H Ιταλική Φιλελληνική Εταιρεία οργανώνει διεθνές συνέδριο με θέμα “Ο Δάντης και η Ελλάδα”, σε συνεργασία με φορείς και ιδρύματα από την Ελλάδα, Κύπρο και Ιταλία. Την ευθύνη του συνεδρίου έχει αναλάβει ο πρόεδρος καθηγητής Carlo Ossola και Επιστημονική Επιτροπή.

Το έργο “Ο Δάντης και η Ελλάδα”, σκοπεύει στην ανάδειξη της σχέσης του Δάντη Αλιγκιέρι με τον αρχαίο και τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.

Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί το διάστημα ανάμεσα στις 27.09.2021 και στις 11.11.2021 στη Λευκωσία, στην Αθήνα, στο Μπάρι, στο Σαλέρνο και στο Μιλάνο.

Ακολουθούν πληροφορίες για το συνέδριο:

 

 

Στις 20 Νοεμβρίου 2021, το συνέδριο θα ολοκληρωθεί στον τάφο του Δάντη στη Ραβέννα με την απαγγελία των στίχων του ποιητή στα ελληνικά.

Τις ομιλίες του συνεδρίου μπορείτε να παρακολουθήσετε από τις παρακάτω διευθύνσεις:

 

 

 

 

 

 

Είναι ευρέως γνωστή η αρνητική στάση της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, όπως και η πολιτική που ακολούθησε η ψυχή της Ιεράς Συμμαχίας, καγκελάριος Κλέμενς φον Μέτερνιχ, απέναντι στους επαναστατημένους Έλληνες. Παράλληλα όμως είναι ελάχιστα γνωστή η πολυεπίπεδη δράση που ανέπτυξαν πολλοί Αυστριακοί Φιλέλληνες υπέρ του ελληνικού αγώνα για ανεξαρτησία, δράση η οποία είναι άξια μνείας και δεν θα έπρεπε να παραβλέπουμε όταν αναφερόμαστε στις διαφορετικές εκφάνσεις του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού.

Οι σχέσεις των Ελλήνων και των Αυστριακών μετρούν περισσότερο από τα διακόσια χρόνια ζωής του νέου ελληνικού κράτους. Ήδη τον 17^ο αιώνα, κατά τη δεύτερη πολιορκία της Βιέννης από τους Οθωμανούς το 1683, ο ελληνικής καταγωγής διπλωμάτης από τη Βλαχία Νικόλαος Σπαθάρης Milescu, βοηθά στην άμυνα της πόλης, ενημερώνοντας τους πολιορκημένους Βιεννέζους για τα πολεμικά σχέδια του εχθρού. Μετά τις συνθήκες ειρήνης του Κάρλοβιτς (1699) και του Πασσάροβιτς (1718), η Βιέννη εξελίσσεται σε σημαντικό εμπορικό κέντρο, στο οποίο συρρέουν Έλληνες κυρίως από την Ήπειρο, την Μακεδονία και τη Θεσσαλία.

Στην αυστριακή πρωτεύουσα αναπτύσσεται σημαντική ελληνική παρουσία τον 18^ο και τον 19^ο αιώνα, όπου Έλληνες και Αυστριακοί συνυπάρχουν αρμονικά. Από την ελληνική παροικία της Βιέννης προέρχονται ονομαστές οικογένειες Ελλήνων ευεργετών που στηρίζουν τόσο την Ελλάδα, όσο την Αυστρία. Ο Γεώργιος Σίνας, για παράδειγμα, δανείζει χρήματα στην αυστριακή κυβέρνηση κατά τους ναπολεόντειους πολέμους, όταν η αυστριακή οικονομία έχει σοβαρά κλονισθεί. Στην οικία του Έλληνα εμπόρου Νίκου Δούμπα, ο Γιόχαν Στράους συνθέτει το αριστούργημα Γαλάζιος Δούναβης. Ενώ είναι γνωστό ότι ο διάσημος διευθυντής ορχήστρας Herbert von Karajan κατάγεται από την γνωστή ελληνική οικογένεια Καραγιάννη. Η αυστριακή πρωτεύουσα τιμά την ελληνική παρουσία με την ονοματοδοσία πολλών δρόμων της.

Εξαιτίας της έντονης ελληνικής παρουσίας, η Βιέννη εξελίσσεται στα τέλη του 18^ου αιώνα σε χώρο προετοιμασίας της ελληνικής επανάστασης. Εκπρόσωποι του νεοελληνικού διαφωτισμού, όπως ο Ρήγας Φεραίος, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης, ο Ιώσηπος Μοισιόδαξ, ο Νεόφυτος Δούκας, έζησαν και έδρασαν εκεί. Το 1815, ο μετέπειτα κυβερνήτης της Ελλάδας, Ιωάννης Καποδίστριας, μαζί με τον μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο, τον Άνθιμο Γαζή και τη Ρωξάνδρα Στούρτζα,  ιδρύουν στη Βιέννη τη φιλελληνική και φιλεπαναστατική Φιλόμουσο Εταιρεία. Η Φιλόμουσος Εταιρεία κατορθώνει να έχει σημαντική επίδραση στην προετοιμασία της επανάστασης, πριν κλείσει αργότερα.

Η αστυνομία του Μέτερνιχ ελέγχει εξονυχιστικά την έντυπη παραγωγή και στοχοποιεί οποιονδήποτε αναφέρεται σε επαναστάσεις, σε φιλελεύθερες ιδέες και ασφαλώς στο ελληνικό ζήτημα. Αν και το κράτος είναι αρνητικό, υπάρχουν πολλοί Αυστριακοί που νιώθουν συμπάθεια προς τους Έλληνες.

Κατά τη δεκαετία 1780-1790, η Βιέννη έχει ήδη καταστεί κέντρο της ελληνόγλωσσης εκδοτικής παραγωγής. Έλληνες και Αυστριακοί τυπογράφοι εκδίδουν έργα με επαναστατικό περιεχόμενο. Οι τυπογράφοι Τhomas Trattner και Joseph Baumeister εκδίδουν έργα Ελλήνων διαφωτιστών.

