Η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό (ΕΕΦ) συμμετείχε στην εκδήλωση που οργάνωσε στις 20 Ιουνίου 2021 ο Δήμος του Πέτα (δήμος Νικολάου Σκουφά) υπέρ των πεσόντων Ούγγρων Φιλελλήνων στο Πέτα.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης η δήμαρχος του Πέτα Ροζίνα Βαβέτση και ο Φιλέλληνας Ούγγρος πρέσβης της Ουγγαρίας στην Ελλάδα κ. Erik Haupt, εγκαινίασαν ένα μνημείο στη μνήμη των Ούγγρων Φιλελλήνων αγωνιστών πεσόντων στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων.
Δύο μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής της ΕΕΦ, παρουσίασαν τις σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Ουγγαρίας, τη συμβολή των Ούγγρων Φιλελλήνων στον αγώνα των Ελλήνων και τη συμμετοχή Ούγγρων στη μάχη του Πέτα.
Στη συνέχεια ο Δήμος του Πέτα (Νικολάου Σκουφά), ανακήρυξε τον πρέσβη κ. Erik Haupt, επίτιμο δημότη.
Η μάχη του Πέτα αποτελεί σταθμό στην ιστορία της Ευρώπης, διότι για πρώτη φορά συγκεντρώθηκαν Ευρωπαίοι πολίτες από πολλές διαφορετικές χώρες, που είχαν εχθρικές σχέσεις μεταξύ τους μέχρι τότε, για να πολεμήσουν κάτω από την ίδια σημαία, υπέρ των ίδιων κοινών αξιών που συνθέτουν τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Η δήμαρχος κυρία Ροζίνα Βαβέτση υλοποιεί με σχέδιο μία σειρά από πρωτοποριακές δράσεις υψηλής ποιότητας και αισθητικής, που προβάλουν διεθνώς την ιστορία και τον πολιτισμό της περιοχής και της Ελλάδας, τοποθετώντας το Πέτα στο κέντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Η ΕΕΦ στηρίζει το έργο του δήμου Νικολάου Σκουφά Πέτα, με έμφαση μία σειρά εκδηλώσεων που προγραμματίζονται για το 2021, και για τον Ιούλιο του 2022, επέτειο 200 ετών από τη μάχη του Πέτα.
Η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό (ΕΕΦ) συμμετείχε στην τελετή και εκδήλωση που οργάνωσε στις 25 Ιουνίου 2021 ο Δήμος της Ύδρας υπέρ δύο Αμερικανών Φιλελλήνων, που είχαν έντονη παρουσία στην Ύδρα, και προσέφεραν την ζωή τους στον αγώνα των Ελλήνων. Του William Washington και του Georges Jarvis.
Κατά τη διάρκεια τελετής, o δήμαρχος Δρ. Γ. Κουκουδάκης, η πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κυρία Α. Μαυρομάτη και ο Αμερικανός πρέσβης στην Ελλάδα κ. G. Pyatt, εγκαινίασαν πινακίδα δρόμου του νησιού, που θα φέρει πλέον το όνομα των δύο Αμερικανών Φιλελλήνων αγωνιστών πεσόντων στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, δύο μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής της ΕΕΦ και η Διευθύντρια της Γενναδίου βιβλιοθήκης, παρουσίασαν την ιστορία του William Washington και του Georges Jarvis, την ιστορία άλλων σημαντικών Αμερικανών Φιλελλήνων από την Βοστώνη των ΗΠΑ, την έκθεση για τον Αμερικανικό Φιλελληνισμό στο Μουσείο Φιλελληνισμού και την έκθεση the Free and the Brave της Γενναδίου.
Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο Περιφερειάρχης Αττικής κ. Γ. Πατούλης και η αντιπεριφερειάρχης πολιτισμού κυρία Βιδάλη.
