Στολή Αντισυνταγματάρχη του Ελληνικού Πυροβολικού σαν αυτή που φορούσε ο Pauzié στην Ελλάδα (αρχείο ΓΕΣ)

 

Ο Jean Henri Pierre Auguste Pauzié-Banne, όπως είναι το πλήρες όνομά του, ήταν αξιωματικός του Πυροβολικού στη Γαλλία. Απόφοιτος της Πολυτεχνικής Σχολής του Παρισιού, διετέλεσε διοικητής του Σώματος Πυροβολικού στην Ελλάδα, και, κυρίως, ιδρυτής και πρώτος διοικητής της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων στο Ναύπλιο.

Ο Pauzié-Banne γεννήθηκε στο Montpellier της περιφέρειας Hérault στην Γαλλία, στις 2 Ιουνίου του 1792. Ο πατέρας του ονομαζόταν François και η μητέρα του Diane Elisabeth Colondre. Στην επετηρίδα των μαθητών του Πολυτεχνικού Σχολείου αναφέρεται, εντούτοις, ως ορφανός και ως διεύθυνση κατοικίας έχει δηλωθεί η διεύθυνση του πεθερού του στο Παρίσι (81 rue du Faubourg du Roule, Paris, Seine). Το ατομικό του δελτίο εξετάσεων στη Σχολή αυτή υποδηλώνει ότι ο Pauzié εισήλθε στο Πολυτεχνείο 83ος, στις 22 Οκτωβρίου 1810, με αριθμό μητρώου 2334, ενώ εξήλθε 32ος στη σειρά των αξιωματικών του Πυροβολικού Ξηράς, τον Ιανουάριο του 1812, με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού.

Επιπλέον, μια μικρή φυσική περιγραφή του, που δίνει το ίδιο δελτίο, μαρτυρά τη μορφή του και τα χαρακτηριστικά του προσώπου του: είχε μαλλιά και φρύδια ξανθά, μέτωπο καλυμμένο, μύτη μακριά, μάτια μπλε, στόμα μέτριο, πηγούνι στρογγυλό, πρόσωπο γεμάτο και ύψος 1 μ. 69 εκ.

Ο Pauzié, αφού ολοκλήρωσε τη φοίτηση του στη Πολυτεχνική Σχολή, συνέχισε τις σπουδές του στη Στρατιωτική Σχολή του Metz, και το 1813-1814 υπηρέτησε στη Στρατιά του Μεγάλου Ναπολέοντα. Συμμετείχε σε διάφορες μάχες και τραυματίσθηκε σε δύο από αυτές.

Την εποχή που ο Κυβερνήτης Καποδίστριας ζήτησε στρατιωτικούς συμβούλους από τον Γάλλο υπουργό άμυνας, υπηρετούσε στο Υπουργείο Πολέμου και με απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης, του ανατέθηκαν τα καθήκοντα του στρατιωτικού συμβούλου του Καποδίστρια. Έφθασε στην Ελλάδα στα τέλη του 1827 και ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα στις 28 Ιανουαρίου 1828. Στον Ελληνικό στρατό έφθασε μέχρι τον βαθμό του Συνταγματάρχου.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας επιθυμούσε τη σύσταση ενός ανεξάρτητου Σώματος Πυροβολικού («Τάγματος Πυροβολιστών»). Έτσι ανέθεσε περί το τέλος Ιουνίου 1828, στον λοχαγό τότε Pauzié, τη μελέτη για τη συγκρότηση και τη λειτουργία μιας Σχολής Πυροβολικού. Παράλληλα, ζήτησε να του υποβάλει σχέδιο οργάνωσης και κοστολόγιο της απαιτούμενης για τη Σχολή δαπάνης. Ο Pauzié υπέβαλε πλήρη μελέτη για τη θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση των αξιωματικών του Πυροβολικού. Η μελέτη εκείνη προέβλεπε ότι ο αριθμός των μαθητών θα κυμαινόταν από είκοσι έως είκοσι πέντε, και καθόριζε τη διάρκεια φοίτησης στα δύο χρόνια.

