O William Townsend Washington (1802-1827) ήταν Αμερικανός Φιλέλληνας με καταγωγή από την πολιτεία της Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Ήταν υπολοχαγός του 4ου Συντάγματος Πυροβολικού του Αμερικανικού Στρατού. Μετά την αποφοίτησή του από την Στρατιωτική Ακαδημία (West Point Military Academy), πέρασε ένα διάστημα στη Γαλλία, όπου συνδέθηκε φιλικά με τον Στρατηγό Lafayette (Gilbert du Motier de Lafayette, 1757-1834). Με την επάνοδό του στις ΗΠΑ, ο Υπουργός Στρατιωτικών, John C. Calhoun (1782-1850) του ανέθεσε μία θέση διδασκαλίας στον αμερικανικό στρατό.
Συγκινημένος από το ελληνικό ζήτημα, ο Washington παραιτήθηκε από τη θέση του στον αμερικανικό στρατό, προκειμένου να μεταβεί στην Ελλάδα. Είχε επίγνωση, ότι το επώνυμο είχε βαρύνουσα σημασία, εξαιτίας της συγγένειας του με τον πρώτο πρόεδρο των ΗΠΑ, George Washington. Αυτό το κεφάλαιο αξιοποίησε ο Washington, ώστε να προωθήσει τα σχέδια του για την Ελλάδα.
Ο William Townsend Washington έφθασε στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 1825 ως απεσταλμένος του Φιλελληνικού Κομιτάτου της Βοστώνης. O Edward Everett (1794 -1865), ιδρυτής του κομιτάτου, τον σύστηνε στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο με θερμά λόγια για την αφοσίωση του νεαρού στον ελληνικό σκοπό. Όταν έφθασε στην Ελλάδα, φορούσε μία εντυπωσιακή στολή Ουσάρου αξιωματικού.
Πρόκειται μάλλον για τον έκτο κατά σειρά Αμερικανό Φιλέλληνα που ήλθε στην Ελλάδα ως απεσταλμένος των κομιτάτων, με βάση όσα καταγεγραμμένα στοιχεία διαθέτουμε ως σήμερα. Είχαν προηγηθεί ο πρωτοπόρος George Jarvis (το 1822), ο αξιωματικός Jonathan Peckham Miller, ο αξιωματικός ναυτικού John M. Allen και ο Richard W. Ruddock. Και οι τρεις τους έφθασαν το έτος 1824. Ο κορυφαίος Αμερικανός Φιλέλληνας, ο ιατρός Samuel Gridley Howe, έφθασε στις αρχές Ιανουαρίου του 1825.
Την περίοδο που δραστηριοποιήθηκε στην Ελλάδα ο Washington, έφθασε και ο Αμερικανός Φιλέλληνας Merrett Bolles από το Ohio, πλοίαρχος του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, ο οποίος υπηρέτησε στον Τακτικό Στρατό υπό τις διαταγές του Γάλλου Φιλέλληνα Στρατηγού Charles Fabvier, από το 1825 ως τον Ιούλιο του 1826.
Ο Washington φθάνει στην Ελλάδα σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο του ελληνικού Αγώνα. Τον χειμώνα 1824-1825 ο Ιμπραήμ αποβιβάζεται στην Πελοπόννησο. Οι ελληνικές δυνάμεις είναι διασπασμένες, με πολλούς οπλαρχηγούς να βρίσκονται στη φυλακή. Ο Παπαφλέσσας αποφασίζει να οχυρωθεί στο Μανιάκι Μεσσηνίας και να εμποδίσει τις δυνάμεις του Ιμπραήμ να διαχυθούν στην Πελοπόννησο. Πέφτει ηρωικά στη Μάχη στο Μανιάκι τον Μάιο του 1825. Η κυβέρνηση διορίζει τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη αρχιστράτηγο των δυνάμεων των ατάκτων. Οι δυνάμεις των Ελλήνων αδυνατούν όμως να αντιμετωπίσουν τον τακτικό στρατό του Ιμπραήμ.
O Γάλλος Φιλέλληνας Φαβιέρος αναλαμβάνει την οργάνωση τακτικού στρατού (από τον Ιούλιο του 1825).
Προκειμένου να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ, το Βουλευτικό είχε ζητήσει ήδη από τον Μάιο την ενίσχυση των ελληνικών επαναστατικών δυνάμεων με την αποστολή 4.000 ανδρών από την Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου.