Ο δήμαρχος Δρ. Γ. Κουκουδάκης, υλοποιεί με σχέδιο μία σειρά από πρωτοποριακές δράσεις υψηλής ποιότητας και αισθητικής, που προβάλουν διεθνώς τον Φιλελληνισμό και την ιστορία και τον πολιτισμό της Ύδρας και της Ελλάδας, τοποθετώντας το ιστορικό νησί στο κέντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος.
Αντιπροσωπεία της Ακαδημίας Αθηνών επισκέπτεται το Μουσείο Φιλελληνισμού.
Τα μέλη της Ακαδημίας ξεναγήθηκαν στους χώρους του Μουσείου, ενημερώθηκαν για τη συλλογή και το αρχείο της Εταιρείας για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό και εξέτασαν προοπτικές συνεργασίας.
Στην φωτογραφία εικονίζονται οι Ακαδημαϊκοί κύριος Μιχάλης Τιβέριος, κυρία Χρύσα Μαλτέζου, κύριος Πασχάλης Κιτρομηλίδης, ο Πρέσβης επί τιμή κύριος Δημήτριος Τσικούρης, ο κ. Κωνσταντίνος Βελέντζας και το στέλεχος της Ακαδημίας Αθηνών κυρία Λουϊζα Καραπιδάκη.
O William Townsend Washington (1802-1827) ήταν Αμερικανός Φιλέλληνας με καταγωγή από την πολιτεία της Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Ήταν υπολοχαγός του 4ου Συντάγματος Πυροβολικού του Αμερικανικού Στρατού. Μετά την αποφοίτησή του από την Στρατιωτική Ακαδημία (West Point Military Academy), πέρασε ένα διάστημα στη Γαλλία, όπου συνδέθηκε φιλικά με τον Στρατηγό Lafayette (Gilbert du Motier de Lafayette, 1757-1834). Με την επάνοδό του στις ΗΠΑ, ο Υπουργός Στρατιωτικών, John C. Calhoun (1782-1850) του ανέθεσε μία θέση διδασκαλίας στον αμερικανικό στρατό.
Συγκινημένος από το ελληνικό ζήτημα, ο Washington παραιτήθηκε από τη θέση του στον αμερικανικό στρατό, προκειμένου να μεταβεί στην Ελλάδα. Είχε επίγνωση, ότι το επώνυμο είχε βαρύνουσα σημασία, εξαιτίας της συγγένειας του με τον πρώτο πρόεδρο των ΗΠΑ, George Washington. Αυτό το κεφάλαιο αξιοποίησε ο Washington, ώστε να προωθήσει τα σχέδια του για την Ελλάδα.
Ο William Townsend Washington έφθασε στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 1825 ως απεσταλμένος του Φιλελληνικού Κομιτάτου της Βοστώνης. O Edward Everett (1794 -1865), ιδρυτής του κομιτάτου, τον σύστηνε στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο με θερμά λόγια για την αφοσίωση του νεαρού στον ελληνικό σκοπό. Όταν έφθασε στην Ελλάδα, φορούσε μία εντυπωσιακή στολή Ουσάρου αξιωματικού.
Πρόκειται μάλλον για τον έκτο κατά σειρά Αμερικανό Φιλέλληνα που ήλθε στην Ελλάδα ως απεσταλμένος των κομιτάτων, με βάση όσα καταγεγραμμένα στοιχεία διαθέτουμε ως σήμερα. Είχαν προηγηθεί ο πρωτοπόρος George Jarvis (το 1822), ο αξιωματικός Jonathan Peckham Miller, ο αξιωματικός ναυτικού John M. Allen και ο Richard W. Ruddock. Και οι τρεις τους έφθασαν το έτος 1824. Ο κορυφαίος Αμερικανός Φιλέλληνας, ο ιατρός Samuel Gridley Howe, έφθασε στις αρχές Ιανουαρίου του 1825.
Την περίοδο που δραστηριοποιήθηκε στην Ελλάδα ο Washington, έφθασε και ο Αμερικανός Φιλέλληνας Merrett Bolles από το Ohio, πλοίαρχος του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, ο οποίος υπηρέτησε στον Τακτικό Στρατό υπό τις διαταγές του Γάλλου Φιλέλληνα Στρατηγού Charles Fabvier, από το 1825 ως τον Ιούλιο του 1826.
Ο Washington φθάνει στην Ελλάδα σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο του ελληνικού Αγώνα. Τον χειμώνα 1824-1825 ο Ιμπραήμ αποβιβάζεται στην Πελοπόννησο. Οι ελληνικές δυνάμεις είναι διασπασμένες, με πολλούς οπλαρχηγούς να βρίσκονται στη φυλακή. Ο Παπαφλέσσας αποφασίζει να οχυρωθεί στο Μανιάκι Μεσσηνίας και να εμποδίσει τις δυνάμεις του Ιμπραήμ να διαχυθούν στην Πελοπόννησο. Πέφτει ηρωικά στη Μάχη στο Μανιάκι τον Μάιο του 1825. Η κυβέρνηση διορίζει τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη αρχιστράτηγο των δυνάμεων των ατάκτων. Οι δυνάμεις των Ελλήνων αδυνατούν όμως να αντιμετωπίσουν τον τακτικό στρατό του Ιμπραήμ.
O Γάλλος Φιλέλληνας Φαβιέρος αναλαμβάνει την οργάνωση τακτικού στρατού (από τον Ιούλιο του 1825).
Προκειμένου να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ, το Βουλευτικό είχε ζητήσει ήδη από τον Μάιο την ενίσχυση των ελληνικών επαναστατικών δυνάμεων με την αποστολή 4.000 ανδρών από την Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου.
Ήδη από τον Οκτώβριο του προηγούμενου έτους, τα φιλελληνικά κομιτάτα στις ΗΠΑ είχαν προτείνει στη Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου τον σχηματισμό σώματος Φιλελλήνων εθελοντών στην Ελλάδα, το οποίο και θα χρηματοδοτούσαν. Από το Λονδίνο ζητήθηκε η έγκριση της Ελληνικής κυβέρνησης. Η πρόταση αυτή δεν υλοποιήθηκε, πιθανόν επειδή οι Έλληνες στρατιωτικοί θεωρούσαν ότι συγκεκριμένοι Έλληνες πολιτικοί θα χρησιμοποιούσαν αυτό το σώμα για να επιβάλλουν τη δική τους κυριαρχία. Οι άτακτοι πολεμιστές ανησυχούσαν ότι η ύπαρξη οργανωμένου σώματος στρατού θα σήμαινε πως και οι ίδιοι πρέπει να υπαχθούν σε κανόνες πειθαρχίας.
Για την αναγκαιότητα δημιουργίας ξένου σώματος τακτικού στρατού, έγραφαν επίσης από το Λονδίνο οι διαπραγματευτές του πρώτου εθνικού δανείου, Ανδρέας Λουριώτης και Ιωάννης Ορλάνδος. Τις επιχειρήσεις αυτού του σώματος πρότειναν να συντονίζει ο Βρετανός Charles James Napier (1782-1853), στρατιωτικός και τοποτηρητής των βρετανικών αρχών στην Κεφαλονιά. Διάφοροι Φιλέλληνες έβλεπαν επίσης θετικά την προοπτική δημιουργίας σώματος εθελοντών. Γνωρίζουμε ότι ο Γάλλος φιλέλληνας στρατηγός Roche προσπαθούσε με πολλά επιχειρήματα να πείσει τον Γεώργιο Καραϊσκάκη σχετικά με το ζήτημα.
