με Ελληνοαμερικανούς.

Το 1982 εξελέγη αντι-κυβερνήτης της Μασαχουσέτης όταν κυβερνήτης ήταν ο Μάικλ Δουκάκης. Το 1984 διαδέχθηκε τον Πολ Τσόνγκας και κέρδισε τις εκλογές για τη Γερουσία των ΗΠΑ. Παρέμεινε μέλος της Γερουσίας των ΗΠΑ μεταξύ 1985 και 2013, και στη συνέχεια, εξελέγη υποψήφιος του Δημοκρατικού Κόμματος για την προεδρία των ΗΠΑ το 2004. Ήταν επίσης Υπουργός Εξωτερικών (2013-17) στη διοίκηση του Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα.

Καθ ‘όλη τη διάρκεια της πολιτικής του σταδιοδρομίας, είτε ως μέλος της Γερουσίας είτε ως προεδρικός υποψήφιος, και το σημαντικότερο, ως Υπουργός Εξωτερικών, υποστήριξε ενεργά την Ελλάδα τόσο στις περιφερειακές συγκρούσεις της, όσο και κατά τη διάρκεια της πρόσφατης  οικονομικής κρίσης. Υποστήριξε επίσης την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων.

Ο διακεκριμένος αυτός Αμερικανός πολιτικός, είναι άμεσος απόγονος του John Winthrop, του πρώτου κυβερνήτη της Μασαχουσέτης Bay Colony. Ένας από τους γιους του John Winthrop, ήταν ο Thomas Lindall Winthrop, ο οποίος είναι μέσω του δικού του γιου Robert, ο προ-προ-προ-πάππους του John Kerry.

Ο Thomas Lindall Winthrop (1760 – 1841) ήταν πολιτικός της Μασαχουσέτης, ο οποίος υπηρέτησε ως 13ος αντι-κυβερνήτης της Μασαχουσέτης από το 1826 έως το 1833. Επίσης, υπηρέτησε ως εκπρόσωπος της Πολιτείας και γερουσιαστής. Το 1813, εξελέγη Μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών, και μέλος της Αμερικανικής Εταιρείας Αρχαιοτήτων.

Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι ο Thomas Lindall Winthrop ήταν ο πρόεδρος του εμβληματικού Φιλελληνικού Κομιτάτου της Βοστώνης. Με αυτήν την ιδιότητα και αυτόν τον ρόλο, ο Thomas Lindall Winthrop, σε συνεργασία με τον Edward Everett και άλλων αξιωματούχων, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο για την υποστήριξη της Ελλάδας κατά την Ελληνική Επανάσταση. Μεταξύ άλλων, το Φιλελληνικό Κομιτάτο της Βοστώνης έστειλε εθελοντές στην Ελλάδα, οργάνωσε εράνους και αποστολές χρημάτων και πολλών μορφών βοήθεια, κατά τη διάρκεια και μετά την Επανάσταση του 1821.

Thomas Lindall Winthrop, πρόεδρος του Φιλελληνικού Κομιτάτου της Βοστώνης

Η ΕΕΦ θα παρουσιάσει λεπτομερείς πληροφορίες για τον Thomas Lindall Winthrop, τον Edward Everett, τον Daniel Webster και όλες τις άλλες προσωπικότητες στις ΗΠΑ, οι οποίοι υποστήριξαν την Ελληνική Επανάσταση.

Το εκπληκτικό στοιχείο είναι ότι ο απόγονος μιας τόσο αξιοθαύμαστης πολιτικής προσωπικότητας όπως ο Thomas Lindall Winthrop, ακολούθησε μια ευγενή επαγγελματική και πολιτική σταδιοδρομία, σύμφωνα με τις αξίες και τις αρχές των προγόνων του.

Η ΕΕΦ και η Ελλάδα αποτίουν φόρο τιμής στον Thomas Lindall Winthrop και στον απόγονο του John Kerry, που ήταν συνεπείς με τις ευρύτερες αξίες του Ελληνισμού και πολύτιμοι φίλοι της Ελλάδας.

Η ΕΕΦ εργάζεται ενεργά για να εντοπίσει τους απογόνους και άλλων Αμερικανών Φιλελλήνων που υποστήριξαν τον σκοπό της Ελλάδας και της επανάστασης του 1821.

 

 

Πρόσφατα η ΕΕΦ (www.eefshp.org) ανακοίνωσε τη συνεργασία της με την Περιφέρεια Αττικής για την ίδρυση ενός Μουσείου για τον Φιλελληνισμό.

Την είδηση αυτή υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό οι χιλιάδες φίλοι της ΕΕΦ, οι οποίοι γνωρίζουν το έργο της και παρακολουθούν τις δράσεις της.

Θεωρούμε όμως σκόπιμο να εξηγήσουμε το εγχείρημα και να απαντήσουμε σε μερικά ερωτήματα που μπορεί να προκύπτουν.

  • Ποιος θα είναι ο ρόλος της Περιφέρειας;
  • Γιατί χρειάζεται ένα μουσείο με το θέμα αυτό;
  • Δεν καλύπτεται το θέμα από κάποια από τα άλλα σημαντικά μουσεία της χώρας;
  • Πότε θα είναι έτοιμο το νέο μουσείο; Θα εγκαινιασθεί πριν το 2021;
  • Πώς θα λειτουργήσει;
  • Ποιος θα το χρηματοδοτήσει;
  • Ποιος θα διασφαλίσει τη συντήρησή του;

Το Μουσείο για τον Φιλελληνισμό το ιδρύει η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και τον Φιλελληνισμό (ΕΕΦ). Το εγχείρημα αυτό αποτελεί κομβικό στοιχείο των καταστατικών σκοπών της και της αποστολής της. Η ΕΕΦ έχει σχεδιάσει και οργανώσει το εγχείρημα αυτό, και το στελεχώνει με επιστήμονες κύρους και προσωπικό, με δική της ευθύνη και δικά της έξοδα.

Τα σχέδια της ΕΕΦ χρηματοδοτούνται από Έλληνες επιχειρηματίες (που δεν έχουν καμία συνεργασία με το Ελληνικό δημόσιο), οι οποίοι έχουν ήδη καταβάλλει μεγάλα ποσά για τον σχηματισμό της συλλογής, ενώ έχουν διαθέσει κεφάλαια και για την επέκτασή της στο μέλλον.

Πέραν του έργου της και της ίδρυσης του Μουσείου, η ΕΕΦ έχει (και θα συνεχίσει να έχει) παρέμβαση στην κοινωνία σε πολλούς τομείς, και θα διαδραματίζει πάντα ένα σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, πρόσφατα η ΕΕΦ, σε συνεργασία με χορηγό της, προσέφερε 100.000 Ευρώ στο Υπουργείο Εθνικής Αμύνης για την ενίσχυση των στρατιωτικών νοσοκομείων στη μάχη κατά του COVID-19.

Ο ρόλος της Περιφέρειας Αττικής, στην φάση αυτή, είναι να στηρίξει  ορισμένες ενέργειες που έχουν να κάνουν με την σύσταση του Μουσείου και μία σειρά δράσεων και πρωτοβουλιών που αφορούν τις εκδηλώσεις του 2021 και την εξωστρέφεια. Η ενίσχυση της Περιφέρειας θα ακολουθεί τις προβλεπόμενες διαδικασίες.

Το Μουσείο θα είναι έτοιμο να λειτουργήσει πριν το τέλος του 2020, σε ιδιόκτητο κτήριο της ΕΕΦ στην Αθήνα, σε σημείο που διασφαλίζει συνθήκες εύκολης και άνετης πρόσβασης στο κοινό. Μετά το 2021, το Μουσείο θα μετακινηθεί σε νέο ιδιόκτητο κτήριο στο κέντρο της Αθήνας.

Ο στόχος του Μουσείου Φιλελληνισμού είναι να παρουσιάσει αντικείμενα τέχνης, βιβλία, έγγραφα, μετάλλια, επιστολές, προσωπικά αντικείμενα, εικόνες – λιθογραφίες, κλπ. που θα εξηγούν την γένεση και την εξέλιξη του Φιλελληνισμού, αλλά και τον κρίσιμο ρόλο που αυτός διαδραμάτισε για την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Το Μουσείο φιλοδοξεί να απαντήσει μέσω βιωματικών εμπειριών, στον Έλληνα και ξένο επισκέπτη, σε μία σειρά από σημαντικά ερωτήματα. Παραθέτουμε ενδεικτικά μερικά από αυτά:

  • Πως γεννήθηκε ο Φιλελληνισμός από την Αναγέννηση μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα;
  • Πως επηρέασε την παιδεία στην Ευρώπη και την κατέστησε Ελληνοκεντρική;
  • Πως γεννήθηκε η αρχαιολογία;
  • Πότε και πως κατανόησε ο Ευρωπαίος την σπουδαιότητα και μοναδικότητα του Ελληνικού πολιτισμού;
  • Ποιος ήταν ο Barthelemy και ο Winkelman;
  • Ποιος ενέπνευσε τον Ρήγα Φεραίο για να σχεδιάσει την Χάρτα και να συγγράψει τον θούριο;
  • Πως γεννήθηκε ο νεοκλασικισμός;
  • Ποια ήταν η οικογένεια Chenier στην Γαλλία και ποιος ο ρόλος της;
  • Τι ήταν το Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο και ποια η συνεισφορά του στον αγώνα των Ελλήνων;
  • Πως γεννήθηκε ο ρομαντισμός;
  • Ποιος ήταν ο Shelley;
  • Τι ώθησε τον Λόρδο Βύρωνα να μεταβληθεί σε Ελληνολάτρη και να γράψει τα Ελληνοκεντρικά εμβληματικά του έργα που έγιναν best sellers διεθνώς;
  • Πως βοήθησε ο Λόρδος Βύρων τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων;
  • Τι ήταν τα Φιλελληνικά Κομιτάτα και τι προσέφεραν στην Ελληνική Επανάσταση;
  • Ποια ήταν τα μέλη τους;
  • Τι ήταν η Φιλελληνική μουσική;
  • Ποιοι ήταν οι Φιλέλληνες που πολέμησαν στην Ελλάδα και τι προσέφεραν;
  • Πόσοι Φιλέλληνες πέθαναν ηρωικά για την Ελλάδα ή υπέστησαν μαρτύρια χειρότερα από του Αθανάσιου Διάκου;
  • Πόσοι Φιλέλληνες αναλάμβαναν μυστικές αποστολές υπέρ της Ελλάδας;
  • Που βρίσκονται σήμερα οι απόγονοί τους και τι σκέφτονται για την Ελλάδα;
  • Τι έγραφε ο διεθνής τύπος για την Ελλάδα την δεκαετία του 1820;
  • Πως εξελίχθηκε η Φιλελληνική τέχνη και ποιος ήταν ο ρόλος της στον αγώνα των Ελλήνων;
  • Ποιοι φωτισμένοι διανοούμενοι της εποχής στήριξαν την Ελλάδα με πάθος;
  • Σε ποιόν αναφέρεται η οδός Νορμάνου και η οδός Αστιγξ στην Πλάκα και σε ποιόν η οδός Βερανζέρου;
  • Ποιος ήταν ο Εϋνάρδος και ο Χάου και τι προσέφεραν στην Ελλάδα;
  • Τι προσέφερε ο Garibaldi και ο Fratti στην Ελλάδα;
  • Γιατί ο όρος Φιλέλληνας, αποτελεί τίτλο τιμής και ταυτίζεται με ευγενείς προθέσεις, ενώ στην περίπτωση όλων των άλλων εθνοτήτων, το συστατικό «φίλος» τοποθετείται δεύτερο, και αποδίδει κάτι το αρνητικό (π.χ. τουρκόφιλος);
  • Γιατί αναπτύχθηκε μόνο κίνημα για τον Φιλελληνισμό και όχι για άλλες εθνικές ομάδες που επίσης επαναστάτησαν ή υπέστησαν διωγμούς και γενοκτονίες κατά την Οθωμανική περίοδο και αργότερα (π.χ. Αλβανοί, Σέρβοι, Αρμένιοι, Ασσύριοι, Χαλδαίοι, Κούρδοι, κλπ.);
  • Κλπ. κλπ. κλπ.