Ο ελληνομαθής Αυστριακός Joseph Franz Hall, επίσημος λογοκριτής βιβλίων, εκδίδει τις εφημερίδες με φιλελληνικό περιεχόμενο Ειδήσεις εις τα Ανατολικά Μέρη, και Ελληνικός Τηλέγραφος. Εξαιτίας των θέσεών του, η εφημερίδα του Ελληνικός Τηλέγραφος κινδύνευσε να κλείσει. Ο λογοκριτής βιβλίων, κλασικιστής Bartholomäus Kopitar αποφεύγει να λογοκρίνει ελληνικά έργα με επαναστατικά μηνύματα, αποσιωπώντας τον τόπο και τον εκδότη των έργων. Μαζί με τον Αυστριακό Ελληνιστή, Franz Karl Alter, συμβάλουν καθοριστικά στην ενίσχυση του ενδιαφέροντος για την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό στη Βιέννη. Μάλιστα, ο Alter δε διστάζει να δημοσιεύσει πολλά φιλελληνικά άρθρα στο περιοδικό Allgemeiner Litterarischer Anzeiger (1796-1801).

Εκτός από φιλελληνικά άρθρα δημιουργήθηκαν και φιλελληνικά ποιητικά έργα. Ο αυστριακός κόμης, Anton Alexander von Auersberg, υπέγραψε με το ψευδώνυμο Anastasius Grün μία Ωδή εις τον θάνατο του Υψηλάντη. Στο Βερολίνο, ο αυστριακής καταγωγής Μoritz Gottlieb Saphir, σατυρικός συγγραφέας και δημοσιογράφος, εκδίδει το 1826 τέσσερα τεύχη υπό τον τίτλο Griechisches Feuer auf dem Altar edler Frauen […], στα οποία δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά φιλελληνικά ποιήματα των Müller, Stieglitz, Fouqué κ.ά. Φιλελληνική ποίηση έγραψε και ο μεταφραστής του Λόρδου Βύρωνα, Joseph Christian Freiherr von Zedlitz.

Τα ανήσυχα πνεύματα της εποχής, η νεολαία που ασφυκτιά στην Ευρώπη της Ιεράς Συμμαχίας, άνθρωποι με φιλελέυθερο φρόνημα και παλαίμαχοι των ναπολεόντειων πολέμων, όχι μόνον συγκινούνται από την ελληνική υπόθεση, αλλά αποφασίζουν να να πολεμήσουν στην Ελλάδα για την Ελευθερία της. Οι Φιλέλληνες προέρχονται από διαφορετικές χώρες της Ευρώπης, που μέχρι πρόσφατα ήταν αντίπαλοι στα πεδία μαχών, τώρα όμως συμμαχούν στην Ελλάδα για έναν κοινό σκοπό, πολεμώντας έναν κοινό εχθρό, υπό μία κοινή σημαία. Ο σπόρος για τη γέννηση της μετέπειτα ενωμένης Ευρώπης, φυτεύεται εκείνα τα χρόνια.

Το ταξίδι των Φιλελλήνων γίνεται συχνά μέσω της Μασσαλίας και του Λιβόρνο, καθώς τα λιμάνια της Τεργέστης και της Βενετίας βρίσκονται υπό τον εξονυχιστικό έλεγχο της αυστριακής αστυνομίας. Παρά το αρνητικό κλίμα που επικρατεί, γνωρίζουμε τα ονόματα δεκαπέντε Αυστριακών εθελοντών που ήρθαν και πολέμησαν στην Ελλάδα.

Ο πρώτος χρονολογικά Αυστριακός που συμμετέχει στην επανάσταση είναι ο Brazky, από το Siebenbürgen της Τρανσυλβανίας. Ήταν απόστρατος λοχαγός του Αυστριακού Στρατού που τον Μάρτιο του 1821 εντάχθηκε στις δυνάμεις του Αλεξάνδρου Υψηλάντη.

Στη Μάχη του Πέτα τον Ιούλιο του 1822 πολεμούν ως μέλη της Γερμανικής Λεγεώνας ο Βιεννέζος Baumgarten, ο Ignaz Schömbach και ο Miowilowitsch που σκοτώνεται εκεί. Ίσως πολέμησε στο Πέτα ακόμη ένα μέλος της Γερμανικής Λεγεώνας, ο Βιεννέζος J. Schönsel.

Tέσσερις Αυστριακοί πέθαναν στην Ελλάδα για την απελευθέρωσή της. Ο κόμης Anton von Pecorara, διοικητής των ανίππων ιππέων του Τακτικού Στρατού υπό τις διαταγές του Γάλλου Φιλέλληνα Καρόλου Φαβιέρου, έπεσε ηρωικά στη μάχη του Χαϊδαρίου, στις 6 Αυγούστου 1826. Ο Αυστριακός Φιλέλληνας Geoffroy Resinilt απεβίωσε στη Σαλαμίνα τον Αύγουστο του 1823. Ο Βιεννέζος Φιλέλληνας Friedrich Beo πέθανε στην Άμφισσα τον Σεπτέμβριο του ιδίου έτους. Ο Nussbaum, μαθητής της αυστριακής Σχολής Πυροβολικού, απεβίωσε στην Τριπολιτσά το καλοκαίρι του 1825.

Άλλοι Αυστριακοί Φιλέλληνες στάθηκαν περισσότερο τυχεροί και επέζησαν του πολέμου.

Το 1822 ή 1824 ο Φιλέλληνας Ernst Mangel έρχεται μαζί με τον γιο του, Michael στην Ελλάδα, λαμβάνει μέρος σε πολλές μάχες και τραυματίζεται πολλές φορές. Οργανώνει την πρώτη ελληνική στρατιωτική μπάντα για να εμψυχώνει τους Έλληνες και Φιλέλληνες πριν τη μάχη. Στη συνέχεια τοποθετείται ως αρχιμουσικός στον Ελληνικό Στρατό. Μετά το τέλος της επανάστασης έζησε στην Αθήνα, όπως και ο γιος του, Michael, ο οποίος μάλιστα τιμήθηκε με τρία μετάλλια εξαίρετων πράξεων.

