Ξεχωριστή θέση στην ιστορία του Γερμανικού Φιλελληνικού ρεύματος που εκδηλώθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, κατέχουν αδιαμφισβήτητα οι γενναίοι εκείνοι λόγιοι και πανεπιστημιακοί, οι οποίοι εξαρχής δήλωσαν ανοικτά τη συμπαράσταση τους στον Ελληνικό Αγώνα. Ένας πολύ σημαντικός πρόμαχος των δικαίων των επαναστατημένων Ελλήνων, ήταν ο Γερμανός καθηγητής φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο Albertus-Universität του Königsberg, Wilhelm Traugott Krug (1770 – 1842). Όταν κυκλοφόρησαν και στη Γερμανία οι ειδήσεις για το ξέσπασμα της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία υπό τον Υψηλάντη, τον Φεβρουάριο του 1821, η πρώτη δημόσια τοποθέτηση υπέρ των Ελλήνων, προήλθε από τον Krug.
O Krug γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου 1770 στην περιοχή Radis του γερμανικού κρατιδίου Sachsen – Anhalt. Οι γονείς του δεν εμπιστεύονταν τη φτωχή εκπαίδευση που προσέφερε το σχολείο του χωριού, και αποφάσισαν να του παρέχουν εκπαίδευση ιδιωτικά, με δασκάλους στο σπίτι. Σε ηλικία δώδεκα ετών ξεκίνησε να επισκέπτεται το σχολείο του μοναστηρίου Pforta, από το οποίο αποφοίτησε το 1788 ως ένας από τους κορυφαίους μαθητές του. Κατόπιν σπούδασε Φιλοσοφία και Θεολογία στις πόλεις Wittenberg, Jena και Göttingen. Από το 1801 εργάσθηκε ως καθηγητής φιλοσοφίας στo Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης επί του Όντερ (Brandenburgische Universität Frankfurt). Από το 1805 και μετά, διαδέχθηκε τον σπουδαίο Γερμανό φιλόσοφο, Immanuel Kant (1724 – 1804), στο Πανεπιστήμιο του Königsberg (Albertus – Universität). Ο καθηγητής Krug ήταν ιδιαίτερα αγαπητός, χάρη στην ικανότητα του να εστιάζει στην πρακτική πλευρά των ζητημάτων που ανέλυε, σε κατανοητή γλώσσα, και όχι απλά να θεωρητικολογεί.
O φιλελεύθερος πολιτικά, Krug, είχε λάβει μέρος στην τελευταία φάση των ναπολεόντειων πολέμων (1813 – 1815), ως αρχηγός ενός σώματος ιππέων από την Σαξονία. Ως τότε η Σαξονία θεωρείτο μία μεσίας τάξης δύναμη, η οποία όμως μετά την ήττα της στα πεδία των μαχών, απώλεσε και το κύρος της στο Συνέδριο της Βιέννης (1815). Αυτές οι εξελίξεις θα είχαν σίγουρα αντίκτυπο στον φιλόπατρι Γερμανό καθηγητή. Ήδη το 1808, ο Krug είχε οραματισθεί και συνιδρύσει την πρωσική μυστική εταιρεία Tugendbund (“Σύνδεσμος για την άσκηση της Αρετής”, 1808), η οποία απέβλεπε στην τόνωση του εθνικού φρονήματος των Γερμανών μετά την ήττα από τον Ναπολέοντα.
Πολλοί Φιλέλληνες, βετεράνοι των ναπολεοντείων πολέμων, είδαν στον ελληνικό Αγώνα μία συνέχεια των αγώνων τους στα πεδία των μαχών. Οι Ευρωπαίοι πολίτες που διαπνέονταν από ένα φιλελέυθερο πολιτικά πνεύμα, έβλεπαν στην ελληνική περίπτωση την ενσάρκωση του Αγώνα για Δικαιοσύνη και Ελευθερία. Δεν προκαλεί απορία λοιπόν, ότι ο Krug εξελίχθηκε σε έναν φλογερό πρόμαχο υπέρ των ελληνικών θέσεων, πρωτοπόρο του γερμανικού Φιλελληνισμού. O Krug δεν ήταν ούτε ριζοσπάστης πολιτικά, ούτε στρατευμένος πολέμιος της Ιεράς Συμμαχίας. Οι σκέψεις του για την περίπτωση των Ελλήνων επηρεάζονταν από τις ρομαντικές πεποιθήσεις του και τη χριστιανική του πίστη. Κατανοούσε ότι στους Έλληνες έπρεπε να επιστραφεί η αρχαία πατρίδα τους, την οποία θα κατοικούσαν στο εξής ως ένας διαφωτισμένος, χριστιανικός λαός.