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της Ελληνικής ιστορίας και είναι θέμα αρχής για την Ελλάδα να γνωρίζει αυτήν την ιστορία, να την προβάλει και να αποδίδει τιμές όπου πρέπει.

Παράλληλα όμως το Μουσείο Φιλελληνισμού φιλοδοξεί να τονίσει και άλλη μία σημαντική διάσταση.

Ο καθηγητής Jacques Bouchard, Διευθυντής του Modern Greek Studies Program στο University of Montreal στον Καναδά, εξηγεί: «For me Greece represents Hellenisms anchorage through the ages and the holy Land of the West» (Για μένα η Ελλάδα αντιπροσωπεύει το αγκυροβόλιο του Ελληνισμού διαμέσου των αιώνων και τον ιερό τόπο της Δύσης).

Γιατί λοιπόν συνωστίζονται οι ξένοι τουρίστες, αλλά και μαθητές από όλον τον κόσμο, στους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας; Μήπως η πράξη αυτή αποτελεί έμμεσα ή άμεσα, συνειδητά ή ασυναίσθητα, το «προσκύνημα του πολίτη του Δυτικού κόσμου, σε αυτό που αποτελεί τον Ιερό Τόπο του Δυτικού πολιτισμού»; Αυτό δεν πρεσβεύει το πρώτο ταξίδι του Λόρδου Βύρωνος (και τόσων άλλων επώνυμων και ανώνυμων) στην Ελλάδα; Αυτό δεν αποδίδει το έργο του Βύρωνος Childe Harold’s pilgrimage;

Η Ελλάδα αποτελεί το κέντρο ενός μεγάλου πολιτιστικού οικοσυστήματος.

Ο στόχος της ΕΕΦ και του Μουσείου για τον Φιλελληνισμό είναι να επιτρέψει σε όλον τον πλανήτη, και κυρίως στις κοινωνίες που εμπνέονται από τον Δυτικό πολιτισμό και στηρίζονται σε αυτόν, να συνειδητοποιήσουν ότι έχουν μία θέση και ένα ισότιμο ρόλο στο πλευρό των Ελλήνων, που συνεχίζουν να αποτελούν τον θεματοφύλακα των πανανθρώπινων ανθρωποκεντρικών αξιών της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Να κτίσουμε σχέσεις φιλίας και συνεργασίας με τους συμμάχους μας ανά τον πλανήτη, στους οποίους θα θυμίζουμε πάντα ότι τιμούμε αυτά που προσέφεραν οι πρόγονοί τους σε εμάς, και ότι αυτοί συνεχίζουν να έχουν τα ίδια κίνητρα για να στηρίζουν την Ελλάδα, την κοιτίδα και Ιερό Τόπο του πολιτισμού τους.

Να δρομολογήσουμε ένα νέο Φιλελληνικό ρεύμα για τον 21ο αιώνα.

Η ΕΕΦ και το Μουσείο Φιλελληνισμού, έρχονται να εκπληρώσουν την αποστολή αυτή.

 

 

Ο Auguste Michel Marie Étienne Régnault (ή Régnaud) de St-Jean d’Angely, γεννήθηκε στο Παρίσι στις 30 Ιουλίου 1794. Το πιστοποιητικό γέννησης του αναγράφει ότι ήταν «γιος της Marie-Louise-Augustine Chenié, καλλιτέχνιδας, και του Michel-Louis-Etienne Desrichards, στρατιωτικού της Στρατιάς του Βορρά». Στην πραγματικότητα, ο πατέρας του ήταν ο Michel-Louis-Etienne Regnaud (1760-1819). Desrichards ήταν το όνομα μίας έκτασης που ανήκε στην οικογένεια της μητέρας του πατέρα του. Η μητέρα του πέθανε λίγο μετά γέννησή του, και ο Auguste Régnault υιοθετήθηκε από τη νέα σύζυγο του πατέρα του, Laure Regnaud de Saint-Jean d’Angély, το 1795.

Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος καθώς και βουλευτής της περιοχής του  Saint-Jean d’Angély. Κατέλαβε πολλά και σημαντικά αξιώματα και ασκούσε σημαντική επιρροή στον Ναπολέοντα, ο οποίος τον εκτιμούσε και σεβόταν τη γνώμη του σε μεγάλο βαθμό. Διετέλεσε μεταξύ άλλων Σύμβουλος της Επικρατείας, μέλος της Ακαδημίας του Παρισιού, Γενικός εισαγγελέας του Άρειου Πάγου, υφυπουργός εξωτερικών της αυτοκρατορικής οικογένειας (1807), ενώ έλαβε και τον τίτλο ευγενείας κόμη.

Ο Auguste Regnaud, εισήχθη στο διάσημο Πρυτανείο του St Cyr (ΣτρατιωτικήΣχολή), και στη συνέχεια, ξεκίνησε τις σπουδές του στη Σχολή Ιππικού το Saint-Germain, απ’ όπου απεφοίτησε το 1812 με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού. Το επόμενο έτος υπηρέτησε στο 8ο Σύνταγμα των Ουσάρων, και συμμετείχε στην εκστρατεία της Ρωσίας και έπειτα της Σαξονίας, όπου πολέμησε στη μάχη της Leipzig. Στις 10 Οκτωβρίου 1813 προήχθη σε υπολοχαγό. Αργότερα ορίσθηκε υπασπιστής του Υποστρατήγου, κόμη Jean-Baptiste Corbineau, ο οποίος ήταν με τη σειρά του υπασπιστής του Ναπολέοντα.  Ο Auguste Regnaud συμμετείχε στην Εκστρατεία στη Γαλλία το 1814, και διακρίθηκε στη μάχη στο Reims. Ακολούθως, υπηρέτησε με το 1ο σύνταγμα των Ουσάρων από το καλοκαίρι του 1814 μέχρι την άνοιξη του 1815. Στη συνέχεια, επέστρεψε στην υπηρεσία του Ναπολέοντος, προήχθη σε λοχαγό και διορίσθηκε αξιωματικός της ακολουθίας του Ναπολέοντα. Πολέμησε στο Βατερλό και, στις 21 Ιουνίου 1815, προήχθη σε επίλαρχο από τον ίδιο τον Ναπολέοντα στο πεδίο της μάχης, ο οποίος αναγνώρισε την ανδρεία του. Ο βαθμός αυτός του αφαιρέθηκε κατά την Παλινόρθωση. Εν τέλει, επέστρεψε στην πατρίδα του μετά τη δεύτερη παραίτηση του Ναπολέοντα, με τον βαθμό του υπολοχαγού. Στη συνέχεια ταξίδευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ), για να συνοδεύσει τον πατέρα του ο οποίος είχε εξοριστεί επειδή υπερασπίσθηκε νομικά τον Ναπολέοντα. Στις ΗΠΑ συνελήφθη στις 28 Αυγούστου 1815, για είσοδο σε ξένη χώρα χωρίς άδεια. Ο Auguste Regnaud επέστρεψε στη Γαλλία το 1816. Εκεί παρέμεινε για αρκετά χρόνια διαγραμμένος από τις τάξεις του στρατού, και ακολουθούσε μη στρατιωτικό βίο.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1820, ενθουσιάσθηκε από την Ελληνική Επανάσταση, και στήριξε τις φιλελληνικές πρωτοβουλίες στην Γαλλία, μαζί με πολλές άλλες προσωπικότητας της εποχής. Το 1825 αποφάσισε να μεταβεί στην Ελλάδα και να πολεμήσει ως Φιλέλληνας εθελοντής στο πλευρό των Ελλήνων. Στην Ελλάδα εντάχθηκε στο Τακτικό Σώμα του Συνταγματάρχη Φαβιέρου, που μόλις είχε αναλάβει τα χρέη διοικητού. Ο Auguste Regnaud ανέλαβε την σύσταση από το μηδέν, και την οργάνωση ενός σώματος Ιππικού. Μάλιστα φρόντισε να το εκπαιδεύσει σύμφωνα με τα πλέον προηγμένα ευρωπαϊκά πρότυπα. Αξίζει να σημειωθεί ότι είχε φέρει μαζί του όλα τα απαραίτητα μέσα για την οργάνωση Ιππικού στην Ελλάδα, τα οποία ήταν προσφορά των φιλελληνικών κομιτάτων της Γαλλίας. Προέβη επίσης με την ενίσχυση αυτή, και στην αγορά ίππων. Ο ίδιος αρνήθηκε να λάβει μισθό από την Ελληνική κυβέρνηση, και μάλιστα χρησιμοποίησε προσωπικά χρήματα για να ενισχύσει το έργο της μονάδας του και των στρατιωτών του.

Περί τα τέλη Οκτωβρίου του 1825, έπειτα από διαταγή της προσωρινής Κυβέρνησης, ο Φαβιέρος μετέβη στις Σπέτσες για να επιχειρήσει με τον Τακτικό Στρατό. Κατά την περίοδο αυτή, ο Ίλαρχος Regnaud ανέλαβε αντικαταστάτης διοικητή του στρατεύματος.

Το Ιππικό Σώμα, εμπνευσμένο από το παράδειγμά του, δεν άργησε να διακριθεί υπό τις διαταγές του, ιδιαίτερα κατά την εκστρατεία στην Κάρυστο. Σύμφωνα με τον Henri Fornèsy, ο  Auguste Regnaud  έχαιρε του αμέριστου σεβασμού και της εκτίμησης των στρατιωτών του. Κατά την εκστρατεία στην Κάρυστο, ένα μικρό μέρος της εμπροσθοφυλακής σκοτώθηκε και ο Auguste Regnaud  μόλις γλίτωσε τον θάνατο κυνηγημένος από τρεις Τούρκους. Στη συνέχεια οι άνδρες του Ιππικού, οργισμένοι για την απώλεια που υπέστησαν οι σύντροφοί τους, ρίχθηκαν σε καταδίωξη του εχθρού χωρίς να περιμένουν εντολή του αρχηγού τους. Ο Auguste Regnaud, βλέποντας ότι το Σώμα του κινδύνευε, όρμισε διασχίζοντας το πλήθος του τουρκικού ιππικού και μπήκε στη μάχη για να εμψυχώσει τους στρατιώτες του. Δεδομένου όμως ότι το Ιππικό ήταν μικρό σε αριθμό, δεν ξεπερνούσε τους εκατό άνδρες, διέταξε υποχώρηση την οποία το σώμα εκτέλεσε με «μεγίστην ανδρίαν και φρόνησιν», κατά τα λεγόμενα του ιστορικού Βυζάντιου. Στη μάχη αυτή το Σώμα του έχασε περί τους 20 άνδρες, καθώς και την περίφημη σημαία του, την οποία είχαν κεντήσει Φιλελληνίδες νέες του Παρισιού και είχαν παραδώσει στον ίδιο, πριν από την αναχώρησή του από τη Γαλλία. Ο Auguste Regnaud  λυπήθηκε βαθύτατα για την εξέλιξη της εκστρατείας στην Κάρυστο, υπέβαλε λίγο αργότερα την παραίτησή του και αναχώρησε για την πατρίδα του. Αντικαταστάτης στη θέση του ανέλαβε ένας από τους αξιωματικούς του, ο μεγάλος Πορτογάλος Φιλέλληνας, συνταγματάρχης Almeida.

Στολή ιππέα του πρώτου τακτικού σώματος στην Ελλάδα (αρχείο ΓΕΣ).

Το ενδιαφέρον του για τον αγώνα των Ελλήνων δεν έπαψε όμως. Έτσι ο Auguste Regnaud επέστρεψε στην Ελλάδα το 1828, ως εθελοντής στους κόλπους του Εκστρατευτικού Σώματος του Στρατηγού Maison, στο οποίο υπηρέτησε ως γραμματέας-διερμηνέας. Το επόμενο έτος o Maison προήχθη σε Στρατάρχη της Γαλλίας. Την περίοδο αυτή, χάρη στις επίμονες ενέργειες του, ο Auguste Regnaud επανεντάχθηκε στον γαλλικό στρατό. Μετά την επανάσταση του 1830 στην Γαλλία, προήχθη σε Ίλαρχο. Στις 11 Σεπτεμβρίου 1830 προήχθη σε Αντισυνταγματάρχη και ακολούθως συμμετείχε στην εκστρατεία του Βελγίου από το 1831 μέχρι το 1833. Στις 23 Οκτωβρίου 1832 προήχθη σε Συνταγματάρχη και τοποθετήθηκε στο 1ο σύνταγμα των Λογχοφόρων, όπου παρέμεινε μέχρι το 1841. Στη συνέχεια προήχθη σε Ταξίαρχο στις 18 Δεκεμβρίου του 1841 και, το 1842, διοικούσε την 1η μεραρχία του Σώματος Επιχειρήσεων της Marne, και ακολούθως τη μεραρχία της Meurthe. Διατήρησε τα καθήκοντα αυτά μέχρι το 1844, οπότε τέθηκε επικεφαλής της ταξιαρχίας του Ιππικού στο Σώμα Επιχειρήσεων της Moselle. Μεταξύ 1845 και 1848, διοίκησε την ταξιαρχία Ιππικού των Βερσαλλιών και διακρίθηκε κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1848 για τον σταθερό και πειθαρχημένο ρόλο του Σώματος. Ακολούθως, διορίσθηκε διοικητής της περιφέρειας Indre-et-Loire, και της 1ης ελαφριάς ταξιαρχίας Ιππικού της Στρατιάς των Άλπεων. Στις 10 Ιουλίου 1848, προήχθη σε Υποστράτηγος και ανέλαβε την προσωρινή διοίκηση όλης της μεραρχίας ιππικού στην Στρατιά των Άλπεων. Στις 26 Νοεμβρίου 1848, εξελέγη βουλευτής της περιοχής Charente-Inférieure. Στις 15 Απριλίου 1849, τέθηκε επικεφαλής των χερσαίων δυνάμεων στο εκστρατευτικό σώμα που στάλθηκε στη Μεσόγειο για να αποκαταστήσει την παπική εξουσία στη Ρώμη. Στις 13 Μαΐου, εξελέγη αντιπρόσωπος της Συνέλευσης για την ίδια περιοχή. Μεταξύ του 1849 και του 1855, πραγματοποίησε έναν αριθμό επιθεωρήσεων. Το 1850 εντάχθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο της περιοχής Charente-Inférieure, όπου παρέμεινε για είκοσι χρόνια, ως πρόεδρος πολλών συμβουλίων.

Ο Auguste Régnault (ή Régnaud) de St-Jean d’Angely με στρατιωτική στολή.

Ο Στρατάρχης Auguste Régnault (ή Régnaud) de St-Jean d’Angely.

Στις αρχές του 1851 (9-24 Ιανουαρίου), διετέλεσε Υπουργός Πολέμου για λίγες εβδομάδες. Στις 26 Δεκεμβρίου 1851, υπηρέτησε στη συμβουλευτική επιτροπή του Ιππικού, όπου παρέμεινε μέχρι το 1853, οπότε και ανέλαβε καθήκοντα προέδρου για ένα έτος. Στις 26 Ιανουαρίου 1852, εισήλθε ως βουλευτής στη Γερουσία. Από το 1862 έως το 1870 ήταν ένας από τους αντιπροέδρους της. Το 1854, διοίκησε για μικρό διάστημα την Αυτοκρατορική Φρουρά που συμμετείχε στον πόλεμο της Κριμαίας και το 1855, διοίκησε το Σώμα των Εφέδρων στην Ανατολή. Με την επιστροφή του στη Γαλλία, το 1856, διορίσθηκε διοικητής της Αυτοκρατορικής Φρουράς στο Παρίσι, καθήκοντα που άσκησε μέχρι το 1869, οπότε εγκατέλειψε τη θέση αυτή ύστερα από αίτησή του για λόγους υγείας. Το 1859 διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στον πόλεμο της Ιταλίας και διακρίθηκε για τη γενναιότητά του ως επικεφαλής της Αυτοκρατορικής Φρουράς στη νίκη στη Magnenta. Ο Γάλλος μονάρχης τον τίμησε για την στάση του αυτή, εκδίδοντας διάταγμα, στις 5 Ιουνίου 1859, με το οποίο τον ανακήρυσσε Στρατάρχη. Στις 20 Νοεμβρίου 1864, κληρονόμησε με αυτοκρατορικό διάταγμα τον τίτλο του κόμη από τον πατέρα του. Τίτλο που αργότερα κληροδότησε στο σύζυγο της υιοθετημένης κόρης του, μαζί με το επίθετό του.

Ο Auguste Regnaud τιμήθηκε με το παράσημο του αξιωματικού της Λεγεώνας της Τιμής (της οποίας ήταν ιππότης ήδη από το 1813) τον Μάιο του 1831, με το παράσημο του ανώτερου αξιωματικού στις 12 Ιανουαρίου 1849, και με τον μεγαλόσταυρο στις 28 Δεκεμβρίου 1849. Επίσης έλαβε το παράσημο του Τάγματος του Αγίου Ανδρέα, το παράσημο της Αγίας Ελένης, το Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Bath στη Μεγάλη Βρετανία, του Ποντιφικού Τάγματος του Πάπα Πίου Θ΄. Η Ελλάδα τον τίμησε με το παράσημο του Τάγματος του Σωτήρος στις 27 Σεπτεμβρίου 1835. Πέθανε στις Κάννες στις 1 Φεβρουαρίου 1870 και κηδεύθηκε δημοσία δαπάνη. Το σώμα του βρίσκεται στο μαυσωλείο των Invalides.

Ο Auguste Regnaud ήταν άλλη μία σημαντική προσωπικότητα που πέρασε από την Ελλάδα και συνέβαλε στον αγώνα για την ανεξαρτησία της.

 

ΠΗΓΕΣΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  • Barth Wilhelm – Max Kehrig-Korn, Die Philhellenenzeit, von der Mitte des 18 Jahrhunderts bis zur Ermordung Kapodistrias am 9 Oktober 1831, εκδ. Hueber, Μόναχο 1960.
  • Comité Philhellénique de Paris, Documents relatifs à l’état présent de la Grèce, Paris, Firmin Didot, juin 1826.
  • Debidour Antonin, Le général Fabvier, sa vie militaire et politique, εκδ. Plon-Nourrit et Cie, Παρίσι
  • Frond Victor, Le panthéon des illustrations françaises au XIXe siècle, Paris, Pilon, 1866
  • https://www.napoleon.org Πρόσβαση 3/5/20.
  • Paulin Victor, Guerre d’Italie en 1859, tableau historique, politique et militaire, Paris, Librairie de l’Illustration, 1859.
  • St-Clair William, That Greece might still be free – The Philhellenes in the War of Independence, τ. 1, εκδ. Oxford University Press, Λονδίνο-Νέα Υόρκη
  • Vapereau Gustave, Dictionnaire universel des contemporains, vol. 2. Paris, Hachette et Cie, 1870.
  • Βυζάντιος Χρήστος, Ιστορία των κατά την Ελλην. Επανάστασιν εκστρατειών και μαχών και των μετά ταύτα συμβάντων, ων συμμετέσχεν ο Τακτικός Στρατός, από του 1821 μέχρι του 1833, χ.ε., Αθήνα 1901.
  • Εθνική Βιβλιοθήκη, Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων, χειρόγραφο 1.697: Henri Fornèsy, «Le monument des philhellènes», 1860.
  • Ηλεκτρονική βάση απονεμηθέντων παρασήμων της Λεγεώνας της Τιμής http://wwwcoulture.gouv.fr/documentation/leonore/leonore.htm, Dossier LΗ22840/50.
  • Ιστορία της οργανώσεως του Ελληνικού Στρατού, 1821-1954, εκδ. ΓΕΣ, Αθήνα 1955.

 

 

Η Περιφέρεια Αττικής και η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό (ΕΕΦ), ανακοινώνουν την ίδρυση Μουσείου Φιλελληνισμού

 

Γ. Πατούλης: « Ενισχύουμε την εξωστρέφεια της χώρας και προβάλλουμε τον Ελληνικό πολιτισμό και τις αρχές που ενέπνευσαν τον Φιλελληνισμό, με στόχο να τιμήσουμε όλους τους Φιλέλληνες που διαχρονικά στήριξαν τη χώρα μας »

 

Κ. Βελέντζας: « Το Μουσείο Φιλελληνισμού και οι δράσεις της ΕΕΦ θα στηρίξουν τον εξωστρεφή χαρακτήρα του εορτασμού των 200 ετών από το 1821, και θα προβάλουν τις αξίες του Ελληνισμού και τον φιλελληνισμό του 21ου αιώνα »

 

Την πρωτοβουλία να ιδρυθεί στην Αττική, Μουσείο Φιλελληνισμού με τη στήριξη της Περιφέρειας Αττικής και σε συνεργασία με την Εταιρεία για τον Ελληνισμό και τον Φιλελληνισμό, συζήτησαν ο Περιφερειάρχης Αττικής Γ. Πατούλης και ο εκπρόσωπος της Εταιρείας Κ. Βελέντζας, κατά τη χθεσινή τους συνάντηση η οποία πραγματοποιήθηκε στα γραφεία της Περιφέρειας.

Στη συνάντηση μετείχε και η εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος των εκδηλώσεων για τον εορτασμό των 200 ετών από την απελευθέρωση του 1821, Μ. Βιδάλη.

Να σημειωθεί ότι ο κ. Βελέντζας είναι και ο συλλέκτης που σχημάτισε την συλλογή της ΕΕΦ, με 2000 και πλέον Φιλελληνικά έργα, αντικείμενα και ντοκουμέντα.

Το νέο Μουσείο θα διαθέτει περισσότερα από 2000 αντικείμενα τέχνης και τεκμήρια, που καταγράφουν την εξέλιξη του φιλελληνικού κινήματος από τον 17ο αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, και τον ρόλο που αυτό διαδραμάτισε στον αγώνα για την Εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας.

Σε δηλώσεις του ο κ. Πατούλης επισήμανε σχετικά:

«Με αφορμή και τους εορτασμούς της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση το 2021, η Περιφέρεια Αττικής, σε συνεργασία με την Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό, αναλαμβάνουν μία εξαιρετική πρωτοβουλία η οποία θα ενισχύσει την εξωστρέφεια της χώρας και θα προβάλει τον Ελληνικό πολιτισμό και τις αρχές που ενέπνευσαν τον Φιλελληνισμό. Στόχος μας είναι με την ίδρυση αυτού του Μουσείου στην Αττική μας, να τιμήσουμε όλους τους Φιλέλληνες που διαχρονικά στήριξαν τη χώρα μας, ειδικά σε περιόδους κρίσης και παράλληλα να συμβάλλουμε στη σύσφιξη και καλλιέργεια σχέσεων φιλίας και συνεργασίας με τους σύγχρονους Φιλέλληνες και συμμάχους της Ελλάδας διεθνώς».

Κ. Βελέντζας: « Στόχος μας είναι να επιτρέψουμε σε όλον τον πλανήτη, και κυρίως στις κοινωνίες που εμπνέονται από τον δυτικό πολιτισμό και στηρίζονται σε αυτόν, να βρουν μία θέση και ένα ισότιμο ρόλο στο πλευρό των Ελλήνων, που συνεχίζουν να αποτελούν τον θεματοφύλακα των πανανθρώπινων αξιών της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Να δρομολογήσουμε ένα νέο φιλελληνικό ρεύμα για τον 21ο αιώνα».

Η συλλογή της ΕΕΦ  που θα εκτεθεί, περιλαμβάνει περισσότερους από 200 πίνακες Ευρωπαίων ζωγράφων με θέματα γύρω από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και την Ελλάδα στις αρχές του 19ου αιώνα, αντικείμενα Φιλελληνικής τέχνης από μπρούντζο, πορσελάνη, ύφασμα, ξύλο, χαρτί, κλπ.

Παράλληλα, στο Μουσείο Φιλελληνισμού θα εκτίθενται όπλα από τον αγώνα των Ελλήνων, περισσότερα από 250 φιλελληνικά βιβλία (πρώτες εκδόσεις), παρτιτούρες φιλελληνικής μουσικής, επιστολές Ελλήνων αγωνιστών και Φιλελλήνων, κλπ.

Ακόμη το μουσείο θα παρουσιάσει λιθογραφίες και φωτογραφίες των Φιλελλήνων και προσωπικά τους αντικείμενα. Σε αυτά περιλαμβάνεται και η μεγαλύτερη συλλογή στον κόσμο προσωπικών αντικειμένων και τέχνης σχετικά με τον Λόρδο Βύρωνα και τη συμβολή του στην απελευθέρωση της Ελλάδας.

Η ΕΕΦ και το Μουσείο Φιλελληνισμού θα οργανώνουν περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, επισκέψεις σχολείων, ομιλίες, εκδηλώσεις, εκδόσεις και συναυλίες φιλελληνικών έργων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, κλπ.

Για επικοινωνία:
Ματούλα Τούντα
6974750361
info@eefshp.org

 

 

Κάθε φορά που περνά κανείς από την οδό Φιλελλήνων στον κέντρο της Αθήνας, φέρνει στον νου του τους χιλιάδες αυτούς Φιλέλληνες που κινητοποιήθηκαν στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ελλάδα, ενώ πολλοί θυσίασαν ακόμη και την ζωή τους, κατά τη διάρκεια του αγώνα για την εθνική μας ανεξαρτησία.

Ποια ήταν όμως αυτή η δύναμη που τους ώθησε σε τέτοιες θυσίες;

Ο Ελληνικός πολιτισμός.

Και γιατί ξεχωρίζει ο Ελληνικός πολιτισμός; Γιατί συγκλονίζει τους ανθρώπους;

Την απάντηση την προσφέρει ο Aνδρέας Εμπειρίκος στο εμβληματικό του έργο «Εις την Οδόν των Φιλελλήνων».

Μπορείτε να ακούσετε τον Ανδρέα Εμπειρίκο να απαγγέλει το έργο του εδώ.

Ο Aνδρέας Εμπειρίκος

«Mια μέρα που κατέβαινα στην οδόν των Φιλελλήνων, μαλάκωνε η άσφαλτος κάτω απ’ τα πόδια και από τα δένδρα της πλατείας ηκούοντο τζιτζίκια, μέσ’ στην καρδιά των Aθηνών, μέσ’ στην καρδιά του θέρους.

Παρά την υψηλήν θερμοκρασίαν, η κίνησις ήτο ζωηρά. Aίφνης μία κηδεία πέρασε. Oπίσω της ακολουθούσαν πέντε-έξη αυτοκίνητα με μελανειμονούσας, και ενώ στα αυτιά μου έφθαναν ριπαί πνιγμένων θρήνων, για μια στιγμή η κίνησις διεκόπη. Tότε, μερικοί από μας (άγνωστοι μεταξύ μας μέσ’ στο πλήθος) με άγχος κοιταχθήκαμε στα μάτια, ο ένας του άλλου προσπαθώντας την σκέψι να μαντεύση. Έπειτα, διαμιάς, ως μία επέλασις πυκνών κυμάτων, η κίνησις εξηκολούθησε.

Ήτο Iούλιος. Eις την οδόν διήρχοντο τα λεωφορεία, κατάμεστα από ιδρωμένον κόσμο ― από άνδρας λογής-λογής, κούρους λιγνούς και άρρενας βαρείς, μυστακοφόρους, από οικοκυράς χονδράς, ή σκελετώδεις, και από πολλάς νεάνιδας και μαθητρίας, εις των οποίων τους σφικτούς γλουτούς και τα σφύζοντα στήθη, πολλοί εκ των συνωθουμένων, ως ήτο φυσικόν, επάσχιζαν (όλοι φλεγόμενοι, όλοι στητοί ως Hρακλείς ροπαλοφόροι) να κάμουν με στόματα ανοικτά και μάτια ονειροπόλα, τας συνήθεις εις παρομοίους χώρους επαφάς, τας τόσον βαρυσημάντους και τελετουργικάς, άπαντες προσποιούμενοι ότι τυχαίως, ως εκ του συνωστισμού, εγίνοντο επί των σφαιρικών θελγήτρων των δεκτικών μαθητριών και κορασίδων αυταί αι σκόπιμοι και εκστατικοί μέσα εις τα οχήματα επαφαί – ψαύσεις, συνθλίψεις και προστρίψεις.

Nαι, ήτο Iούλιος· και όχι μόνον η οδός των Φιλελλήνων, μα και η Nτάπια του Mεσολογγιού και ο Mαραθών και οι Φαλλοί της Δήλου επάλλοντο σφύζοντες στο φως, όπως στου Mεξικού τας αυχμηράς εκτάσεις πάλλονται ευθυτενείς οι κάκτοι της ερήμου, στην μυστηριακή σιγή που περιβάλλει τας πυραμίδας των Aζτέκων.

Tο θερμόμετρον ανήρχετο συνεχώς. Δεν ήτο θάλπος, αλλά ζέστη – η ζέστη που την γεννά το κάθετο λιοπύρι. Kαι όμως, παρά τον καύσωνα και την γοργήν αναπνοήν των πνευστιώντων, παρά την διέλευσιν της νεκρικής πομπής προ ολίγου, κανείς διαβάτης δεν ησθάνετο βαρύς, ούτε εγώ, παρ’ όλον ότι εφλέγετο ο δρόμος. Kάτι σαν τέττιξ ζωηρός μέσ’ στην ψυχή μου, με ηνάγκαζε να προχωρώ, με βήμα ελαφρόν υψίσυχνον. Tα πάντα ήσαν τριγύρω μου εναργή, απτά και δια της οράσεως ακόμη, και όμως, συγχρόνως, σχεδόν εξαϋλούντο μέσα στον καύσωνα τα πάντα – οι άνθρωποι και τα κτίσματα – τόσον πολύ, που και η λύπη ακόμη ενίων τεθλιμμένων, λες και εξητμίζετο σχεδόν ολοσχερώς, υπό το ίσον φως.

Tότε εγώ, με ισχυρόν παλμόν καρδίας, σταμάτησα για μια στιγμή, ακίνητος μέσα στο πλήθος, ως άνθρωπος που δέχεται αποκάλυψιν ακαριαίαν, ή ως κάποιος που βλέπει να γίνεται μπροστά του ένα θαύμα και ανέκραξα κάθιδρως:

«Θεέ ! O καύσων αυτός χρειάζεται για να υπάρξη τέτοιο φως ! Tο φως αυτό χρειάζεται, μια μέρα για να γίνη μια δόξα κοινή, μια δόξα πανανθρώπινη, η δόξα των Eλλήνων, που πρώτοι, θαρρώ, αυτοί, στον κόσμον εδώ κάτω, έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου».»

 

 

Στις 19 Μαΐου 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στην Σαμσούντα και θέτει σε εφαρμογή τη δεύτερη και σκληρότερη φάση της γενοκτονίας των Ποντίων, που ολοκληρώθηκε το 1923. Πάνω από 350.000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν από αυτούς που ίδρυσαν το σύγχρονο Τουρκικό κράτος, αφού εξαφάνισαν κάθε χριστιανικό στοιχείο από την Ιωνία και τον Πόντο. Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι, Χαλδαίοι και πολλοί άλλοι λαοί εξαφανίσθηκαν από την γη στην οποία ζούσαν για χιλιάδες χρόνια.

Το Τουρκικό κράτος αγνοεί τα εκατομμύρια θύματα που προκάλεσε, και συνεχίζει να τηρεί αλαζονική και προσβλητική στάση, αρνούμενο να ζητήσει συγγνώμη και να προσφέρει επανορθώσεις. Αντίθετα φέρεται έτοιμο να προβεί σε αντίστοιχες ωμότητες σε όλη την περιοχή, από την Λιβύη, μέχρι την Συρία.

Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν σκηνές εκτελέσεων και εκτοπίσεων που υπέφερε ο Ποντιακός Ελληνισμός.

 

 

O Κάρολος Νόρμαν (Karl Friedrich Lebrecht von Normann-Ehrenfels) συνδέεται στην Ιστορία άρρηκτα με την οργάνωση, τη δράση και τη μοίρα του Τάγματος των Φιλελλήνων.

Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, ο Νόρμαν γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1784 στη Στουτγάρδη, πρωτεύουσα του κρατιδίου της Βυρτεμβέργης. Ο πατέρας του, κόμης Philipp von Normann, ήταν διακεκριμένος νομικός και χρημάτισε πρωθυπουργός της Βυρτεμβέργης κατά το διάστημα 1806-1812. Ο Κάρολος Νόρμαν ακολούθησε διαφορετική πορεία: σε ηλικία δεκαπέντε ετών αποφάσισε να αφοσιωθεί στη στρατιωτική δράση και κατατάχθηκε στον αυστριακό στρατό, όπου σύντομα διακρίθηκε και έγινε αξιωματικός.

Ήταν η εποχή που ο Ναπολέων επέβαλλε στην Ευρώπη τη δική του τάξη πραγμάτων και η γερμανική Πρωσία αναδεικνυόταν σε μεγάλη δύναμη. Το 1803 ο Νόρμαν μετατάχθηκε στο στρατό της πατρίδας του και όταν η Βυρτεμβέργη συμμάχησε με τον Ναπολέοντα το 1805, άρχισε να συμμετέχει στις γαλλικές εκστρατείες. Το 1806 πολέμησε στο πλευρό του Ναπολέοντα κατά της Πρωσίας, σ’ έναν πόλεμο που έληξε με νίκη του γαλλικού συνασπισμού, τo 1809 προήχθη σε αντισυνταγματάρχη, και το 1810 έγινε διοικητής ενός Συντάγματος Ελαφρού Ιππικού. Ακολούθησε τον Ναπολέοντα στη Ρωσία το 1812 ως επικεφαλής αυτού του σώματος. Εκεί τραυματίσθηκε σοβαρά, αλλά επέζησε και κατάφερε να γυρίσει πίσω με ό,τι είχε απομείνει από το Σύνταγμά του.

Πριν ακόμη επιστρέψουν οι τελευταίοι επιζήσαντες από τη Ρωσία, η Βυρτεμβέργη συγκέντρωνε πάλι δυνάμεις για να στηρίξει τον Ναπολέοντα, που χρειαζόταν στρατό διότι η Πρωσία του είχε κηρύξει πόλεμο. Στη νέα αυτή εκστρατεία συνέβη το γεγονός που σημάδεψε τη στρατιωτική πορεία του Νόρμαν, και ως ένα βαθμό προσδιόρισε την υπόλοιπη ζωή του. Στην πρώτη φάση της μάχης της Λειψίας, σε διάστημα που είχε κηρυχθεί ανακωχή, η ταξιαρχία του Νόρμαν ήλθε αντιμέτωπη με Πρώσους στρατιώτες. Σε κάποια στιγμή, από ένα λάθος του οποίου τον υπαίτιο η Ιστορία ακόμη αναζητά, ξέσπασε μεταξύ τους μάχη. Το αποτέλεσμα ήταν οι Πρώσοι να τραυματισθούν και να αιχμαλωτισθούν και ο Νόρμαν να κατηγορηθεί για παραβίαση της εκεχειρίας. Λίγο αργότερα, στην κύρια φάση της μάχης (Οκτώβριος 1813), ακολουθώντας το παράδειγμα και άλλων γερμανικών κρατών, ο Νόρμαν άλλαξε στρατόπεδο, εγκατέλειψε τον Ναπολέοντα και τάχθηκε υπέρ της Πρωσίας. Έτσι όμως βρισκόταν ταυτόχρονα εκτεθειμένος απέναντι στους Πρώσους, διότι αν και ομοεθνείς του, τους είχε επιτεθεί ενώ πολεμούσαν για την ελευθερία τους, και στον βασιλιά της Βυρτεμβέργης, χωρίς την άδεια του οποίου είχε εγκαταλείψει τον σύμμαχό του Ναπολέοντα. Όταν κατάλαβε ότι κινδύνευε να συλληφθεί για προδοσία, διέφυγε στη Βιέννη.

Είχε αποκλεισθεί από την στρατιωτική ζωή, και του επετράπη να επιστρέψει στην πατρίδα του μόνο το 1817. Εν τω μεταξύ είχε νυμφευθεί την Ελβετίδα Frida von Orelli, με την οποία είχε αποκτήσει δύο παιδιά, και ζούσε απομονωμένος στο πατρικό κτήμα Ehrenfels στο Metzingen. Εκεί τον προσέγγισαν το 1821, παλιοί σύντροφοί του από το στράτευμα και νεαροί Φιλέλληνες, και του ζήτησαν να βοηθήσει την ελληνική υπόθεση. Τον έπεισαν ότι το όνομά του θα έδινε νέα ώθηση στο ενδιαφέρον για την Ελλάδα, ότι θα προσέλκυε περισσότερους εθελοντές και ότι θα βοηθούσε να συγκεντρωθούν μεγαλύτερες χρηματικές εισφορές. Πράγματι, αν γινόταν γνωστό ότι ένας επώνυμος στρατιωτικός, αριστοκρατικής καταγωγής, με παιδεία, βετεράνος πολυάριθμων εκστρατειών, θα ηγείτο μίας νέας αποστολής με ευγενείς προθέσεις, αυτό θα ενθουσίαζε την κοινή γνώμη. Ο Νόρμαν δέχθηκε. Πίστευε στην ελληνική υπόθεση, και είχε υψηλό αίσθημα χρέους και αφοσίωσης στον σκοπό που υπηρετούσε το Φιλελληνικό κίνημα της εποχής του. Ήθελε να βοηθήσει την Ελλάδα, αλλά και να αποκαταστήσει το όνομά του. Έτσι άφησε την οικογένειά του και ξεκίνησε για τη Μασσαλία, αφού ορίσθηκε από τα φιλελληνικά κομιτάτα αρχηγός των φιλελλήνων εθελοντών.

O Γερμανός Στρατηγός Karl Friedrich Lebrecht von Normann-Ehrenfels

Ο Κάρολος Nόρμαν επιβιβάσθηκε με 50 περίπου Φιλέλληνες (αυτή ήταν ήδη η 4η αποστολή από το 1821), στο πλοίο Madonna del Rosario με το οποίο ταξίδευσαν στην Ελλάδα. Έφθασαν στο Ναυαρίνο τον Φεβρουάριο του 1822. Μαζί τους είχαν όπλα και πολεμοφόδια, τα οποία είχαν αγοράσει τα φιλελληνικά κομιτάτα της Γερμανίας και της Ελβετίας: δύο κιβώτια με 50 συνολικά τουφέκια γαλλικής κατασκευής, σφαίρες, πυρίτιδα, μολύβι. Εν αναμονή μιας επίσημης πρόσκλησης από την ελληνική κυβέρνηση, ο Νόρμαν άρχισε να εκπαιδεύει τους άνδρες του στα όπλα και έβαλε τεχνίτες να επισκευάσουν τα τείχη.

Τις μέρες εκείνες τουρκικός στόλος εμφανίστηκε στις δυτικές ακτές της Πελοποννήσου και αποβίβασε στρατό για να καταλάβει το Νεόκαστρο. Οι ελάχιστοι υπερασπιστές του ήδη υπέφεραν από έλλειψη τροφίμων και πολεμοφοδίων. Όταν έφθασαν και τουρκικές ενισχύσεις από τη Μεθώνη, η κατάσταση έμοιαζε τόσο κρίσιμη, που και οι τελευταίοι άνδρες άρχισαν να λιποτακτούν. Το φρούριο σώθηκε χάρη στην επέμβαση του Νόρμαν, ο οποίος χρησιμοποίησε τα λιγοστά πυροβόλα που υπήρχαν και με εύστοχες ρίψεις ανάγκασε τα τουρκικά πλοία να αποχωρήσουν. Έτσι απέτρεψε την επίθεση και εγκαινίασε με επιτυχία την πολεμική του δράση σε ελληνικό έδαφος.

Τις επόμενες ημέρες ο Νόρμαν επισκέφθηκε στην Τρίπολη την Πελοποννησιακή Γερουσία, όπου έγινε πολλές φορές δεκτός με μεγάλες τιμές. Σε μια επιστολή του που έγραψε κατά το διάστημα της παραμονής του στην πόλη, εκθέτει τις σκέψεις του για την ελληνική κατάσταση: “Ο τρόπος με τον οποίο οι Τούρκοι φέρονταν προηγουμένως στους Έλληνες είναι τόσο εξοργιστικός, που και ο αυστηρότερος άνθρωπος δεν μπορεί να μη συγχωρήσει στους Έλληνες τις ωμότητες που διέπραξαν τις πρώτες ημέρες του αγώνα. Δεν υπάρχει οικογένεια που να μη θέλει να εκδικηθεί για κάποια βαρβαρότητα του παρελθόντος. […]. Κάτι σημαντικό θα συμβεί αυτό το καλοκαίρι, πιστεύω ότι οι Έλληνες πολεμούν πολύ καλά στα βουνά τους και δεν κινδυνεύουν να χάσουν όσα κέρδισαν. Με λίγη πειθαρχία θα σχημάτιζαν το καλύτερο ελαφρύ πεζικό του κόσμου. Είναι δυστυχία που δεν έχουν όπλα”.

Από την Τρίπολη έγραψε και στη γυναίκα του: “Δεν ξέρω πότε θα επιστρέψω. Ο πόλεμος θα διαρκέσει πολύ καιρό ακόμη. Ελπίζω να μείνω στον Μοριά και αν σταθώ τυχερός όσο στο Ναβαρίνο, θα μπορέσω να σου προσφέρω μια ευχάριστη διαμονή σ’ αυτόν τον όμορφο τόπο”.

Εν τω μεταξύ ο Μαυροκορδάτος, πρόεδρος της ελληνικής κυβέρνησης (Εκτελεστικού) από τον Ιανουάριο 1822, σχεδίαζε την εκστρατεία στην Ήπειρο, με στόχο την κατάληψη της Άρτας και την ανακούφιση των Σουλιωτών. Ο Μαυροκορδάτος οραματιζόταν ένα νεοελληνικό κράτος δυτικοευρωπαϊκού προσανατολισμού, και επιθυμούσε να αποδείξει τη χρησιμότητα των Φιλελλήνων και την αποτελεσματικότητα του τακτικού στρατού. Η παρουσία του Στρατηγού Νόρμαν αποτελούσε μία ευκαιρία για την οργάνωση μίας σημαντικής εκστρατείας στην Ήπειρο.

Έτσι σχηματίστηκαν στην Κόρινθο τρία σώματα τακτικού στρατού:

1) ένα τμήμα Επτανησίων μαχητών υπό τον Σ. Πανά,

2) ένα μικτό Σύνταγμα από Έλληνες και Φιλέλληνες υπό τον Ιταλό Φιλέλληνα Tarella, και

3) το Τάγμα των Φιλελλήνων υπό τον επίσης Ιταλό Φιλέλληνα Dania. Το τάγμα αυτό απαρτιζόταν από δύο λόχους. Ο ένας λόχος αποτελείτο από Γάλλους και Ιταλούς, και ο άλλος από Γερμανούς και Πολωνούς. Η διαίρεση αυτή στο Τάγμα των Φιλελλήνων αντικατόπτριζε τον διαχρονικό ανταγωνισμό μεταξύ Γερμανών και Γάλλων, που δυστυχώς μερικές φορές εκδηλωνόταν με κάποιες παρενέργειες στο Τάγμα, κάποτε και με ιδιαίτερη ένταση.

Στα τακτικά σώματα είχαν ενταχθεί 200 Επτανήσιοι και 320 Φιλέλληνες. Οι δυνάμεις των ατάκτων αποτελούντο από 1500 άτομα, με οπλαρχηγούς από την Πελοπόννησο, την Δυτική Στερεά Ελλάδα, το Σούλι και την Δυτική Μακεδονία.

Ο J.D. Elster, εξιστορεί στο βιβλίο του Das Bataillon der Philhellenen, 1828, το ιστορικό της εκστρατείας των Φιλελλήνων στην Ελλάδα και την μάχη του Πέτα (Συλλογή ΕΕΦ).

Πρέπει να σημειώσουμε εδώ, ότι η συμπαράταξη Γερμανών και Γάλλων σε μία κοινή στρατιωτική μονάδα, με στόχο να πολεμήσουν εναντίον ενός κοινού εχθρού και να υπερασπισθούν μαζί ίδια ιδανικά, μόνο ως ουτοπία μπορούσε να εκληφθεί την εποχή αυτή. Τα φιλελληνικά ιδεώδη, και η πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας, λειτούργησαν όμως θαυματουργά σαν συνδετικός κρίκος. Οι λαοί της Ευρώπης χρειάσθηκαν περισσότερα από 100 χρόνια, για να συνειδητοποιήσουν την κοινή τους μοίρα, και με βάση πάλι τις ίδιες αρχές και αξίες, να σχεδιάσουν την Ενωμένη Ευρώπη.

Ειδικά σε ότι αφορά το Τακτικό Σώμα, αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό είχε συστήσει πρώτος ο Γάλλος στρατιωτικός, Φιλέλληνας και ηρωική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, Baleste. Παρά τις αντιξοότητες, την έλλειψη υποστήριξης και πόρων, αλλά και την αντίθεση των οπλαρχηγών που δεν επιθυμούσαν την ανάπτυξη τακτικού στρατού, ο Baleste είχε ήδη κάνει πολύ καλή δουλειά σε ότι αφορούσε την εκπαίδευση των στρατιωτών του Τακτικού Σώματος. Στη συνέχεια βοήθησε στην εκπαίδευση και ο Στρατηγός Νόρμαν, και οι αξιωματικοί του, οι οποίοι ήταν όλοι ιδιαίτερα εμπειροπόλεμοι, από την πολυετή συμμετοχή τους σε πολλούς από τους Ναπολεόντιους πολέμους.

Όπως ήδη σημειώθηκε, εκτός από τα τακτικά σώματα, συμμετείχαν στις Ελληνικές δυνάμεις και τμήματα ατάκτων, τα οποία ακολουθούσαν μία σειρά από οπλαρχηγούς, με πρώτο τον Μάρκο Μπότσαρη. Ένας από τους οπλαρχηγούς ήταν και ο Γώγος Μπακόλας. Γενικός αρχηγός των Ελληνικών Δυνάμεων ήταν ο Μαυροκορδάτος, ενώ ο Στρατηγός Νόρμαν είχε ορισθεί διοικητής των τριών τακτικών σωμάτων. Τέλος Μαΐου του 1822 ο στρατός ξεκίνησε από την Κόρινθο για την Ήπειρο, με ένα περιπετειώδες ταξίδι προς την Πάτρα. Οι μονάδες των φιλελλήνων κινούντο σε πολλά σημεία με συντεταγμένο και εντυπωσιακό τρόπο, ενώ παιάνιζε η μπάντα τους. Οι πληθυσμοί που συναντούσαν στο πέρασμά τους, τους υποδέχονταν με μεγάλο ενθουσιασμό. Από την περιοχή της Πάτρας, την οποία τότε πολιορκούσαν Ελληνικές δυνάμεις, πέρασαν με πλοία στην δυτική Στερεά Ελλάδα. Στην πορεία, ο στρατός αυτός κινήθηκε βόρεια, με στόχο να πλησιάσει στην Άρτα.

Ο ιδιαίτερα έμπειρος Στρατηγός Νόρμαν έβλεπε με ανησυχία πολλά προβλήματα στρατηγικής. Για παράδειγμα, τον προβλημάτιζε ιδιαίτερα το γεγονός ότι οι αποφάσεις και οι κινήσεις ήταν αργές. Αντί να κινηθούν οι Ελληνικές δυνάμεις γρήγορα προς την Άρτα, χωρίς να επιτρέψουν στους Τούρκους να συγκεντρώσουν στρατό και να έχουν την πρωτοβουλία των κινήσεων, άφησαν να χαθεί πολύτιμος χρόνος. Από την μία οι Τούρκοι συγκέντρωναν ήσυχοι δυνάμεις με άνεση χρόνου, και από την άλλη, ο Ελληνικός στρατός ταλαιπωρείτο, και άρχιζε να αντιμετωπίζει ασθένειες και έλλειψη τροφίμων. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα ήταν η συμπεριφορά των ατάκτων. Και ιδιαίτερα του οπλαρχηγού Μπακόλα. Τον Νόρμαν, και τους επιτελείς του, ανησυχούσε πως θα ενσωματώνονταν στο σχέδιο της μάχης, μονάδες ατάκτων. Μάλιστα ήδη πολλές ημέρες πριν την έναρξη της πορείας προς την Άρτα, είχαν ήδη κυκλοφορήσει φήμες ότι ο Μπακόλας τηρούσε μία παράξενη στάση και ότι είχε σχέση με τους Τούρκους. Κανείς βέβαια δεν μπορούσε να πιστεύσει ότι θα ήταν δυνατόν, ένας Έλληνες να προδώσει τον αγώνα των συμπατριωτών του. Ο Νόρμαν, για λόγους ευγένειας δεν αμφισβήτησε τις διαβεβαιώσεις και την ηγεσία του Μαυροκορδάτου, και προσπαθούσε να κάνει πάντα το καλύτερο, με δεδομένες τις συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί.

Αναπαράσταση της μάχης στο Κομπότι. Έργο του Παναγιώτη Ζωγράφου, παραγγελία του Στρατηγού Μακρυγιάννη (Συλλογή ΕΕΦ).

Η πρώτη συνάντηση με τους Τούρκους έλαβε χώρα στο Κομπότι στις 22 Ιουνίου 1822. Πριν τη μάχη ο γενναίος Στρατηγός και μεγάλος Φιλέλληνας Νόρμαν εξέθεσε το σχέδιό του. Σύμφωνα με αυτό, “οι Φιλέλληνες, ως τακτικοί στρατιώτες, δεν πρέπει ν’ αναζητούν τις κορυφές των βουνών για να αμύνονται άνετα, αλλά να μένουν στα σπουδαία και επικίνδυνα σημεία και να μη χάνουν την ευκαιρία να αναμετρηθούν με τον εχθρό”. Γι’ αυτό παρέταξε το Σύνταγμα και το Τάγμα των Φιλελλήνων σε κρίσιμα σημεία στους πρόποδες των υψωμάτων, λαμβάνοντας και ο ίδιος θέση στην πρώτη γραμμή της μάχης. Η εχθρική επίθεση αποκρούστηκε με επιτυχία και οι Τούρκοι απωθήθηκαν προς την Άρτα με σοβαρές απώλειες. Η μάχη αυτή, στην οποία διοίκηση άσκησε μόνον ο Νόρμαν, ήταν η πρώτη λαμπρή επιτυχία της εκστρατείας και αναπτέρωσε το ηθικό των ανδρών. Ο γιατρός του Τάγματος Elster αφηγείται στο έργο του το Τάγμα των Φιλελλήνων, ότι μετά το τέλος της μάχης, όταν ο Νόρμαν επέστρεψε τελευταίος από το πεδίο της μάχης στο στρατόπεδο, ακόμη και οι Γάλλοι στρατιώτες τον υποδέχτηκαν με την κραυγή “Ζήτω ο γενναίος Νόρμαν!”.

Από το Κομπότι οι Φιλέλληνες, ήδη καταπονημένοι από κόπωση, ασθένειες, πείνα και δίψα, έφυγαν εσπευσμένα με νυχτερινή πορεία προς το Πέτα, όπου μετακινούνταν οι Τούρκοι. Εδώ συγκεντρώθηκαν και οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις, και άρχισε η προετοιμασία της μάχης.