Αρχικά, συστάθηκε το Τάγμα Πυροβολιστών με διάταγμα που εκδόθηκε στις 17 Αυγούστου 1828, και δύο ημέρες αργότερα, η διοίκηση του τάγματος ανατέθηκε στον Συνταγματάρχη Πυροβολικού, κόμη, Νικόλαο Πιέρρη. Δύο μήνες μετά, ανέλαβε τη διοίκηση του τάγματος ο Pauzié, για λίγο όμως διάστημα, οπότε ανέλαβε και πάλι ο Πιέρρης. Ο τελευταίος είχε υποβάλει τον Οκτώβριο του 1828 στον Κυβερνήτη νέο «Σχέδιο Διατάγματος δια το Σχολείον του Τάγματος των Πυροβολιστών». Το σχέδιο αυτό εφαρμόσθηκε τελικά στη Σχολή από την 15η Νοεμβρίου 1828 μέχρι τις 12 Ιανουαρίου 1829, οπότε ένα μέρος της Σχολής συγχωνεύθηκε με τον «Λόχο των Ευελπίδων». Η Σχολή συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τον Μάιο του 1829 ως σχολείο εφαρμογής με το όνομα «Σχολείον του Τάγματος των Πυροβολιστών» (École de Bataillon d’Artillerie), και παρείχε τεχνική και τακτική εκπαίδευση στους αξιωματικούς του Πυροβολικού, υπό τη διοίκηση του Πιέρρη. Ο «Λόχος των Ευελπίδων» είχε συσταθεί τον Ιούλιο του 1828 με στόχο την εκπαίδευση των αξιωματικών αλλά, παρά τις υψηλές προσδοκίες, δεν κατάφερε να ανταποκριθεί επάξια στο στόχο του με αποτέλεσμα ο Κυβερνήτης να διατάξει τη διάλυσή του και την αναδιοργάνωσή του σε νέες βάσεις.

Πέραν τούτων, στις 2 Δεκεμβρίου του 1828, ο Pauzié, σε συνεννόηση με τον Γάλλο πρόξενο στην Ελλάδα Antoine Juchereau de Saint-Denys, υπέβαλε πρόταση στον Κυβερνήτη για τη δημιουργία ενός στρατιωτικού πολυτεχνικού σχολείου στο Ναύπλιο. Ο Κυβερνήτης, παρότι θεώρησε τολμηρό το εγχείρημα, έδωσε τη συγκατάθεσή του και ονόμασε τον Pauzié «Έφορον», δηλαδή Επιθεωρητή του «Λόχου των Ευελπίδων» και της Σχολής Πυροβολικού επιφορτισμένο με τη συγκρότηση του Κεντρικού Πολεμικού Σχολείου. Πράγματι, στις 28 Δεκεμβρίου του 1828, ο Pauzié υπέβαλε λεπτομερές σχέδιο νόμου, με τίτλο «Κεντρικό Πολεμικό Σχολείο», σχέδιο που εγκρίθηκε από τον Κυβερνήτη με το υπ’ αριθ. 8683 διάταγμα της 12ης Ιανουαρίου 1829. Στη συνέχεια του διατάγματος αυτού, ο «Λόχος των Ευελπίδων», και εν μέρει η Σχολή Πυροβολικού, έπαυαν την λειτουργία τους και οι σπουδαστές τους απορροφούνταν από το ανωτέρω Κεντρικό Πολεμικό Σχολείο. Διοικητής του Πολεμικού Σχολείου ονομάστηκε ο Pauzié, προαγόμενος από Λοχαγό σε Αντισυνταγματάρχη, με το αιτιολογικό, όπως αναφέρεται στη Γενική Εφημερίδα, ότι έπρεπε να φέρει βαθμό ανάλογο με τα καθήκοντά του.

Ακολούθως, ο Καποδίστριας ζήτησε από τον Pauzié να βρει κατάλληλο κατάλυμα για την εγκατάσταση του Σχολείου στο Ναύπλιο.

Το κτίριο της πρώτης Σχολής Ευελπίδων στο Ναύπλιο

Εύελπις της πρώτης Σχολής Ευελπίδων (αρχείο ΓΕΣ)

Μόλις λύθηκε το πρόβλημα της στέγασης, απομακρύνθηκαν οι ακατάλληλοι μαθητές και οι κενές θέσεις συμπληρώθηκαν από νέους που προέρχονταν από το ορφανοτροφείο της Αίγινας το οποίο φιλοξενούσε ορφανά των αγωνιστών της Επανάστασης. Το Σχολείο είχε σαν πρότυπο την Πολυτεχνική Σχολή του Παρισιού που επηρέασε πολλές άλλες ευρωπαϊκές σχολές στις αρχές του 19ου αιώνα και ο διοικητής της Pauzié ήταν υπόλογος στη Γραμματεία των Στρατιωτικών του κράτους.

Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Pauzié μεταρρύθμισε το Σχολείο από τη βάση του και αύξησε τη διάρκεια των σπουδών. Η εκπαίδευση των μαθημάτων, την οποία είχε προτείνει ο ίδιος, ήταν εγγεγραμμένη στο καταστατικό του Σχολείου και προέβλεπε τη λειτουργία τριών εκπαιδευτικών τάξεων.