Ήδη από τον Οκτώβριο του προηγούμενου έτους, τα φιλελληνικά κομιτάτα στις ΗΠΑ είχαν προτείνει στη Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου τον σχηματισμό σώματος Φιλελλήνων εθελοντών στην Ελλάδα, το οποίο και θα χρηματοδοτούσαν. Από το Λονδίνο ζητήθηκε η έγκριση της Ελληνικής κυβέρνησης. Η πρόταση αυτή δεν υλοποιήθηκε, πιθανόν επειδή οι Έλληνες στρατιωτικοί θεωρούσαν ότι συγκεκριμένοι Έλληνες πολιτικοί θα χρησιμοποιούσαν αυτό το σώμα για να επιβάλλουν τη δική τους κυριαρχία. Οι άτακτοι πολεμιστές ανησυχούσαν ότι η ύπαρξη οργανωμένου σώματος στρατού θα σήμαινε πως και οι ίδιοι πρέπει να υπαχθούν σε κανόνες πειθαρχίας.
Για την αναγκαιότητα δημιουργίας ξένου σώματος τακτικού στρατού, έγραφαν επίσης από το Λονδίνο οι διαπραγματευτές του πρώτου εθνικού δανείου, Ανδρέας Λουριώτης και Ιωάννης Ορλάνδος. Τις επιχειρήσεις αυτού του σώματος πρότειναν να συντονίζει ο Βρετανός Charles James Napier (1782-1853), στρατιωτικός και τοποτηρητής των βρετανικών αρχών στην Κεφαλονιά. Διάφοροι Φιλέλληνες έβλεπαν επίσης θετικά την προοπτική δημιουργίας σώματος εθελοντών. Γνωρίζουμε ότι ο Γάλλος φιλέλληνας στρατηγός Roche προσπαθούσε με πολλά επιχειρήματα να πείσει τον Γεώργιο Καραϊσκάκη σχετικά με το ζήτημα.
Ο Washington φθάνει τον Ιούνιο του 1825 στην Ελλάδα, και ανακινεί το ζήτημα της δημιουργίας μιας «Λεγεώνας Ξένων» για να ενισχυθούν περαιτέρω οι αγωνιζόμενοι Έλληνες. Δεν ονειρεύεται ένα σώμα αποκλειστικά στελεχωμένο από Αμερικανούς εθελοντές. Στην έρευνα του για τους Αμερικανούς Φιλέλληνες, ο Θάνος Βαγενάς παραθέτει ένα απόσπασμα των λόγων του Washington: «Προβάλλω να γεμίσω το σώμα αυτό από αξιωματικούς κάθε γένους, Αμερικανούς, Γάλλους, Ιταλούς, Γερμανούς και Ιρλανδούς και εάν η Ελληνική Διοίκησις ζητήση να είναι αναλογία τις μεταξύ των διαφόρων εθνών, αποδέχομαι αυτήν την συμφωνίαν. Οι στρατιώται αυτής της Λεγεώνας πρέπει να ευρεθούν εις την Ιρλανδίαν, εάν δε εμποδίση τούτο η Αγγλική Διοίκησις, προβάλλω την Ελβετίαν και τελευταίαν την Αμερικήν». Είναι προφανές, ότι η μετάβαση εθελοντών από την Ιρλανδία και την Ελβετία ήταν ασύγκριτα πιο εύκολη από την αντίστοιχη Αμερικανών εθελοντών.
Ο Washington είχε συγκεκριμένες ιδέες για την σύσταση αυτού του σώματος, και πιθανότατα φιλοδοξούσε να τεθεί επικεφαλής του, δεδομένου ότι έφερε ο ίδιος ένα βαρύ ιστορικό όνομα.
Στην Ύδρα συνάντησε τους Κουντουριώτηδες, έπειτα πήγε στο Ναύπλιο για να βρει τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Τον Ιούλιο του 1825 ανακοινώνει το πλήρες σχέδιο του γραπτώς στον Μαυροκορδάτο, παραθέτοντας έναν αναλυτικό υπολογισμό των εξόδων για τη συντήρηση και τη μεταφορά του στρατεύματος. Για τους εθελοντές που θα πολεμούσαν στην Ελλάδα ζητά να λάβουν δικαιώματα Έλληνα πολίτη, εφόσον εκείνοι θα ήθελαν να παραμείνουν στη χώρα μετά την απελευθέρωσή της. Με το γράμμα του προς τον Μαυροκορδάτο ζητά επισήμως την έγκριση της Ελληνικής Διοίκησης για το σχέδιο του, ώστε να μεταβεί στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (Λονδίνο, Παρίσι και Δουβλίνο) και να συγκεντρώσει τους αξιωματικούς του. Κατόπιν θα οδηγούσε τη Λεγεώνα ως επικεφαλής της ο ίδιος στην Ελλάδα.
Εν τέλει, για λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω, το σχέδιο του Washington εγκαταλείφθηκε.
Όταν οι Έλληνες υπέβαλαν την Πράξη Υποτελείας στην Μεγάλη Βρετανία ο Washington, από κοινού με άλλους Φιλέλληνες, αντέδρασε έντονα στο ενδεχόμενο να τεθεί η Ελλάδα υπό αγγλική προστασία (όπως ίσχυε για τα Επτάνησα), μετά την απελευθέρωσή της από τους Οθωμανούς. Οι Αμερικανοί Φιλέλληνες, σε συνεννόηση με τον Γάλλο στρατηγό Roche, παρέδωσαν γραπτή διαμαρτυρία στο Εκτελεστικό σώμα, ζητώντας τους να μην προχωρήσουν σε αυτήν την κατεύθυνση.
