25 Απριλίου 1871, Πρόγραμμα για τον εορτασμό των πενήντα χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, με δοξολογία στη Μητρόπολη Αθηνών, παρουσία του βασιλικού ζεύγους, υπουργικού συμβουλίου και λοιπών βουλευτών, της Ιεράς Συνόδου, καθώς και αντιπρόσωπων των ξένων δυνάμεων (Συλλογή ΕΕΦ).

Ξένη Δ.Μπαλωτή

 

– «Όχι!Πριν από τη Γαλλική Επανάσταση υπήρξε η Αγγλική του 1688», διαμαρτυρήθηκε η Πρωθυπουργός M.Thatscher όταν πληροφορήθηκε ότι ο Πρόεδρος της Γαλλίας ήθελε να συνδέσει τη Σύνοδο των G7, το 1989, με τους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από τη Γαλλική Επανάσταση!

– «Είναι εκπληκτικό που κάποιοι επιθυμούν πρώτοι αυτοί να χρεωθούν την πρακτική των καρατομήσεων», της απάντησε πονηρά χαμογελώντας ο Fr.Mitterrand, χωρίς βεβαίως να την κατονομάσει, απολαμβάνοντας, δίκαια, την επιτυχία της διεθνοποίησης των εορτασμών.

Το 1989 και μόνο για να παραστούν στους εορτασμούς των «200 χρόνων» έφτασαν στη Γαλλία 43 εκατ. επισκέπτες, ενώ έγιναν περισσότερες από 3000 εκδηλώσεις σε 115 χώρες για να τιμηθεί το 1789.

Το εγχείρημα της διεθνοποίησης των «200 χρόνων» δεν ήταν εύκολο, όμως δεν ήταν και το δυσκολότερο καθώς πολλές πτυχές της Γαλλικής Επανάστασης ακόμη και σήμερα, προκαλούν έντονες αντιπαραθέσεις. Γι’αυτό, το 1986 που ξεκίνησε η οργάνωση των εορτασμών, αποφασίστηκε για να μη διχαστεί ο γαλλικός λαός ανάμεσα στις λαμπρές και τις μαύρες σελίδες της Επανάστασης του, πως αυτοί θα εστιάζονταν στην πτώση της Βαστίλλης και την υιοθέτηση της «Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του πολίτη», μετατρέποντας ταυτόχρονα τις εκδηλώσεις σε φόρο τιμής προς το τρίπτυχο «Ελευθερία-Ισότης-Αδελφότης» ώστε να συνεχίσει να αποτελεί σημείο αναφοράς των λαών που προσβλέπουν σε ένα καλλίτερο μέλλον.

Με αυτή τη χρυσή τομή, κάθε Γάλλος αισθάνθηκε ότι η υπόθεση των «200 χρόνων» τον αφορά και έτσι βρέθηκαν οι περισσότεροι, επί της αρχής, να συμφωνούν!

Για να διατηρηθεί αυτή η «συμφωνία» διορίστηκε από τον Πρωθυπουργό της Γαλλίας η «Επιτροπή για τους εορτασμούς των 200 χρόνων της Γαλλικής Επανάστασης και της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη» (εις το εξής θα αναφέρεται ως «Επιτροπή 1789»), εντός της οποίας λειτουργούσε μία δεύτερη επιτροπή, η Διυπουργική.

Σ’αυτή, την εκ πρώτης όψεως προβληματική σύνθεση της «Επιτροπής 1789», κρύβεται στην πραγματικότητα η επιτυχία των εορτασμών.

Επικεφαλής της «Επιτροπής 1789» ορίστηκε ο ιστορικός και πολιτικός Jean-Noël Jeanneney, αλλά όλα τα μέλη της Διυπουργικής επιτροπής τελούσαν υπό την ευθύνη του Υπουργού Πολιτισμού, του γνωστού Jacques Lang. Βεβαίως, αυτή η άτυπη διαρχία δεν άρεσε σε κανέναν. Όμως πρυτάνευσε το συμφέρον της Γαλλίας και όπως αργότερα είπε ο J-N Jeanneney «ο J.Lang έβαλε το προσωπικό του πολιτικό βάρος στην επιτυχία της Επιτροπής και τα σχέδια μας προχώρησαν γρήγορα σε κυβερνητικό επίπεδο.Η Επιτροπή δεν λειτούργησε με καρτεσιανή οργάνωση, αλλά εν τέλει δεν πήγε και άσχημα».

Το επόμενο μεγάλο ζητούμενο ήταν το περιεχόμενο των εορτασμών. Η Γαλλία θα ομφαλοσκοπούσε ανάμεσα στα «ναι μεν, αλλά..» της Επανάστασης ή θα επέτρεπε στους ανθρώπους του 1989 να γιορτάσουν την «μητέρα των επαναστάσεων» και να προβληματιστούν για τις συνέπειες της; Εδώ, το επίσημο Κράτος αντί να πάρει θέση, επέλεξε να ορίσει μέλη της «Επιτροπής 1789» 46 διακεκριμένους επιστήμονες, ιστορικούς και πρυτάνεις, οι οποίοι αποφάνθηκαν πως: οι εορτασμοί στόχευαν να θυμίσουν στους νέους την ιστορία της Γαλλίας κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, τις βασικές αξίες που ανέδειξε αυτή η ιστορική περίοδος και να συσχετίσουν την κληρονομιά του 1789 με τα μεγάλα διακυβεύματα της σύγχρονης εποχής τους.