Το πρόγραμμα σπουδών είχε βασισθεί στο αντίστοιχο πρόγραμμα της Γαλλικής Πολυτεχνικής Σχολής, αλλά υλοποιείτο σε κατώτερο επίπεδο και ήταν προσαρμοσμένο στις Ελληνικές ανάγκες. Ο Pauzié, στην προσπάθειά του να δημιουργήσει το Πολεμικό Σχολείο, είχε πολλά εμπόδια να αντιμετωπίσει. Ένα από αυτά ήταν η έλλειψη ελληνικών στρατιωτικών εγχειριδίων. Η πλειονότητα των βιβλίων ήταν στη γαλλική γλώσσα και χρειάζονταν να μεταφραστούν, παρότι η γαλλική γλώσσα κατείχε κυρίαρχη θέση στην εκπαίδευση των Ευελπίδων.

Οι εξετάσεις των πρώτων υποψηφίων πραγματοποιήθηκαν ενώπιον επιτροπής στην οποία προήδρευε ο Στρατηγός Trézel, αρχηγός του Ελληνικού Τακτικού Στρατού, τον Οκτώβριο του 1829 παρουσία και του Γάλλου Πρόξενου. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων και ο συγχαρητήριος λόγος του διοικητού της Σχολής, δημοσιεύθηκαν στη Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος, στις 23 Νοεμβρίου 1829. Τον Ιούλιο του 1831, οι πρώτοι μαθητές που είχαν αποφοιτήσει ήταν έτοιμοι να ενταχθούν στις τάξεις του στρατού με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Έλαβαν τις επωμίδες των Ευέλπιδων υπαξιωματικών από τον ίδιο τον Κυβερνήτη. Οι πρώτοι απόφοιτοι ήταν μόλις οκτώ και εντάχθηκαν όλοι στο Πυροβολικό.

Τον Οκτώβριο του 1830, θεσμοθετήθηκε επιπλέον, η δημιουργία ενός «Συμβουλίου εκπαίδευσης και πειθαρχίας» το οποίο απαρτιζόταν από επτά μέλη και είχε επικεφαλής τον διοικητή της Σχολής, κατά τα πρότυπα του «Συμβουλίου Τελειοποίησης» της Πολυτεχνικής Σχολής του Παρισιού. Τον Αύγουστο του 1831, μετά την αποχώρηση του Pauzié, καθορίσθηκε ότι η ηλικία των υποψηφίων θα κυμαινόταν από 15 έως 20 ετών. Γενικά, από τις 12 Ιανουαρίου 1829 και μέχρι το 1834, ο συνολικός αριθμός των υποψηφίων ανήλθε σε 86 άτομα.

Εύελπις με τη μικρή στολή, 1829 (αρχείο ΓΕΣ)

Εύελπις με τη μεγάλη στολή, 1833 (αρχείο ΓΕΣ)

Σε αντικατάσταση του Πιέρρη, τον Μάρτιο του 1829, ο Pauzié ανέλαβε και πάλι τη διοίκηση του Τάγματος Πυροβολικού, παράλληλα με τη διοίκηση του Πολεμικού Σχολείου. Τα καθήκοντά αυτά τα διατήρησε μέχρι την αναχώρησή του από την Ελλάδα. Ο Pauzié αναδιοργάνωσε το συγκεκριμένο τάγμα που συμπεριέλαβε τελικά πέντε πυροβολαρχίες. Στις 4 Δεκεμβρίου 1829 το Σώμα γιόρτασε για πρώτη φορά, υπό την εποπτεία του Pauzié που είχε προαχθεί σε Συνταγματάρχη, τη μνήμη της Αγίας Βαρβάρας προστάτιδας του Πυροβολικού.

Από τη θέση αυτή, ο Pauzié αναδιοργάνωσε και τη Σχολή του Τάγματος Πυροβολικού που επαναλειτούργησε από τον Μάιο του 1830 μέχρι και τον Ιούνιο του 1831, με εμπλουτισμένο και αναθεωρημένο πρόγραμμα εκπαίδευσης και πρακτικής εξάσκησης.

Σύμφωνα με την έρευνα του Ανδρέα Καστάνη, ο Pauzié, δυστυχώς τον Δεκέμβριο του 1830 ήρθε σε διαμάχη με τον νέο αρχηγό του Τακτικού Στρατού Gerard, που είχε εν τω μεταξύ αντικαταστήσει τον Trézel, για υπηρεσιακούς λόγους. Το γεγονός αυτό οδήγησε τον Pauzié να υποβάλει την παραίτηση του στις 31 Ιουλίου. Ο Κυβερνήτης Καποδίστριας την έκανε δεκτή στις 12 Αυγούστου 1831. Ακολούθως, ο Pauzié αναχώρησε για τη Γαλλία στις 9 Δεκεμβρίου 1831.