Μάλιστα ο Washington υιοθέτησε μία σκληρή στάση εναντίον της Μεγάλης Βρετανίας, και προωθούσε στην Ελλάδα, σε συνεργασία με τον Γάλλο στρατηγό Roche, την ανάθεση του θρόνου σε μέλος της βασιλικής οικογένειας της Γαλλίας. Και οι δύο τους επιχείρησαν να επιβάλουν την πολιτική αυτή γραμμή στα Φιλελληνικά κομιτάτα στις ΗΠΑ και την Γαλλία. Στάση την οποία όμως αποκήρυξαν και οι δύο χώρες.
Εξαιτίας της έκρυθμης κατάστασης που επικρατούσε στην Ελλάδα, ο Washington αποφάσισε να αποχωρήσει στα μέσα του 1825. Μάλιστα ξεκίνησε το ταξίδι του μέσω της Σμύρνης, όπου φορούσε ελληνική ενδυμασία, κάτι που προκαλούσε το μισητό βλέμμα των Οθωμανών. Στην πορεία πληροφορήθηκε ότι η Αγγλία δεν θα αναλάμβανε τελικά την προστασία της Ελλάδας. Έτσι ζήτησε να μεταβεί στο Μεσολόγγι (Οκτώβριος 1825). Εκεί ασθένησε και μεταφέρθηκε στο Ναύπλιο.

27 Αυγούστου 1825: William Townshend Washington, επιστολή από τη Σμύρνη
Η στάση της χώρας του σχετικά με το θέμα, τον πλήγωσε τόσο πολύ, που έγραψε μία σκληρή επιστολή με την οποία ασκεί σκληρή κριτική την πατρίδα του.
Τον Μάιο του 1827 μετέβη στην υπό βρετανική διοίκηση Ζάκυνθο. Εκεί, λέγεται ότι ερωτεύθηκε την κόρη του νεκρού ήρωα Μάρκου Μπότσαρη, Βασιλική, την οποία ζήτησε να παντρευτεί. Ο αδελφός του Μάρκου, Κώστας Μπότσαρης, αρνήθηκε όμως να τη δώσει για γάμο.

Η κόρη του Μάρκου Μπότσαρη (συλλογή ΕΕΦ / Μουσείο Φιλελληνισμού)
Μετά τη Ζάκυνθο μετέβη στο Ναύπλιο, και εντάχθηκε στο σώμα του οπλαρχηγού Φωτομάρα. Μάλιστα αναφέρεται ότι πολεμούσε γενναία. Παράλληλα εργάσθηκε για να συμφιλιώσει τις αντιμαχόμενες παρατάξεις των Ελλήνων.

Ο Σουλιώτης οπλαρχηγός Νάσος Φωτομάρας (- 1841)
Εν τέλει σκοτώθηκε σε μία συμπλοκή στο Ναύπλιο στις 16 Ιουλίου 1827, από πυρά που εκτοξεύθηκαν από το Παλαμήδι προς την πόλη του Ναυπλίου. Μεταφέρθηκε στο Βρετανικό πλοίο Ασία, όπου άφησε την τελευταία του πνοή. Έχασε τη ζωή του σε ηλικία μόλις 25 ετών, υπηρετώντας με πάθος τα ιδανικά στα οποία πίστεψε και την Ελλάδα που υπεραγαπούσε.
Ο τάφος του Αμερικανού Φιλέλληνα, William Townsend Washington, βρίσκεται στην Ύδρα, τον τόπο όπου φιλοξενήθηκε όταν έφθασε στην Ελλάδα.

O πρέσβης των ΗΠΑ G. Pyatt στον τάφο του William Townsend Washington στην Υδρα
Ένα πράγμα είναι σίγουρο για τον Αμερικανό Φιλέλληνα, William Townsend Washington. Πολέμησε γενναία για την Ελλάδα, την οποία αγαπούσε με απίστευτο πάθος.
Πηγές – Βιβλιογραφία:
- Barth, Wilhelm-Kehrig-Korn, Max, Die Philhellenenzeit. Von der Mitte des 18. Jahrhunderts bis zur Ermordung Kapodistrias‘ am 9. Oktober 1831, Max Hueber Verlag, Μόναχο, 1960
- Βαγενάς, Θάνος, Δημητρακοπούλου, Ευρυδίκη, Αμερικανοί Φιλέλληνες Εθελοντές στο Εικοσιένα, Μάτι, Αθήνα, 2017
- Μαζαράκης-Αινιάν, K. Iωάννης, Αμερικανικός Φιλελληνισμός 1821-1831, Iστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδος, χ.ημ.
- Αρχείο ΕΕΦ