Η «Επιτροπή 1789» αποφάσισε επίσης πως: α) δεν θα όριζε επίσημο τελετουργικό των εορτασμών, β) θα αποδεχόταν να της υποβληθούν σχέδια και προτάσεις, από φορείς και ιδιώτες, τα οποία εφόσον κρίνονταν αξιόπιστα για να υλοποιηθούν θα τους παρείχετο το δικαίωμα να φέρουν το Σύμβολο της «Επιτροπής 1789», δηλ. 3 πουλιά που πετούν με τα χρώματα της γαλλικής σημαίας, γ) θα αποκέντρωνε τους εορτασμούς, επιτρέποντας σε κάθε περιφέρεια της Γαλλίας να  γιορτάσει το 1789 ανάλογα με τις τοπικές ιστορικές της προσλαμβάνουσες, δ) θα όριζε δίκτυο ανταποκριτών της σε όλη τη Γαλλία προκειμένου να συμβάλει οργανωτικά και ε) με την έκδοση ενός «Οδηγού της Επανάστασης» θα βοηθούσε την Τοπική Αυτοδιοίκηση στην προώθηση της ενεργής συμμετοχής του κόσμου και του εθελοντισμού.

Η «Επιτροπή 1789», εκ του αποτελέσματος, αποδείχθηκε πως λειτούργησε ως μία άρτια μηχανή. Δεν υπήρχε Διεύθυνση Υπουργείου που να μην δραστηριοποιήθηκε και να μην άφησε πίσω της παραδοτέο έργο, ούτε Διοικητική Περιφέρεια που να υστέρησε σε συμμετοχή. Έγιναν σε περιφερειακό επίπεδο 7500 εκδηλώσεις και συμμετείχαν σε αυτές περίπου 2500 πολιτιστικοί σύλλογοι!

Όσο για το εορταστικό έργο της ίδιας της «Επιτροπής 1789», εκτός από την παρακολούθηση της ολοκλήρωσης των «Μεγάλων Έργων», δηλ. Πυραμίδας του Λούβρου, Αψίδας της Defense, Όπερα Βαστίλλης κά, είχε την ευθύνη της οργάνωσης της στρατιωτικής παρέλασης της 14ης Ιουλίου με κεντρικό θέμα «ο Στρατός του έθνους», τη νυκτερινή καλλιτεχνική παρέλαση, επινόησης του Jean-Paule Goude και την μουσική εκδήλωση στην Place de la Concorde με την Jessye Norman. Εκείνο το βράδυ της 14ης Ιουλίου 1989, 7500 άνθρωποι από όλο τον κόσμο είχαμε συγκεντρωθεί κατά μήκος των Ηλυσίων Πεδίων, ενώ τα τηλεοπτικά δίκτυα αναμετέδιδαν σε 112 χώρες τις εκδηλώσεις.

Σχεδόν ένα χρόνο μετά, η «Επιτροπή 1789» ολοκλήρωσε το έργο της καταθέτοντας στο Γάλλο Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον οικονομικό και διοικητικό απολογισμό της και στα Γενικά Αρχεία του Κράτους όλο το αρχειακό υλικό που αφορούσε την λειτουργία της και που είναι πλέον προσβάσιμο από κάθε ερευνητή.

Ο αναγνώστης που έχει φτάσει έως εδώ, λογικά διερωτάται εάν υπήρχε και ερευνητικό, ιστορικό έργο που παρήχθηκε τότε. Βεβαιότατα! Μάλιστα, ήταν τόσο παραγωγικό που 31 χρόνια μετά παραμένει ανεξάντλητο. Όμως, αυτή η πτυχή των εκδηλώσεων ανήκε σε μία άλλη Επιτροπή με Πρόεδρο τον M.Vovelle, αποτελούμενη αποκλειστικά από ιστορικούς, ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα, η συμβολή των οποίων στην ανανέωση της ιστοριογραφία της Γαλλικής Επανάστασης αξίζει να παρουσιαστεί σε ένα άλλο άρθρο, μαζί με τα «όπλα» που έβγαλε από τα θηκάρια της μόλις άρχισε η ανάλυση των ιδιαίτερων πτυχών της δεκαετίας 1789-1799!

Αν θέλουμε να συγκρίνουμε στο σημείο εκκίνησής τους τη γαλλική «Επιτροπή 1789» και την «Ελληνική 2021», θα βρούμε πολλά κοινά στοιχεία. Αν θα καταλήξει η «Επιτροπή 2021» να αποτελεί μοντέλο για κάθε επετειακό εορτασμό, όπως αποτελεί για τη Γαλλία η «Επιτροπή 1789», αυτό είναι ένα ζητούμενο που εξαρτάται από τους  στόχους που έχουμε ορίσει, τον εξής ένα: Να δουλέψουμε μόνο για την ελληνική ιστορία.