Αναπαράσταση της μάχης του Πέτα. Έργο του Παναγιώτη Ζωγράφου, παραγγελία του Στρατηγού Μακρυγιάννη (Συλλογή ΕΕΦ).

Στο πολεμικό συμβούλιο των αρχηγών ανέκυψαν διαφωνίες για δύο ζητήματα: 1) Για τη θέση του τακτικού στρατού σε σχέση με τους ατάκτους. Δηλαδή, ποιοι θα αποτελούσαν την εμπροσθοφυλακή και ποιοι τα μετόπισθεν, και 2) για το αν έπρεπε ή όχι να χρησιμοποιηθούν οχυρώματα (ταμπούρια). Για το πρώτο επικράτησε η άποψη οι δυνάμεις να τοποθετηθούν κυκλικά γύρω από το Πέτα. O Νόρμαν δυσαρεστήθηκε από την απόφαση αυτή και αντιλαμβανόμενος τη μειονεκτική θέση της ελληνικής πλευράς, ένιωσε την υποχρέωση να εκθέσει τις ανησυχίες του με επιστολή προς τον Μαυροκορδάτο. Ο Μαυροκορδάτος, αν και ήταν ο αρχηγός των Ελληνικών δυνάμεων, απουσίαζε από το πεδίο της μάχης. Είχε εγκαταστήσει το αρχηγείο του στη Λαγκάδα, έξι ώρες μακριά από το Πέτα. Στην επιστολή του ο Νόρμαν τόνιζε ότι οι τακτικοί στρατιώτες αριθμούσαν πλέον μόλις 515. Επίσης σημείωνε ότι φοβόταν ότι ο Μπακόλας θα εγκατέλειπε τη θέση του και ότι οι υπόλοιποι άτακτοι δεν θα ήταν σε θέση να βοηθήσουν. Ο Μαυροκορδάτος δεν πείστηκε και το σχέδιο μάχης δεν άλλαξε. Και πάλι ο έμπειρος Νόρμαν, δέχθηκε για λόγους ευγενείας την απόφαση αυτή.

Μετά τη διαφωνία των αρχηγών σχετικά με τα οχυρώματα, επικράτησε η άποψη ότι έπρεπε να κατασκευαστούν. Όπως μάλιστα βεβαιώνουν πολλές πηγές, τα “ταμπούρια” χρησιμοποιήθηκαν και από Φιλέλληνες. Πρόκειται για μία σπάνια περίπτωση κατά την οποία Ευρωπαίοι στρατιώτες πολέμησαν με τον “ελληνικό τρόπο”. Δηλαδή, με τις μεθόδους των ατάκτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Φιλέλληνες είχαν ένα διαφορετικό κώδικα γενναιότητας και τιμής, ο οποίος προκύπτει από μία θέση που αποδίδεται στον Ντάνια: «τα ταμπούρια μας είναι τα στήθη μας».

Έγιναν και άλλα λάθη όμως, τα οποία ο Στρατηγός Νόρμαν δεν μπόρεσε να σταματήσει γιατί δεν είχε τον έλεγχο. Μετά την μάχη στο Κομπότι, ο Γενναίος Κολοκοτρώνης με το Σώμα του, επέστρεψε στην Πελοπόννησο, έπειτα από εντολή τού πατέρα του, πράγμα για το οποίο κατακρίθηκε. Την ίδια στιγμή, αναχώρησαν 1200 μαχητές προς τον βορρά, για να βοηθήσουν τους Σουλιώτες. Μαζί τους ήταν οι Μάρκος Μπότσαρης, Καρατάσος, Αγγελής Γάτσος, Γεώργιος Βαρνακιώτης, Αλεξάκης Βλαχόπουλος και Αντρέας Ίσκος. Οι 1200 αυτοί μαχητές δεν μπόρεσαν καν να πλησιάσουν το Σούλι. Οι Τούρκοι τους σταμάτησαν στο χωριό Πλάκα στις 29 Ιουνίου 1822 και τους συνέτριψαν. Όσοι επέζησαν επέστρεψαν στο Πέτα. O Olivier Voutier αναφέρει στο βιβλίο του ότι ο Γώγος Μπακόλας («αυτός ο δόλιος γέροντας»), παρέσυρε τον Μάρκο Μπότσαρη να κινηθεί προς το Σούλι, και μόλις αυτός ξεκίνησε, ειδοποίησε τους Τούρκους για να τον παγιδεύσουν στην Πλάκα.

Την ημέρα της μάχης του Πέτα, έφθασε επίσης στην Σπλάντζα ένα Σώμα Μανιατών με τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη για να βοηθήσει τους Έλληνες, το οποίο όμως δεν εντάχθηκε και πάλι σωστά σε ένα ενιαίο στρατηγικό σχέδιο. Ένα σώμα Σουλιωτών έφθασε εκεί και ενώθηκε μαζί τους, για να αντιμετωπίσουν τις Τουρκικές δυνάμεις που εστάλησαν για να τους απωθήσουν. Στην μάχη αυτή εφονεύθη ο ίδιος ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης.

Όλες αυτές οι κινήσεις ήταν εκτός γενικού συντονιστικού σχεδίου, και δυσχέραιναν το έργο των Ελληνικών δυνάμεων που θα αντιμετώπιζαν την κύρια επίθεση των Τούρκων. Και πάλι όμως, παρά τον μικρό αριθμό τους, οι δυνάμεις αυτές μπορούσαν ακόμη να νικήσουν.

Στις 16 Ιουλίου 1822 τα χαράματα ξεκίνησε η επίθεση των τουρκικών δυνάμεων που είχαν φθάσει από την Άρτα (7000 με 8000). Ο Νόρμαν ξύπνησε τους άνδρες, τους εμψύχωσε με θερμά λόγια και επιθεώρησε έφιππος όλες τις θέσεις. “Σαν θεός του πολέμου”, κατά τον Elster, διέτρεχε το πεδίο της μάχης για να βοηθήσει όπου υπήρχε ανάγκη. Στην αρχή οι δυνάμεις των Φιλελλήνων και το Τακτικό Σώμα απωθούσαν τα πολυάριθμα στρατεύματα των εχθρών με μεγάλη επιτυχία. Οι διαρκείς και συντονισμένες βολές θέριζαν τους επιτιθέμενους. Το κλειδί της επιτυχίας στον τρόπο αυτό του πολέμου, είναι οι στρατιώτες να παραμένουν ψύχραιμοι, να γεμίζουν διαρκώς και γρήγορα τα όπλα τους, να πυροβολούν με ομοβροντίες, και κυρίως να κρατούν τη θέση τους, χωρίς να επιτρέπουν ρήγμα, στις τάξεις τους. Το Σύνταγμα και το Τάγμα των Φιλελλήνων αποτελούσαν ένα αδιαπέραστο τοίχος. Όπως σημειώνει και ο St Clair στο έργο του, η άριστη εκπαίδευση που είχε αρχίσει ο Γάλλος Φιλέλληνας Baleste, απέδιδε τους καρπούς της.

Δυστυχώς όμως ξαφνικά συνέβη το μοιραίο. Ο οπλαρχηγός Μπακόλας και οι άνδρες του εγκατέλειψαν προδοτικά τις θέσεις του (στη συνέχεια ο Μπακόλας αυτομόλησε οριστικά στους Τούρκους). Οι τουρκικές δυνάμεις εκμεταλλεύθηκαν το κενό αυτό, και προσέβαλαν τα νώτα των συμπαγών θέσεων του Συντάγματος και του Τάγματος των Φιλελλήνων, με αποτέλεσμα τα δύο σώματα να αποκοπούν μεταξύ τους. Στην πρώτη προσπάθεια του Συντάγματος να επανενωθεί με το Τάγμα, ο αρχηγός Tarella έπεσε νεκρός και το Σύνταγμα άρχισε να υποχωρεί. Τότε τέθηκε επικεφαλής ο μεγάλος αυτός άνδρας, Στρατηγός Νόρμαν και το οδήγησε πάλι στη μάχη, με συγκλονιστικά λόγια: “Για τη σωτηρία των Φιλελλήνων! Νίκη ή θάνατος!”. Στην έφοδο που ακολούθησε, ο Νόρμαν δέχτηκε μια σφαίρα στο στήθος και μεταφέρθηκε στα μετόπισθεν για να αντιμετωπισθεί το σοβαρό τραύμα του. Προοδευτικά το Σύνταγμα άρχισε να υποχωρεί και αποτελούσε πλέον εύκολο στόχο για τους Τούρκους ιππείς. Οι Φιλέλληνες είχαν εγκαταλειφθεί από όλες τις δυνάμεις των ατάκτων. Οι δυνάμεις των Φιλελλήνων και Επτανησίων, γνώρισαν μία θλιβερή και άδικη πανωλεθρία. Περικυκλώθηκαν από τον εχθρό σε ένα εκτεθειμένο σημείο και αποδεκατίσθηκαν.

Ακολούθησαν συγκλονιστικές σκηνές απίστευτου ηρωισμού. Ο Ντάνια που εμψύχωνε τους στρατιώτες του μέχρι τελευταία στιγμή, βρήκε φρικτό θάνατο. Δεκαπέντε Πολωνοί με αρχηγό τους τον Πολωνό αξιωματικό Mierzewski, συγκεντρώθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του Πέτα και πολέμησαν με απίστευτη γενναιότητα, φθάνοντας να μάχονται ακόμη και στην σκεπή της εκκλησίας. Σκοτώθηκαν όλοι ηρωικά. Ένας Γάλλος αξιωματικός, ο Mignac (ο οποίος είχε συγκρουσθεί με Γερμανούς φιλέλληνες κατά την διάρκεια της εκστρατείας), πολέμησε και αυτός με μοναδική γενναιότητα. Οι Τούρκοι επιχειρούσαν να τον συλλάβουν ζωντανό επειδή φορούσε εντυπωσιακή στολή και θεωρούσαν ότι αυτός ήταν ο Στρατηγός Νόρμαν, αρχηγός των Φιλελλήνων. Ο Mignac αρνήθηκε να παραδοθεί και μαχόταν γενναία. Στο τέλος, σοβαρά τραυματισμένος στο πόδι, επειδή δεν μπορούσε να σταθεί, στηρίχθηκε στον κορμό μίας ελιάς για να παραμείνει όρθιος και μαχόμενος συνεχώς προς όλες τις κατευθύνσεις, εξουδετέρωσε δεκατέσσερεις Τούρκους. Το σώμα του ήταν γεμάτο πληγές, και όταν έσπασε το σπαθί του, αυτοκτόνησε κόβοντας τον λαιμό του.