Η προκήρυξη του “Η αναγέννηση της Ελλάδας” (Griechenlands Wiedergeburt) κυκλοφόρησε το Πάσχα του 1821 και στη συνέχεια κυκλοφόρησε πέραν των γερμανικών συνόρων. Εδώ ο καθηγητής έκανε έκκληση για στήριξη του ελληνικού αγώνα, τονίζοντας ότι “η κυριαρχία των Τούρκων δε μπορεί να θεωρηθεί με κανέναν τρόπο νόμιμη, είναι απλά παράνομη … τίποτα δε μπορεί να θεμελιώσει νομικά την επικράτηση ενός λαού έναντι ενός άλλου”. Παρόμοιες θέσεις εξέφρασε και ο καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στη Βαυαρία, Ειρηναίος Θείρσιος (Friedrich Thiersch, 1784 – 1860), ο οποίος στη προκήρυξη του “Η σωτηρία της Ελλάδας, η υπόθεση της υπόχρεης Ευρώπης”, προέβαλε το επιχείρημα χρέους του δυτικού κόσμου απέναντι στην Ελλάδα, στην οποία όφειλε την καταγωγή και πρόοδό της.
Το φυλλάδιο του Krug «Τελευταία λόγια για το ελληνικό ζήτημα», Altenburg & Leipzig, Brockhaus, 1822 (συλλογή ΕΕΦ).
Τον Αύγουστο του 1821, επηρεασμένος από τους Έλληνες φοιτητές του στη Λειψία, ο Krug απηύθηνε δημόσια έκκληση για τη δημιουργία Φιλελληνικών Επιτροπών. Οι Επιτροπές είχαν ως στόχο τους τη διενέργεια εράνων υπέρ της οικονομικής στήριξης Φιλελλήνων εθελοντών που θα μετέβαιναν στην Ελλάδα. Οι κινήσεις αυτές κινητοποίησαν τα αντιδραστικά ανακλαστικά της καχύποπτης πρωσικής κυβέρνησης. Σε αντίθεση με τις πόλεις στο Νότο της Γερμανίας, όπου τα φιλελληνικά κομιτάτα γνώρισαν διάδοση (Stuttgart, Heidelberg, Tübingen, Darmstadt, Freiburg), η ίδρυσή τους στην Πρωσία επετράπη μόλις το 1826. Με αφορμή την εορτή του Αγίου Μιχαήλ τον Σεπτέμβριο του 1821, ο Krug απευθύνθηκε εκ νέου στον γερμανικό λαό με τα «Τελευταία λόγια για το ελληνικό ζήτημα», επιχειρηματολογώντας υπέρ της στήριξης της Ελληνικής Επανάστασης. Το ίδιο θα πράξει έναν χρόνο αργότερα με την έκδοση μίας ακόμη φιλελληνικής προκήρυξης. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ήλθε αντιμέτωπος με τη λογοκρισία και τις αντιδράσεις της πρωσικής κυβέρνησης, οι ιδέες του γνώρισαν μεγάλη απήχηση στη Γερμανία.
Η συγγραφική δραστηριότητα Γερμανών πανεπιστημιακών υπέρ της Ελλάδος λειτούργησε ως καταλύτης για τη διαμόρφωση του φιλελληνικού κινήματος. Αξίζει να αναφερθεί και η στενή σχέση που ανέπτυξε ο Krug με τον εκδότη Friedrich Arnold Brockhaus (1772 – 1823), η οποία επηρέασε τον Brockhaus στην έκδοση έργων τα οποία επεσήμαναν τη σπουδαιότητα της κλασικής αρχαιότητας.
Από το 1834 και μετά, ο Krug αποτραβήχθηκε σε μία ήσυχη ζωή, και αφιερώθηκε στα φιλοσοφικά, θεολογικά και εκδοτικά του ενδιαφέροντα. To ζήτημα της αυτοδιάθεσης των λαών φαίνεται να τον απασχολούσε και στα χρόνια μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους. Μάλιστα παρέδωσε μία αίτηση στο κοινοβούλιο της Σαξονίας, εκ μέρους της Ισραηλινής Κοινότητας της Δρέσδης, η οποία διεκδικούσε τη χειραφέτηση των Εβραίων στο βασίλειο της Σαξονίας. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι πολέμιοι της χειραφέτησης αντιτάχθηκαν σθεναρά στις προτάσεις του.
Ο τάφος του Krug στην Λειψία της Γερμανίας.
Η ΕΕΦ τιμά τον Φιλέλληνα Wilhelm Traugott Krug για την πολύτιμη προσφορά του στην ανάπτυξη του Φιλελληνισμού και στον Ελληνικό Αγώνα για Ανεξαρτησία.
Πηγές και βιβλιογραφία
- deutsche-biographie.de
- wikipedia.de
- Konstantinou, Εvangelos, Griechenlandbegeisterung und Philhellenismus, Europäische Geschichte Online, 22-10-2012
- Papoulia, Basilike, Die griechische Wiedergeburt in der Sicht der politischen Romantik, στο: Hänsel, Bernhard, Die Entwicklung Griechenlands & die deutsch-griechischen Bezierhungen im 19. & 20. Jahrhundert, Verlag Otto Sagner, München 1990, σ. 65 -78.
- Τράκα, Θεολογία, H Ελλάδα και ο Ελληνικός Αγώνας για την Ανεξαρτησία μέσα από τη γερμανόφωνη πεζογραφία της δεκαετίας του 20 κατά τον 19ο αιώνα. Διδακτορική Διατριβή. Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Κέρκυρα, 2012.