Όταν έφθασε στη Γαλλία, προήχθη καθυστερημένα στον βαθμό του Ταγματάρχη στις 31 Δεκεμβρίου του 1835. Οι βαθμοί που είχε αποκτήσει στην Ελλάδα δεν ίσχυαν στη Γαλλία. Οι επίσημες επετηρίδες του γαλλικού Στρατού Ξηράς τον εμφανίζουν ενεργό μέχρι και το 1847. Το 1840 τον συναντάμε στην Αλγερία και το 1847 τον συναντάμε ως Επιθεωρητή του πυριτιδοποιείου στην πόλη Esquerdes. Επιπλέον, οι ελάχιστες Γαλλικές αναφορές επιβεβαιώνουν την ελληνική βιβλιογραφία, σύμφωνα με την οποία πέθανε ως Ταγματάρχης, στις 9 Φεβρουαρίου 1848.

Ο Pauzié τιμήθηκε με το μετάλλιο του Αγίου Ιωάννη, το παράσημο του Αγίου Λουδοβίκου και το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής στις 21 Μαρτίου του 1831, από το Γαλλικό κράτος. Στην Ελλάδα τιμήθηκε με το χρυσό παράσημο του Σωτήρα στις 20 Μαΐου/1η Ιουνίου 1833.

Η  λειτουργεία και εκπαίδευση της Σχολής Ευελπίδων επηρεάσθηκε από τον Γάλλο Φιλέλληνα Pauzié, η οποία χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα πολλά από τα παραγγέλματα που είχε επιλέξει ο ιδρυτής της.

Το κτίριο της πρώτης Σχολής Ευελπίδων στο Ναύπλιο όπως είναι σήμερα

 

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  • Fourcy A. Histoire de l’École Polytechnique, Paris, chez l’auteur, 1828.
  • N. P. Hachette, Correspondance sur l’École Polytechnique à l’usage des élèves de cette école, janvier 1809-janvier 1813, Tome second, Paris, V. Courcier, 1814.
  • Marielle C. P., Répertoire de l’École Impériale Polytechnique, Paris, Mallet-Bachelier, 1855.
  • Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, Τόμος Δ΄, Εν Άργει Εθνική Συνέλευση 1828-1829, Αθήνα, 1973.
  • ΓΑΚ Κερκύρας, Αρχείο Ιωάννη Καποδίστρια, Φάκελοι αρ. 70 και 214.
  • Γενική Εφημερίς της Ελλάδος, Αίγινα, αρ. 10, Έτος Δ΄, 2 Φεβρουαρίου 1829.
  • Γενική Εφημερίς της Ελλάδος, Αίγινα, αρ. 79, Έτος Δ΄, 23 Νοεμβρίου
  • ΓΕΣ, Ιστορία Ελληνικού Πυροβολικού, Αθήνα, ΤΥΕΣ, 1997.
  • Ηλεκτρονική βάση απονεμηθέντων παρασήμων της Λεγεώνας της Τιμής http://wwwculture.gouv.fr/documentation/leonore/leonore.htm, Dossier LΗ/2073/34.
  • Καστάνης Ανδρέας, Η Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων κατά τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της, 1828-1834, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000
  • Λαλούσης Χαράλαμπος, «O Ελληνικός Στρατός την περίοδο του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια (1828-1831)», Στρατιωτική Επιθεώρηση, τ. 2 2000, σσ. 31-41.
  • Παπαγεωργίου Στέφανος, Η στρατιωτική πολιτική του Καποδίστρια – Δομή, οργάνωση και λειτουργία του Στρατού Ξηράς της Καποδιστριακής περιόδου, εκδ. Εστία, Αθήνα 1986.
  • Φωτόπουλος Χρήστος, «Το Σχολείον της Πυροβολικής, Νοέμβριος 1828-Μάιος 1829» Στρατιωτική Επιθεώρηση, τ. 1. 2015, σσ. 18-37.
  • Φωτόπουλος Χρήστος, Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, 1828-1998 – Αφιέρωμα για τα 170 χρόνια από την ίδρυσή της, τ. Α΄, εκδ. 7ο ΕΓ/ΓΕΣ, Αθήνα 1998. διοικητής του Σώματος Πυροβολικού και, κυρίως, ιδρυτής και πρώτος διοικητής της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων