Η Αρμενία και ο λαός της Αρμενίας, δέχονται για άλλη μια φορά επίθεση από τις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν, επικουρούμενες από το νεο-οθωμανικό καθεστώς του Ερντογάν, το οποίο χρησιμοποιεί τον βία και τον τρόμο για να επιβληθεί στην ευρύτερη περιοχή, αποτελώντας μια μεγάλη απειλή για την ειρήνη και τις αξίες του δυτικού πολιτισμού μας (του οποίου η Αρμενία αποτελεί έναν από τους πυλώνες).
Αυτό το άρθρο θα αποκαλύψει μια άγνωστη περίοδο της ζωής του Λόρδου Βύρωνος, κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Βενετία το 1816.
Πλάκα έξω από το Αρμενικό Μοναστήρι στο νησί San Lazzaro στη Βενετία
«Στη μνήμη του αγγλικού ποιητή,
LORD BYRON,
Αφιερωμένο φίλο της Αρμενίας,
Που πέθανε για την απελευθέρωση της Ελλάδας.»
«Ο επισκέπτης θα πεισθεί ότι
Υπάρχουν άλλα και καλύτερα πράγματα
Ακόμα και σε αυτή τη ζωή.»
Byron, 1788 – 1824
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Βενετία το 1816, ο Λόρδος Βύρων μελέτησε την αρμενική γλώσσα στο Αρμενικό Μοναστήρι στο νησί San Lazzaro, βοήθησε στην προετοιμασία του πρώτου Αρμενικού – Αγγλικού λεξικού και χρηματοδότησε την πρώτη του έκδοση.
Στις 5 Δεκεμβρίου 1816, ο Βύρων έγραψε σε μια επιστολή προς τον φίλο του Thomas Moore:
«Για διασκέδαση, μελετώ καθημερινά, σε ένα αρμενικό μοναστήρι, την αρμενική γλώσσα. Ανακάλυψα ότι το μυαλό μου ήθελε να σπάσει κάτι τραχύ, και είναι αυτό – ως το πιο δύσκολο πράγμα που θα μπορούσα να ανακαλύψω εδώ για διασκέδαση – που επέλεξα, να βασανίσει την προσοχή μου. Ωστόσο, είναι μια πλούσια γλώσσα και θα αμείψει σε μεγάλο βαθμό οποίον αναλάβει τον μπελά της εκμάθησής της. Προσπαθώ, και θα συνεχίσω · – αλλά δεν μπορώ να εγγυηθώ για τίποτα, κυρίως για τις προθέσεις ή την επιτυχία μου.»
Είσοδος στο μοναστήρι στο San Lazzaro degli Armeni, Βενετία
Το νησί San Lazzaro ήταν το παγκόσμιο κέντρο της αρμενικής παιδείας από το 1717, έτος κατά το οποίο δωρίσθηκε στον Αρμένιο ηγούμενο Mekhitar, τον ιδρυτή του τάγματος Mekhitarist, μια εκκλησία Βενεδικτίνων μοναχών της Αρμενικής Καθολικής Εκκλησίας. Αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό αποθετήριο του αρμενικού πολιτισμού εκτός της Αρμενίας, με ένα μουσείο και μια βιβλιοθήκη που περιέχει χειρόγραφα και σπάνιες εκδόσεις, όπως η «γραμματική του Βύρωνα». Το μοναστήρι θεωρήθηκε από τον Ναπολέοντα πολιτιστικό ίδρυμα, το οποίο άφησε να επιβιώσει μετά την απόφαση του αυτοκράτορα να καταργήσει όλα τα θρησκευτικά ιδρύματα στην πόλη της Βενετίας.
Στην ίδια επιστολή της 5ης Δεκεμβρίου 1816, ο Βύρων συνέχισε:
«Υπάρχουν μερικά πολύ περίεργα χειρόγραφα στο μοναστήρι, καθώς και βιβλία, και μεταφράσεις από ελληνικά πρωτότυπα, τώρα χαμένα, και από Περσικά και Συριακά, & c .; εκτός από έργα των δικών τους ανθρώπων.»
Χειρόγραφα και βιβλία στο στούντιο του Βύρωνος
Ο Βύρων μεταφερόταν καθημερινά με γόνδολα στο San Lazzaro, όπου παρέμενε συχνά στο μοναστήρι από το πρωί έως το βράδυ, εργαζόμενος σε ένα δωμάτιο και στη βιβλιοθήκη, όπου σπούδασε αρμενικά.
Παρά τις προσπάθειες του Βύρωνος, η γλώσσα αποδείχθηκε πολύ δύσκολη.
«Προς τον Hobhouse, 19 Δεκεμβρίου 1816
Τα μαθήματά μου στα Αρμενικά συνεχίζονται. Έχω μάθει τριάντα από τις τριάντα οκτώ καταραμένες γρατσουνιές του Mesrob, του κατασκευαστή των αλφαβήτων και κάποιων λέξεων μιας συλλαβής. Τα μαθήματά μου αφορούν τους Ψαλμούς και ο πατέρας Pasqual είναι ένας πολύ προσεκτικός δάσκαλος.»
Οι μοναχοί αφιέρωσαν το χρόνο τους στη διδασκαλία του Βύρωνος στη γλώσσα τους, ο οποίος, με τη σειρά τους, για να τους ανταποδώσει τη χάρη που του έκαναν, χρηματοδότησε τη δημοσίευση της αρμενικής – αγγλικής γραμματικής του βιβλιοθηκονόμου:
«Ως ανταπόκριση για τις οδηγίες του (καθώς δεν μπορούσα να προσφέρω χρήματα σε αυτούς τους φίλους), ανέλαβα τα έξοδα της αρμενικής και της αγγλικής γραμματικής, η οποία εκτυπώνεται τώρα. Κοστίζει μόνο χίλια φράγκα για την εκτύπωση πεντακόσιων αντιγράφων, και επειδή είναι το πρώτο που δημοσιεύθηκε σε αυτές τις δύο γλώσσες, νομίζω «επιτελώ την υπηρεσία του κράτους», σχεδόν όσο και ο κ. Valpy του Tooke‘s Court, ο οποίος είναι ο εκδότης του Polidori.»
AUCHER, P. Paschal. Μια γραμματική των αρμενικών και αγγλικών. Βενετία: Ο Αρμενικός Τύπος του Αγίου Λαζάρου, 1832. Η δεύτερη βελτιωμένη και διευρυμένη έκδοση. «Στην παρούσα έκδοση θα βρείτε μερικά δείγματα της Αρμενικής Ποίησης, καθώς και κάποιες μεταφράσεις του Λόρδου Βύρωνος από τα Αρμενικά στα Αγγλικά. Και προστίθενται, μέσω άσκησης, αποσπάσματα από τους καλύτερους Αρμένιους συγγραφείς».
Σε μια άλλη επιστολή της 24ης Δεκεμβρίου 1816, προς τον κ. Moore, έγραψε:
«Ο ‘τρόπος ζωής μου’ ακολουθεί μεγάλη κανονικότητα. Τα πρωινά πηγαίνω με τη γόνδολα μου για να χαζέψω τους Αρμένιους με τους φίλους του μοναστηριού του Αγίου Λαζάρου και να βοηθήσω έναν από αυτούς να διορθώσει τα αγγλικά μιας αγγλικής και αρμενικής γραμματικής που δημοσιεύει.»
Στην επιστολή της 27ης Δεκεμβρίου 1816 δίνει για άλλη μια φορά λεπτομέρειες αυτής της καθημερινής ρουτίνας, καθώς και του πατέρα Pasquale:
«Συνεχίζω με τις σπουδές μου στα αρμενικά το πρωί και βοηθώ και προωθώ το αγγλικό τμήμα μιας αγγλικής και αρμενικής γραμματικής, που τώρα δημοσιεύεται στο μοναστήρι του Αγίου Λαζάρου. Ο ανώτερος των φίλων είναι επίσκοπος και καλός γέρος, με τη γενειάδα ενός μετεωρίτη. Ο πατέρας Paschal είναι επίσης μορφωμένη και ευσεβής ψυχή. Ήταν δύο χρόνια στην Αγγλία.».
Τέλος, σε μια άλλη επιστολή, ο Βύρων αναφέρει έναν πρόλογο που είχε γράψει και αυτός δυστυχώς παραλείφθηκε από τη Γραμματική. Ο λόγος ήταν πιθανώς επειδή ο πατέρας Pasquale αντιτάχθηκε στην αναφορά στους Τούρκους, καθώς ο αρμενικός λαός ζούσε υπό τουρκική κυριαρχία. Ο Βύρων πήρε αυτήν την άρνηση πολύ άσχημα και το γεγονός ότι ο πατέρας Pasquale συμφώνησε να προσθέσει το όνομα του Βύρωνος στη γραμματική αποτελεί μία διορθωτική κίνηση.
Το Μουσείο μέσα στο μοναστήρι στο San Lazzaro
Το πορτρέτο του Βύρωνος στο στούντιο του στο San Lazzaro
Το ακόλουθο απόσπασμα από το τμήμα ενός από τα γράμματά του, φαίνεται να προοριζόταν ως Πρόλογος για τη Γραμματική, η οποία δυστυχώς παραλείφθηκε όταν τελικά δημοσιεύθηκε:
«Στον κ. Murray, Βενετία, 2 Ιανουαρίου 1817
Ο Άγγλος αναγνώστης πιθανότατα θα εκπλαγεί που βρήκε το όνομά μου να σχετίζεται με ένα έργο της παρούσας περιγραφής και τείνει να μου δώσει περισσότερη πίστωση για τα επιτεύγματά μου ως γλωσσολόγος από ό, τι τους αξίζει.
Καθώς δεν είμαι πρόθυμος να κριθώ ένοχος για εξαπάτηση, θα δηλώσω, το συντομότερο δυνατό, το δικό μου μερίδιο στο έργο, με τα κίνητρα που την οδήγησαν. Κατά την άφιξή μου στη Βενετία το έτος 1816, βρήκα το μυαλό μου σε μια κατάσταση που απαιτούσε την ανάληψη μίας μελέτης μιας μορφής που θα έπρεπε να αφήνει ελάχιστα περιθώρια στη φαντασία και να προσφέρει κάποια δυσκολία στην αναζήτηση.
Σε αυτήν την περίοδο, με εντυπωσίασε πολύ – όπως και κάθε άλλο ταξιδιώτη πιστεύω – η κοινωνία της Μονής του Αγίου Λαζάρου, η οποία φαίνεται να ενώνει όλα τα πλεονεκτήματα του μοναστικού θεσμού, χωρίς κανένα μειονέκτημα.
Η τάξη, η άνεση, η ευγένεια, η ανεπηρέαστη αφοσίωση, τα επιτεύγματα και οι αρετές των αδελφών της Μονής, είναι ικανά για να εντυπωσιάσουν τον άνθρωπο του κόσμου με την πεποίθηση ότι ‘υπάρχει κάτι άλλο και καλύτερο, ακόμη και σε αυτή τη ζωή. (…)»
Η Piazza San Marco φαίνεται από το San Lazzaro. Μπορεί κανείς να δει το καμπαναριό του San Giorgio Maggiore στα δεξιά του καμπαναριού του San Marco.
ΠΗΓΕΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Massimo Vangelista, article in Byronico.com