Ο ελληνομαθής κόμης Ludovici Porro από το Μιλάνο (που τότε ανήκε στην Αυστρία), τοποθετήθηκε αξιωματικός στον τακτικό στρατό του Φαβιέρου για τη διαχείριση των οικονομικών του. Ο Αυστριακός Φιλέλλην Londonio πολέμησε στο ελληνικό πολεμικό ναυτικό, συμμετείχε στην εκστρατεία της Χίου τον Δεκέμβριο του 1827, και επέζησε. Σώζονται ακόμη τρία ονόματα Αυστριακών εθελοντών χωρίς περισσότερα στοιχεία, αυτά των Cornero, Ιwanowitsch και Lutek.

Η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό και το Μουσείο Φιλελληνισμού έχουν αναλάβει την πρωτοβουλία ανέγερσης ενός μνημείου Φιλελλήνων, το οποίο θα στηθεί επί της Βασιλίσσης Σοφίας, μπροστά από το Πολεμικό Μουσείο στην Αθήνα. Τα παραπάνω ονόματα των Αυστριακών Φιλελλήνων θα χαραχθούν μαζί με εκείνα Φιλελλήνων από άλλες χώρες.

Η ελληνική επανάσταση ήταν η μοναδική από τις επαναστάσεις του Νότου (Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα) που στέφθηκε με επιτυχία. Δηλαδή που οδήγησε στην ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους. Η Αυστρία αναγνωρίζει την ελληνική ανεξαρτησία μετά τον Απρίλιο του 1830 και αναπτύσσει διπλωματικές σχέσεις με το νέο κράτος. Πρώτος Έλληνας πρόξενος στη Βιέννη είναι ο Γεώργιος Σίνας το 1833. Ένα χρόνο αργότερα ο θερμός Φιλέλληνας, κόμης Anton Prokesch von Osten αναλαμβάνει τη θέση του προξένου της Αυστρίας στην Ελλάδα.

Ο Prokesch von Osten επισκέφθηκε το 1824 την Ελλάδα για να βρίσκεται κοντά στην επανάσταση. Γνώριζε προσωπικά τους Έλληνες αρχηγούς και τον βασιλιά Όθωνα. Μεταξύ 1834-1849 παρέμεινε στην Αθήνα ως πρόξενος της Αυστρίας. Ο Prokesch συνέγραψε μία εξάτομη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, βασισμένος στις εμπειρίες του ως διπλωμάτης. Η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό, το Μουσείο Φιλελληνισμού και το σχολείο Ζωγράφειο από την Ήπειρο δημιούργησαν, με αφορμή τα διακόσια χρόνια από την ελληνική επανάσταση, ένα τιμητικό μετάλλιο με τη μορφή του Prokesch von Osten.

Ο Αυστριακός – Γερμανός Φιλέλληνα και διπλωμάτης, Georg Christian Gropius διετέλεσε πρόξενος της Αυστρίας στην Αθήνα και το Νάυπλιο. Από το 1840 και εξής υπηρέτησε ως γενικός πρόξενος στην Αθήνα. Μεταξύ 1810 – 1814 συμμετείχε σε αρχαιολογικές ανασκαφές στην Αίγινα και στις Βάσσες Φιγαλείας. Όπως ο Prokesch, o Gropius στήριξε τον ελληνικό αγώνα για ανεξαρτησία και τιμήθηκε από το ελληνικό κράτος με τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος.

Η αναδρομή στα παραπάνω ονόματα καταδεικνύει ότι, παρά την επίσημη στάση της Αυστριακής Αυτοκρατορίας κατά τα πρώτα έτη της Ελληνικής επανάστασης, αρκετοί Αυστριακοί πολίτες, στρατιωτικοί, και διπλωμάτες αποφάσισαν να εμπλακούν στον αγώνα των Ελλήνων. Κύριος και βασικός λόγος ήταν η κλασική τους παιδεία, αλλά και η γνωριμία τους με Έλληνες της Διασποράς. Τα φιλελεύθερα πνεύματα της εποχής είδαν στην ελληνική περίπτωση το πρότυπο του δίκαιου αγώνα. Για αυτό και πολλοί έδρασαν ως Φιλέλληνες υπέρ της ελληνικής επανάστασης.

Η Αυστρία και η Ελλάδα συνδέονται με δεσμούς αμοιβαίας φιλίας και αλληλοσεβασμού για περισσότερο από τα διακόσια χρόνια ζωής του νέου ελληνικού κράτους. Βασίζονται στις κοινές αρχές και αξίες του ελληνικού πολιτισμού και του δυτικού κόσμου, οι οποίες υπερβαίνουν χρονικά τις πολιτικές επιλογές μίας ιστορικής περιόδου. Έτσι, οι δύο χώρες πορεύονται πλέον σταθερά ως σύμμαχοι, με φίλια αισθήματα, στο πλαίσιο της Ενωμένης Ευρώπης, η οποία οφείλει εν πολλοίς την ύπαρξη της στη σπουδαία παρακαταθήκη που άφησαν οι Ευρωπαίοι Φιλέλληνες.

 

 

Η κυβέρνηση της Ουγγαρίας ανήγειρε πρόσφατα ένα μνημείο για τους πεσόντες Ούγγρους φιλέλληνες υπέρ του αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδας, στον Δήμο Νικολάου Σκουφά (Πέτα). Παράλληλα, το Κοινοβούλιο της Ουγγαρίας έστειλε την εθνική σημαία της χώρας στο Μουσείο Φιλελληνισμού στην Αθήνα.

Η ιστορία των δύο χωρών έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και πολλές συμπτώσεις.

Πριν αναφερθεί κανείς στον Ουγγρικό Φιλελληνισμό και στη συνεισφορά του στην Ελληνική Επανάσταση, είναι σημαντικό να υπενθυμίσει τις ρίζες του συνθήματος του Αλεξάνδρου Υψηλάντη, με το οποίο ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση.

ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΑΣ.

Το σύνθημα αυτό έχει βαθιές ρίζες στην Ουγγρική ιστορία.

Το Ουγγρικό βασίλειο, μετά τις αρχές του 16ου αιώνα, ήταν ουσιαστικά διαιρεμένο και πολιτικά ασταθές. Περιελάμβανε και τη σημερινή Ρουμανία πριν αυτή περάσει στον έλεγχο των Οθωμανών. Το 1514 έλαβε χώρα η εξέγερση του György Dózsa στο χώρο της σημερινής Ουγγαρίας. Ήταν ένας Ούγγρος ευγενής από την Τρανσυλβανία, όπως και πολλοί από τους χαϊντούκους του (οι χαϊντούκοι ήταν οι «Κλέφτες» των Βορείων Βαλκανίων), οι οποίοι ήταν κυρίως γεωργοί και μοναχοί ή ιερωμένοι. Ο βασικός σκοπός τους ήταν η άμυνα κατά των Τούρκων. Παράλληλα η εξέγερση είχε και κοινωνικά στοιχεία. Στο πλαίσιο αυτό  οι αγρότες-χαϊντούκοι πολεμούσαν για πρώτη φορά  με σύνθημα «για την χριστιανική πίστη και για τη χώρα τους».

Το 1552, κατά την κατάληψη της Τιμισοάρα της Ρουμανίας από τους Τούρκους, ο ηγέτης ενός σώματος Ούγγρων, οδήγησε τους μαχητές του σε μία άνιση μάχη χωρίς ελπίδα. Για να ενθαρρύνει τους πολεμιστές του τους ζήτησε να αγωνιστούν για έναν ένδοξο θάνατο υπέρ πίστεως και πατρίδος (pro fide, pro patria). To ιστορικό αυτού του πολέμου γράφηκε από τον σύγχρονο των γεγονότων Ούγγρο Franz von Forgách-Ghymes (1530 – 1577).

Το 1605 έλαβε χώρα η εξέγερση των Ούγγρων χαϊντούκων της Τρανσυλβανίας υπό τον Ούγγρο πρίγκηπα Istvan Bocsksai κατά του Αυτοκράτορα της Ουγγαρίας και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ροδόλφου Β’ (Rudolf II). Σε επιστολή του ο Bocskai εξηγεί ότι η ανταρσία έγινε για την υπεράσπιση της «αρχαίας ελευθερίας του έθνους και της πίστης» και ότι επιθυμούν την πρόοδο της πατρίδας τους (patria) Τρανσυλβανίας, την οποία θεωρούν «το φώς του έθνους». Το ίδιο εξηγούν και δύο άλλοι Ούγγροι οπλαρχηγοί των χαϊντούκων σε δική τους επιστολή:

«Εξεγερθήκαμε λοιπόν και πήραμε τα όπλα για τη Χριστιανική θρησκεία, και για το όνομα του Ιησού Χριστού, του Σωτήρα μας και για τη γλυκυτάτη μας πατρίδα».

Το 1703-1711 έγινε η εξέγερση του Ούγγρου Francis (Ferenc) Rákóczi II (1676 – 1735) κατά των Αυστριακών. Το σύνθημα ήταν «με τον Θεό για την πατρίδα και την ελευθερία». Η εξέγερση αυτή είχε ως αποτέλεσμα την προσωρινή ανεξαρτησία της Ουγγαρίας και της Τρανσυλβανίας. Με τον στρατό του Rákóczi πολέμησαν και ένοπλα σώματα από διάφορες εθνότητες των Βορείων Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης.

Μία σειρά από συγκινητικές ιστορικές συμπτώσεις συνδέουν τον εθνικό ήρωα της Ουγγαρίας Rákóczi  με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη:

(α) Ο πρώτος έζησε την παιδική του ηλικία στο κάστρο του Μουγκάτς (σήμερα στη Δυτ. Ουκρανία) και αργότερα πολέμησε γύρω από αυτό. Στο ίδιο κάστρο φυλακίστηκε ο Υψηλάντης και έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

(β) Και οι δύο υιοθέτησαν το ίδιο σύνθημα. ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ.

(γ) Ο Rákóczi αφού ηττήθηκε, έφυγε από την Αυστρουγγαρία. Το 1717 πήγε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τον επόμενο χρόνο Αυστρία και Οθωμανική Αυτοκρατορία υπέγραψαν τη Συνθήκη του Πασάροβιτς, με βάση την οποία οι Αυστριακοί ζήτησαν από το σουλτάνο να τους παραδώσει τον Rákóczi. Ο σουλτάνος αρνήθηκε. Το ίδιο έγινε αντίστροφα όταν ο Υψηλάντης κατέφυγε στο Αυστριακό έδαφος και με την ίδια συνθήκη οι Τούρκοι ζήτησαν να τους τον παραδώσουν. Το ιστορικό με τον Ούγγρο επαναστάτη ήταν η δικαιολογία για να μην παραδώσει η Αυστρία τον Υψηλάντη στους Τούρκους.

Ο Rákóczi είναι εθνικός ήρωας στην Ουγγαρία και ο μεγάλος Ούγγρος συνθέτης Franz List, συνέθεσε προς τιμήν του το εμβατήριο Rákóczi, που αποτελεί τον ανεπίσημο ύμνο της Ουγγαρίας.

Το Μουσείο Φιλελληνισμού διαθέτει ένα σημαντικό έγγραφο του 1790. Πρόκειται για μία επιστολή που στέλνει ο Γάλλος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη, Choiseul-Gouffier, στην Αυστρία. Έχει διασώσει από βέβαιο θάνατο από τις τουρκικές φυλακές, έναν Ούγγρο ευγενή αξιωματικό, τον de Saint Jvani, και αφού αυτός ανάρρωσε, προσπάθησε ο Γάλλος πρέσβης να τον φυγαδεύσει στην Τεργέστη. Υπενθυμίζεται, ότι ο Choiseul-Gouffier είναι ο Φιλέλληνας συγγραφέας του σημαντικού έργου ‘Ταξίδι στην Ελλάδα’ (‘Voyage Pittoresque sur la Grece’) και αργότερα, ο πρόεδρος του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου στο Παρίσι. Ήταν ηπρώτη μυστική οργάνωση για την απελευθέρωση της Ελλάδος.