Από τους εθελοντές του τακτικού σώματος σκοτώθηκαν 160 Επτανήσιοι και Φιλέλληνες (το ένα τρίτο). Πολλοί ήταν και οι αιχμάλωτοι, που οδηγήθηκαν στην Άρτα και θανατώθηκαν αφού βασανίστηκαν και εξευτελίσθηκαν με φρικτό τρόπο. Πολλοί Φιλέληνες υποχρεώθηκαν να περπατούν επί ώρες γυμνοί, κρατώντας στα χέρια τους τα κομμένα κεφάλια των συντρόφων τους.

Οι λίγοι επιζήσαντες συγκεντρώθηκαν στη Λαγκάδα, ανάμεσά τους και η τραγική φιγούρα της ημέρας, ο ευγενής και γενναίος Στρατηγός Νόρμαν. Όπως και μετά τη μάχη στο Κομπότι, έτσι και αυτή τη φορά έφθασε στο στρατόπεδο τελευταίος πάνω στο ετοιμοθάνατο άλογό του και παρουσιάστηκε στον Μαυροκορδάτο στον οποίο ανέφερε τα εξής: “Τα χάσαμε όλα, Υψηλότατε, εκτός απ’ την τιμή μας!”. Το Τάγμα των Φιλελλήνων, και εκατοντάδες ενθουσιώδεις Ευρωπαίοι Φιλέλληνες, και Επτανήσιοι, δεν υπήρχαν πια.

Μνημείο στο Πέτα, στην μνήμη των πεσόντων Φιλελλήνων στην μάχη του Πέτα.

Με την πικρία της οριστικής ήττας και της προδοσίας που την προκάλεσε, ο Στρατηγός Νόρμαν (ο οποίος έφερε πλέον και ένα βαρύτατο τραύμα) κατευθύνθηκε μαζί με τους συντρόφους του στο Μεσολόγγι. Συνέχισε να προσφέρει και βοήθησε στην οχύρωση της πόλης. Λίγο αργότερα πέθανε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους (1822), νικημένος από τις επιπλοκές του τραύματος, υψηλό πυρετό και το ψυχικό βάρος της ευθύνης για την μάχη στο Πέτα. Είχε παρασύρει με τη φήμη του νέους ανθρώπους να έλθουν να πολεμήσουν για την ελευθερία της Ελλάδας, και είχε κάνει ό,τι μπορούσε για να τους οδηγήσει στη νίκη. Τον βασάνιζε όμως το ότι είχε διαπιστώσει τα λάθη και τους κινδύνους, και την καταστροφή που θα μπορούσαν να προκαλέσουν, και θα μπορούσε να τα αποφύγει αν είχε επιχειρήσει να επιβάλλει τις απόψεις του και την στρατιωτική του αυθεντία. Δυστυχώς δεν το έκανε από σεβασμό προς την Ελληνική διοίκηση.

Οι κρίσεις των συναγωνιστών στην Ελλάδα του μεγάλου Φιλέλληνα Στρατηγού Νόρμαν για τον αρχηγό τους, όπως καταγράφονται σε ημερολόγια και απομνημονεύματα, είναι πολλαπλές. Πολλοί τον αναφέρουν ως “το άνθος του ιπποτικού σμήνους των Φράγκων”, έναν θαρραλέο και μορφωμένο πολεμιστή, λογικό, προσηνή και αγαπητό σαν πατέρα στους στρατιώτες. Άλλοι του αποδίδουν με βάση τις εξελίξεις στο Πέτα, αλλά και σε γεγονότα που ανάγονται στο 1813 και στις διαφορές μεταξύ Πρώσων και Γάλλων, έλλειψη αυτοπεποίθησης και αναποφασιστικότητα.

Εκείνο πάντως που κανείς δεν του αμφισβητεί, είναι τα γνήσια και ανιδιοτελή φιλελληνικά του αισθήματα, η γενναιότητά του και η ειλικρινής αφοσίωσή του στο συμφέρον της Ελλάδας. Εν τέλει, είναι αυτές οι αρετές του, που δεν του επέτρεψαν να απαιτήσει τον απόλυτο έλεγχο των στρατιωτικών δυνάμεων από τον Μαυροκορδάτο, και να δεχθεί ότι θα μπορούσαν ποτέ Έλληνες να προδώσουν τους συμπολεμιστές τους, Έλληνες και Φιλέλληνες.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι μετά την μάχη στο Πέτα, έλαβε χώρα στο Αιτωλικό μία επιβλητική επιμνημόσυνη δέηση, στην οποία συμμετείχε όλος ο κλήρος και ο λαός της περιοχής. Την τελετή αυτή και την οδύνη στα πρόσωπα των Ελλήνων και Φιλελλήνων (μεταξύ άλλων και του ίδιου του Μαυροκορδάτου που ήταν συντετριμμένος), περιγράφει στο έργο του ο Γάλλος φιλέλληνας Raybaud.

Η προσφορά του Νόρμαν στην Ελληνική Επανάσταση τιμήθηκε πρώτα στο Μεσολόγγι, όπου ένα από τα κανονιοστάσια των οχυρωματικών έργων του 1825-26 έφερε το όνομά του. Εκεί τάφηκε η σωρός του μεγάλου Φιλέλληνα. Το σημείο αυτό του οχυρού αυτό ανατινάχθηκε ολοσχερώς κατά την άλωση του Μεσολογγίου από τους Τούρκους.

Το μνημείο των Γερμανών Φιλελλήνων στο Μεσολόγγι. Το όνομα του Στρατηγού Νόρμαν αναφέρεται πρώτο.

Το όνομα του Στρατηγού Νόρμαν κατέχει κεντρική θέση και στο Μνημείο των Φιλελλήνων της Καθολικής εκκλησίας του Ναυπλίου.

Ο καθολικός ναός της Μεταμόρφωσης στο Ναύπλιο και η αψίδα στην μνήμη των Φιλελλήνων στην είσοδο του. Σε αυτήν αναφέρεται και το όνομα του Στρατηγού Νόρμαν.

Ένας μικρός δρόμος στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, κάθετος στην οδό Ερμού, φέρει το όνομά του «Οδός Νορμάνου».

Η οδός Νορμάνου, φέρει το όνομα του Στρατηγού Νόρμαν

Τον αγώνα του για την ελευθερία των Ελλήνων μνημονεύει και μια πέτρινη στήλη του 1830 στο Waldkirchen της Βαυαρίας. Τέλος, το όνομα του είναι επίσης γραμμένο με χρυσά γράμματα, μαζί με αυτό άλλων αγωνιστών του 1821, και Φιλελλήνων, όπως του Λόρδου Βύρωνος και του Φαβιέρου, στα Προπύλαια στο Μόναχο.

Τα Προπύλαια στο Μόναχο. Σύμβολο της Ελληνο-Βαυαρικής φιλίας και μνημείο του Ελληνικού Αγώνα για την Ανεξαρτησία.

Το όνομα του Στρατηγού Νόρμαν στο εσωτερικό των Προπυλαίων του Μονάχου.

Ο Στρατηγός Νόρμαν είχε τιμηθεί από την Γαλλία με το παράσημο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής στις 10 Δεκεμβρίου 1808.

Η Ελλάδα και οι Έλληνες θα τρέφουν αιωνίως αισθήματα απέραντης ευγνωμοσύνης για τον εμβληματικό αυτόν ευγενή Γερμανό Στρατηγό και θα τον τιμούν πάντα για την ηρωική συμβολή του στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδος.

 

Βιβλιογραφία και πηγές:   

  • William St Clair, That Greece might still be free, 2008 (1972).
  • J.D. Elster, Das Bataillon der Philhellenen, 1828 (ελλην. μετάφραση Χρ. Οικονόμου, 2010).
  • Eugen Schneider, Normann-Ehrenfels, Karl Graf von, Allgemeine Deutsche Biographie 24 (1887).
  • K.Dieterich, Deutsche Philhellenen in Griechenland 1821-1822, 1929.
  • Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ. ΙΒ’, Η ελληνική επανάσταση, 1975.
  • Ν. Κανελλόπουλος – Ν. Τόμπρος, Η στρατιωτική δράση των Φιλελλήνων στη μάχη του Πέτα, Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού 2017.
  • ανών., Normann-Ehrenfels, Supplément à la Galerie historique des contemporains (tome 2), 1830.
  • Samuel Gridley Howe, Historical Sketch of the Greek Revolution, M.D. New York, 1828.
  • Emil von Normann: Geschichte der Gesammt-Familie von Normann. Ulm 1894, S. 148–152.
  • Regine Quack-Manoussakis: Der Deutsche Philhellenismus während des griechischen Freiheitskampfes 1821–27. München 1984.
  • Frank Ackermann: Von Ehrenfels nach Missolunghi. Das abenteuerliche Leben des Generals Carl Graf von Normann-Ehrenfels. Kilchberg 2012.
  • Graf Normann’sche Familienpapiere. — Starklof, Geschichte des königl. würtembergischen vierten Reiterregiments.

 

 

 

Τα Προπύλαια (Propyläen) είναι ένα εντυπωσιακό κτήριο, το οποίο έχει τη μορφή μνημειακής πύλης εισόδου στο Μόναχο, που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του Königsplatz.

Το μνημείο είναι εμπνευσμένο από τις ελληνικές αρχιτεκτονικές αρχές και την είσοδο μέσω των Προπυλαίων στην Ακρόπολη της Αθήνας. Σχεδιάσθηκε από τον Leo von Klenze, ακολουθώντας το δωρικό ρυθμό εξωτερικά, και τον ιωνικό ρυθμό εσωτερικά.

Την κατασκευή ανέθεσε ο μεγάλος Φιλέλληνας Λουδοβίκος Α, ο οποίος χρησιμοποίησε για τον σκοπό αυτό δικά του ιδιωτικά κεφάλαια, με στόχο να  γίνει κτίσει ένα σύμβολο φιλίας μεταξύ της Ελλάδας και της Βαυαρίας, και ένα μνημείο για την Ελληνική Επανάσταση και την άνοδο του Όθωνα στον θρόνο της Ελλάδας.

Τα Προπύλαια εγκαινιάσθηκαν περίπου ένα χρόνο πριν ο Βασιλιάς Όθων παραιτηθεί από το θρόνο του στην Ελλάδα.

Το μνημείο αποτελείται από δύο πύργους και μια πύλη στη μέση, που επέτρεπε σε ιππείς και άμαξες με άλογα, να περάσουν από αυτήν για να κατευθυνθούν στο κέντρο του Μονάχου.

Ο Ludwig Michael Schwanthaler σχεδίασε διάφορα ανάγλυφα και γλυπτά για να διακοσμήσει το μνημείο και να τιμήσει τον πρίγκιπα της Βαυαρίας και την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Στο εσωτερικό μέρος της πύλης αναγράφονται σε έξι τοίχους τα ονόματα των ηρώων της ελληνικής επανάστασης, Ελλήνων και των Φιλελλήνων.