 

 

Διαπιστώνουμε την κοινή μοίρα και τους αγώνες των δύο λαών για την ελευθερία τους.

Το 1820 επισκέφθηκε την Ελλάδα ο Ούγγρος ευγενής Szechenyi, o οποίος θαύμασε τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, αλλά εξέφρασε και την θλίψη του για τα δεινά των σκλαβωμένων Ελλήνων.

Και φθάνουμε τώρα στην Ελληνική Επανάσταση.

Ο αγώνας των Ελλήνων συγκίνησε τον Ουγγρικό λαό, ο οποίος είχε επαφή με την δράση των Ελλήνων στην Αυστροουγγαρία, από το έργο του Επισκόπου Ιγνάτιου Ουγγροβλαχίας, του Άνθιμου Γαζή, από την Εταιρεία Φιλομούσων στη Βιέννη, τον Ερμή Λόγιο, κλπ.

Από το 1821 και μετά, πολλοί Έλληνες πρόσφυγες βρήκαν καταφύγιο εντός της ουγγρικής επικράτειας, ενώ την άνοιξη του 1824 ο κόμης Laszlo Festetich έβγαλε ενθουσιώδη λόγο στο Oυγγρικό Κοινοβούλιο υπέρ της ελληνικής υπόθεσης.

Το καφενείο Paradicsom στην Πέστη ήταν μαζί με το Πανεπιστήμιο της Πέστης, τα σημεία ζυμώσεων μεταξύ Ελλήνων και Ούγγρων, και τα κέντρα διάδοσης των Ελληνικών θέσεων. Εκεί οργανώθηκε προοδευτικά η Ελληνο-ουγγρική λεγεώνα, με στόχο την αποστολή εθελοντών στην Ελλάδα.

Πολλοί Ούγγροι εθελοντές ήρθαν στην Ελλάδα. Πρώτα έδωσαν το παρόν στη μάχη του Πέτα.

 

 

Dobronoki, Emeryk (-1822). Πολωνός Φιλέλληνας ουγγρικής καταγωγής από την πόλη Dłużniewo (πλησίον Płońsk) ή Suwałki. Ήρθε στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 1822. Υπηρέτησε στον β΄ Λόχο του Τάγματος των Φιλελλήνων ως ανθυπολοχαγός και έπεσε ηρωικά στη μάχη του Πέτα στις 4 Ιουλίου 1822. Αναφέρεται λανθασμένα και ως «Tabernocky».

Czernianky, von (αγνώστου ονόματος). Ούγγρος Φιλέλληνας. Ιατρός. Έφθασε στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 1822.

Descheffy, Karl von (-1822). Ούγγρος Φιλέλληνας. Αναφέρεται επίσης και ως «Doeschessy» και «Deschettis». Ανθυπολοχαγός του Αυστριακού Στρατού κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Μέσω Λιβόρνου, έφθασε τον Φεβρουάριο του 1822 στο Μεσολόγγι. Υπηρέτησε ως αξιωματικός του Συντάγματος Πεζικού του Τακτικού Στρατού. Έπεσε ηρωικά στη μάχη του Πέτα στις 4 Ιουλίου 1822.

Radice ή Radics (αγνώστου ονόματος). Ούγγρος Φιλέλληνας. Έφθασε στην Ελλάδα μέσω Κωνσταντινουπόλεως. Στρατιώτης της Γερμανικής Λεγεώνας από τον Απρίλιο του 1822 . Δεν μαρτυρείται συμμετοχή του στη μάχη του Πέτα στις 4 Ιουλίου 1822.

Πολλοί Ούγγροι Φιλέλληνες συμμετείχαν όμως και σε πολλές άλλες φάσεις του αγώνα των Ελλήνων.

Ο Christotulo και ο Georg (αγνώστου ονόματος). Έπεσαν ηρωικά κατά την πολιορκία της Ακρόπολης των Αθηνών στις 6 Μαΐου 1827.

Ο Jeremias, Janos. Συμμετείχε στην Επανάσταση. Με το πέρας της Εθνεγερσίας, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα. Συνταξιοδοτήθηκε το 1859 ως κρατικός λειτουργός του ελληνικού κράτους.

Ο Kommaromi, Siegmund έφθασε στο Μεσολόγγι την ίδια περίοδο με τον Λόρδο Βύρωνα.  Ανάμεσα στους Ούγγρους που υπερασπίστηκαν το Μεσολόγγι στην τελευταία πολιορκία ήταν και δύο γυναίκες (μόνο το όνομα της Μαρίας Μπάροτι έχει διασωθεί). Οι γυναίκες αυτές τραυματίστηκαν και αιχμαλωτίστηκαν κατά την Έξοδο. Άλλος ένας Ούγγρος Φιλέλληνας, γνωστός ως Καρλ, σκοτώθηκε κατά την Έξοδο.

Ο Lasso ή Lasky, Christoph ήταν Ούγγρος εθελοντής από τη Βουδαπέστη. Ήρθε στην Ελλάδα το 1826 και κατετάγη στον Τακτικό Στρατό. Πολέμησε στη μάχη του Χαϊδαρίου στις 6 Αυγούστου 1826 και έλαβε μέρος στην πολιορκία της Ακρόπολης των Αθηνών. Έπεσε ηρωικά στη μάχη του Αναλάτου στις 24 Απριλίου 1827.

Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε και άλλος ένας Ούγγρος, ο Marc (αγνώστου ονόματος).

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ιστορία ενός Ούγγρου Φιλέλληνα που ήρθε στην Ελλάδα με τον γιό του.

Ο Mangel ή Mankel, Ernst. Ούγγρος Φιλέλληνας από την Πέστη ή κατά άλλες πηγές από την Τρανσυλβανία. Ήρθε στην Ελλάδα το 1822, μαζί με τον γιο του Michael Ernst Mangel. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και τραυματίσθηκε πολλές φορές. Πήρε μέρος στην πρώτη πολιορκία της Ακρόπολης (ως αγγελιοφόρος), στη μάχη των Δερβενακίων, στην πολιορκία του Ναυπλίου (1822), στις πολεμικές επιχειρήσεις της Καρύστου, της Χίου, όπως και στη μάχη του Χαϊδαρίου. Οργάνωσε την πρώτη ελληνική στρατιωτική μπάντα που εμψύχωνε τους Έλληνες και Φιλέλληνες πριν από κάθε μάχη. Υπογραμμίζεται εδώ ότι η στρατιωτική μπάντα αποτελούσε κεντρικό στοιχείο της λειτουργίας του τακτικού στρατού της εποχής. Στη συνέχεια τοποθετήθηκε ως αρχιμουσικός στον Ελληνικό Στρατό. Μετά την Εθνεγερσία έζησε στην Αθήνα. Εκανε συνολικά 22 παιδιά. Σήμερα ζουν στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης πολλοί απόγονοί του.

Ο Mangel, Michael Ernst (1800-1887). Ήρθε στην Ελλάδα μαζί με τον πατέρα του Ernst Mangel. Μετά την Επανάσταση υπηρέτησε ως ταγματάρχης στον Ελληνικό Στρατό και έζησε στην Αθήνα, όπου πέθανε τον Ιανουάριο του 1887. Τιμήθηκε με 3 μετάλλια εξαίρετων πράξεων (Αγώνος, Ανδρείας και Σωτήρος). Ο γιος του διετέλεσε το 1881 ειρηνοδίκης Θηβών. Σήμερα ζουν στην Ελλάδα πολλοί απόγονοί του.

Τον αγώνα των Ελλήνων τίμησαν όμως και Ούγγροι καλλιτέχνες.  Ένας από αυτούς είναι ο Adalbert Schaffer. Ένας σημαντικός πίνακάς του βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Φιλελληνισμού στην Αθήνα.

 

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το έργο του Ούγγρο γλωσσολόγου JÓZSEF ACZÉL, οι μελέτες του οποίου δείχνουν την μακροχρόνια ιστορική σχέση του Ουγγρικού και του Ελληνικού λαού.

Το 1926 στο βιβλίο του «Szittya-görög eredetünk», έγραφε, μεταξύ άλλων:

1) «Η ουγγρική γλώσσα έχει τρεις χιλιάδες ρίζες λέξεων, που είναι πανομοιότυπες με τις ελληνικές».

2) «Τα αρχαία ελληνικά κείμενα, τα κείμενα του Βυζαντίου και της Σκυθίας είναι πανομοιότυπα».

3) «Ορισμένες από τις λέξεις, όταν είναι γραμμένες, είναι εκπληκτικά παρόμοιες».

Και συνέχιζε:

«Σε ολόκληρον τον κόσμο, εκτός από τις κλασσικές αρχαίες γλώσσες (ελληνικά και το «παιδί» τους, τα λατινικά), μόνο στα ουγγρικά μπορούν να γραφτούν ποιήματα σε κλασσικό εξάμετρο. Αυτό είναι ένα μοναδικό γλωσσικό φαινόμενο!

(…) Σε μερικά από τα ουγγρικά λαϊκά τραγούδια, η μελωδία είναι παλαιά και έρχεται από την εποχή των Σκυθών (εννοείται των Θρακών της περιοχής)».

Η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό, και ολόκληρος ο Ελληνικός λαός, ευχαριστούν τον λαό της Ουγγαρίας για την προσήλωσή του στις αξίες του Ελληνικού πολιτισμού, και την συνεισφορά του κατά την Ελληνική Επανάσταση.

 

Πηγές – Βιβλιογραφία:

• Άρθρο του Γιώργου Αργυράκου, «Το σύνθημα του Αλεξάνδρου Υψηλάντη»
• Konstantin Soter Kotsowilis: Die Griechenbegeisterung der Bayern unter König Otto I. München 2007
• Emanuel Turczynski: Sozial- und Kulturgeschichte Griechenlands im 19. Jahrhundert. Von der Hinwendung zu Europa bis zu den ersten Olympischen Spielen der Neuzeit. Mannheim und Möhnesee 2003

 

 

Το άρθρο αυτό παρουσιάζεται στο πλαίσιο της ειδικής Έκθεσης για τον Αμερικανικό Φιλελληνισμό που οργανώνει το Μουσείο Φιλελληνισμού για το 2021, σε συνεργασία με την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα @USEmbassyAthens

Έχει ήδη επισημανθεί ο Ελληνικός πυρετός που γνώρισαν οι ΗΠΑ την δεκαετία 1820 και η συμβολή του Αμερικανικού φιλελληνισμού στην Ελληνική Επανάσταση. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι ότι τον αγώνα των Ελλήνων στήριξε και η κοινότητα των Αφροαμερικανών και ότι ένας Αφροαμερικανός πολέμησε γενναία στο πλευρό των Ελλήνων.

Επίσης δεν είναι γνωστό ότι η Ελληνική Επανάσταση απετέλεσε την βάση και οι Έλληνες σκλάβοι προσέφεραν τα σύμβολα για την προώθηση του αγώνα για την κατάργηση της δουλείας στις ΗΠΑ.

Ο James Jakob Williams, ήταν Αφροαμερικανός Φιλέλληνας από τη Βαλτιμόρη της Πολιτείας Μέριλαντ των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Υπηρέτησε ως πεζοναύτης του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού. Με την ιδιότητα αυτή συμμετείχε στον πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Αλγερίας που έλαβε χώρα το 1815. Πολέμησε γενναία και διακρίθηκε στις επιχειρήσεις αυτές. Στην Αλγερία υπηρετούσε υπό τις διαταγές του Αμερικανού ναυάρχου Stephen Decatur, ο οποίος είχε αναγνωρίσει την αξία και την γενναιότητά του. Με το τέλος των επιχειρήσεων στην Αλγερία, και αφού ολοκλήρωσε την θητεία στον Αμερικανικό στόλο, ο Ναύαρχος Decatur του πρότεινε να πάει στην Ελλάδα, όπου είχε καταργηθεί η δουλεία.

Ο Williams έφθασε στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1827 και τοποθετήθηκε βοηθός του Βρετανού Φιλέλληνα ναυάρχου Thomas Cochrane. Ο Williams ακολούθησε τον Cochrane παντού σε όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, μέχρι την αποχώρηση του τελευταίου από την Ελλάδα, τον Δεκέμβριο του 1827. Ο Williams παρέμεινε στην Ελλάδα και συμμετείχε σε διάφορες μάχες και ναυμαχίες. Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις είχε διεισδύσει κρυφά στις τάξεις του εχθρού για να συλλέξει και να μεταφέρει στους Έλληνες πολύτιμες πληροφορίες διακινδυνεύοντας τη ζωή του.

Κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων για την απελευθέρωση της Ναυπάκτου, ο Williams τραυματίσθηκε σοβαρά από θραύσμα κανονιού στο χέρι και στο πόδι και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο του Πόρου. Σε μία κρίσιμη στιγμή των συγκρούσεων ηγήθηκε μίας ομάδας Ελλήνων αγωνιστών και ανέλαβε τον έλεγχο του Ελληνικού πλοίου Σωτήρ, που ήταν ακυβέρνητο. Μάλιστα ανέλαβε ο ίδιος την λαγουδέρα συγκεντρώνοντας τα εχθρικά πυρά επάνω του. Με την πράξη του αυτή έσωσε το πλοίο από αιχμαλωσία.

Ο γενναίος αυτός Αφροαμερικανός Φιλέλληνας, προσέφερε τη ζωή του στον αγώνα των Ελλήνων. Πέθανε το 1829 στην Ελλάδα.

Η ΕΕΦ τιμά τον James Jakob Williams που έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σαν ελεύθερος άνθρωπος σε μία ελεύθερη Ελλάδα.

Ας δούμε όμως ποιο ήταν το κλίμα που επικρατούσε στην Αμερική, ιδιαίτερα στους κύκλους των Αφροαμερικανών την περίοδο εκείνη.

Ο αντίκτυπος που είχε η Ελληνική Επανάσταση προκύπτει από τα άρθρα που δημοσίευε η πρώτη εφημερίδα των απελεύθερων Αφροαμερικανών στις ΗΠΑ, η Freedom’s Journal, που κυκλοφορούσε από τον Μάρτιο του 1827 στη Νέα Υόρκη. Η εφημερίδα αυτή,  που είχε ως κύριο ενδιαφέρον τον αγώνα κατά της δουλείας, είδε στην Ελληνική Επανάσταση έναν αγώνα σκλάβων εναντίον δυναστών. Στις ειδήσεις από την Ελλάδα έδινε βαρύτητα ανάλογη με τις ειδήσεις από την Αϊτή, την Αφρική και τις Δυτικές Ινδίες. Μεταξύ άλλων, η Freedom’s Journal δημοσίευσε με μεγάλη ικανοποίηση την 21 Δεκεμβρίου 1827 την είδηση για τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου.

Ενδιαφέρον είναι το ότι η εφημερίδα αυτή έβλεπε με συμπάθεια και τους γενίτσαρους, τους οποίους (όχι αβάσιμα) θεωρούσε σκλάβους που σφαγιάσθηκαν από τον «τύραννο» Μαχμούτ Β’ (το 1826), καθώς και τις γυναίκες των χαρεμιών που επίσης τις θεωρούσε σκλάβες.

Μάλιστα η εφημερίδα αυτή δημοσίευσε και φιλελληνικά ποιήματα. Όπως το “Greek Song” και το “To Greece” και το “Song of the Janissary”. Τα ποιήματα αυτά επαναλαμβάνουν το σύνθημα «ελευθερία ή θάνατος» και προβάλουν  την εικόνα των αλυσίδων, το τυπικό σύμβολο σκλαβιάς. Παρουσιάζουμε μερικούς στίχους σε ελεύθερη απόδοση:

 

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (F.J. 12/10/1827)

Χαίρε, χώρα του Λεωνίδα,  […]
Μη δειλιάζετε, απόγονοι των ηρώων του Μαραθώνα.
Καλύτερα να πέσετε εκεί όπου οι πρόγονοί σας αναπαύονται,
παρά να σέρνετε τις φοβερές οθωμανικές αλυσίδες. […]

 

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΣΜΑ (F.J. 7 Σεπ. 1827)

Στρατιώτη, σέλωσε το γενναίο άλογο.
Τρέξε, τρέξε στη φωτιά του πολέμου.
Είναι καλύτερα εκεί να ματώσεις και να πεθάνεις,
παρά να σέρνεις την άμαξα του τύραννου. […]
Χτύπα! Χτύπα! Μη θαρρείς ότι πάει χαμένο
το χτύπημα που σπάζει τις αλυσίδες. […]
Εκεί, εκεί που δείχνει ο Καραϊσκάκης!
Εκεί που κυματίζει η ημισέληνος, […]

 

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΥ  (F.J., 4/5/1827)

Για λίγο μόνο, ο τύραννος θα νικήσει,
αλλ’ αυτός και οι πασάδες του, μπροστά μας θα πέσουν.
Η μοίρα που κύλισε τον Σελίμ από το θρόνο μέσα στα αίματα,
θα είναι και δικιά σου, ξιπασμένε Μαχμούτ, τ’ ορκιζόμαστε. […]
Πρόσεχε, σκληρέ Μαχμούτ! Η ώρα σου έφτασε […].

 

 

Η θλιβερή μοίρα των εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων σκλάβων που πωλούνταν καθημερινά στα σκλαβοπάζαρα της Μεσογείου, συγκλόνισε την Αμερικανική κοινωνία κατά το πρώτο μισό του 19^ου αιώνα. Οι Αμερικανοί Φιλέλληνες εθελοντές που βίωσαν την φρίκη αυτή (Dr. Samuel Gridley Howe, Jonathan Pecham Miller, κλπ.), μετατράπηκαν σε ηγετικές μορφές του αγώνα εναντίον της σκλαβιάς των Αφρικανών Αμερικανών στις ΗΠΑ. Ο αγώνας αυτός είχε ένα κεντρικό σύμβολο. Την Ελληνίδα σκλάβα.

Η Ελληνίδα σκλάβα ήταν το διάσημο γλυπτό που φιλοτέχνησε ο μεγάλος Αμερικανός γλύπτης Hiram Powers το 1844. Είναι η ιστορία ενός μικρού κοριτσιού από τα Ψαρά.

Η Γαρυφαλιά Μοχάλβη (1817 – 1830), κατάγεται από τα Ψαρά. Οι γονείς της σφαγιάσθηκαν κατά την σφαγή Χίου και η μικρή Γαρυφαλιά πουλήθηκε από τους Τούρκους ως δούλη. Εντελώς τυχαία, την ανακάλυψε ο Αμερικανός Πρόξενος Joseph Langston στη Σμύρνη. Μετά από πολλές προσπάθειες κατάφερε να την απελευθερώσει και την έστειλε το 1827 στην Βοστώνη.

Η ιστορία της Γαρυφαλιάς και η ομορφιά της, ενέπνευσαν τον γλύπτη Hiram Powers να φιλοτεχνήσει το 1844 ένα από τα αριστουργήματα της παγκοσμίου γλυπτικής του 19^ου αιώνα, με τίτλο η «Ελληνίδα σκλάβα» (“Greek Slave”).

 

 

Σήμερα το πρωτότυπο του αγάλματος βρίσκεται στο Μουσείου του Brooklyn. Αντίγραφο του βρίσκεται στο Μουσείο Φιλελληνισμού στην Αθήνα (www.phmus.org).

Το άγαλμα αυτό της Ελληνίδας σκλάβας αποτέλεσε το κεντρικό έμβλημα του αγώνα και των εκστρατειών για την κατάργηση της δουλείας στις ΗΠΑ.

 

Πηγές / Βιβλιογραφία:

• Jonathan Peckam Miller, The Conditions of Greece in 1827 and 1828, Harpers, New York,1828.

Ο Miller γνώρισε τον Williams στην Ελλάδα και αναφέρεται σε αυτόν στο βιβλίο του ως εξής:

«Ενας γενναίος Αμερικανός νέγρος. 21 Δεκεμβρίου. Πήρα στο σπίτι μου τον Τζέιμς Γουίλιαμς, έναν μαύρο άνδρα από τη Βαλτιμόρη, που είχε περάσει αρκετό καιρό στο νοσοκομείο (του Πόρου). «Ο Γουίλιαμς ήρθε στην Ελλάδα με τον Λόρδο Κόχραν, ήταν μάγειρας του του πλοίου Sauveur και συμπεριφέρθηκε με μεγάλη ψυχραιμία και αυταπάρνηση σε πολλές μάχες, ιδιαίτερα στη μάχη στον Κόλπο του Λεπάντο (Κόλπος της Ναυπάκτου), όπου αποδείχθηκε αληθινά ότι είχε περάσει από το σχολείο του Ντεκατούρ ; Γιατί όταν δεν βρέθηκε Έλληνας να πάρει το τιμόνι, ο Ουίλιαμς προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες του και εκεί χτυπήθηκε από ένα θραύσμα, που έσπασε το πόδι και το χέρι του. Προηγουμένως είχε διαπληκτιστεί με τους Τούρκους καθώς παλιότερα είχε χάσει ένα δάχτυλο στο Αλγέρι όταν ήταν στην υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, υπό τον Ντεκατούρ (πρόκειται για τον πλοίαρχο Stephen Decatur, 1779-1820, επικεφαλή μοίρας του αμερικανικού στόλου που έλαβε διαταγή να επιτεθεί κεραυνοβόλα το 1815 κατά του οθωμανικού στόλου στο λιμάνι του Αλγερίου προκειμένου να ελευθερώσει ένα εμπορικό αμερικανικό καράβι που είχαν αιχμαλωτίσει οι Οθωμανοί χρησιμοποιώντας τους ναύτες του ως δούλους). Επειδή δεν είχε ρούχα, του έδωσα ένα κοστούμι.

Οι εικόνες είναι από τα Ελληνικά Hoaxes

• John Lloyd Stephens, “Incidents of Travel in Greece, Turkey, Russia and Poland“, 1838 – 1839.

Ο Stephens αναφέρει στο βιβλίο του:

«Ίσως να με κατηγορήσουν, που ανακατεύω τα αθάνατα ονόματα του Δον Τζον της Αυστρίας και του Θερβάντες, με αυτά του Τζορτζ Γουίλσον, της Προβηγκίας του Ρόουντ Άιλαντ και του Τζέιμς Ουίλιαμς, ενός μαύρου της Βαλτιμόρης, που ήταν μάγειρας στη ναυαρχίδα του Λόρδου Κόχραν στη μεγάλη μάχη μεταξύ του ελληνικού και του τουρκικού στόλου. Ο Τζορτζ Ουίλσον ήταν πυροβολητής σε ένα από τα ελληνικά πλοία και συμπεριφέρθηκε με τόση γενναιότητα, που ο Λόρδος Κόχραν, σε ένα δείπνο για τη μνήμη του γεγονότος, ήπιε δημόσια στην υγεία του. Στην ίδια μάχη ο Τζέιμς Ουίλιαμς, ο οποίος είχε χάσει το δάχτυλό του στην υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών υπό τον Ντέκατουρ στο Αλγέρι, και είχε συμπεριφερθεί με μεγάλη ψυχραιμία και ατρόμητος σε πολλές συμπλοκές, όταν δεν βρέθηκε ένας Έλληνας να αναλάβει το τιμόνι, προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες του και χτυπήθηκε από θραύσματα, που έσπασαν τα πόδια και τα χέρια του.»

 

Οι εικόνες είναι από τα Ελληνικά Hoaxes