Ο Washington φθάνει τον Ιούνιο του 1825 στην Ελλάδα, και ανακινεί το ζήτημα της δημιουργίας μιας «Λεγεώνας Ξένων» για να ενισχυθούν περαιτέρω οι αγωνιζόμενοι Έλληνες. Δεν ονειρεύεται ένα σώμα αποκλειστικά στελεχωμένο από Αμερικανούς εθελοντές. Στην έρευνα του για τους Αμερικανούς Φιλέλληνες, ο Θάνος Βαγενάς παραθέτει ένα απόσπασμα των λόγων του Washington: «Προβάλλω να γεμίσω το σώμα αυτό από αξιωματικούς κάθε γένους, Αμερικανούς, Γάλλους, Ιταλούς, Γερμανούς και Ιρλανδούς και εάν η Ελληνική Διοίκησις ζητήση να είναι αναλογία τις μεταξύ των διαφόρων εθνών, αποδέχομαι αυτήν την συμφωνίαν. Οι στρατιώται αυτής της Λεγεώνας πρέπει να ευρεθούν εις την Ιρλανδίαν, εάν δε εμποδίση τούτο η Αγγλική Διοίκησις, προβάλλω την Ελβετίαν και τελευταίαν την Αμερικήν». Είναι προφανές, ότι η μετάβαση εθελοντών από την Ιρλανδία και την Ελβετία ήταν ασύγκριτα πιο εύκολη από την αντίστοιχη Αμερικανών εθελοντών.
Ο Washington είχε συγκεκριμένες ιδέες για την σύσταση αυτού του σώματος, και πιθανότατα φιλοδοξούσε να τεθεί επικεφαλής του, δεδομένου ότι έφερε ο ίδιος ένα βαρύ ιστορικό όνομα.
Στην Ύδρα συνάντησε τους Κουντουριώτηδες, έπειτα πήγε στο Ναύπλιο για να βρει τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Τον Ιούλιο του 1825 ανακοινώνει το πλήρες σχέδιο του γραπτώς στον Μαυροκορδάτο, παραθέτοντας έναν αναλυτικό υπολογισμό των εξόδων για τη συντήρηση και τη μεταφορά του στρατεύματος. Για τους εθελοντές που θα πολεμούσαν στην Ελλάδα ζητά να λάβουν δικαιώματα Έλληνα πολίτη, εφόσον εκείνοι θα ήθελαν να παραμείνουν στη χώρα μετά την απελευθέρωσή της. Με το γράμμα του προς τον Μαυροκορδάτο ζητά επισήμως την έγκριση της Ελληνικής Διοίκησης για το σχέδιο του, ώστε να μεταβεί στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (Λονδίνο, Παρίσι και Δουβλίνο) και να συγκεντρώσει τους αξιωματικούς του. Κατόπιν θα οδηγούσε τη Λεγεώνα ως επικεφαλής της ο ίδιος στην Ελλάδα.
Εν τέλει, για λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω, το σχέδιο του Washington εγκαταλείφθηκε.
Όταν οι Έλληνες υπέβαλαν την Πράξη Υποτελείας στην Μεγάλη Βρετανία ο Washington, από κοινού με άλλους Φιλέλληνες, αντέδρασε έντονα στο ενδεχόμενο να τεθεί η Ελλάδα υπό αγγλική προστασία (όπως ίσχυε για τα Επτάνησα), μετά την απελευθέρωσή της από τους Οθωμανούς. Οι Αμερικανοί Φιλέλληνες, σε συνεννόηση με τον Γάλλο στρατηγό Roche, παρέδωσαν γραπτή διαμαρτυρία στο Εκτελεστικό σώμα, ζητώντας τους να μην προχωρήσουν σε αυτήν την κατεύθυνση.
Μάλιστα ο Washington υιοθέτησε μία σκληρή στάση εναντίον της Μεγάλης Βρετανίας, και προωθούσε στην Ελλάδα, σε συνεργασία με τον Γάλλο στρατηγό Roche, την ανάθεση του θρόνου σε μέλος της βασιλικής οικογένειας της Γαλλίας. Και οι δύο τους επιχείρησαν να επιβάλουν την πολιτική αυτή γραμμή στα Φιλελληνικά κομιτάτα στις ΗΠΑ και την Γαλλία. Στάση την οποία όμως αποκήρυξαν και οι δύο χώρες.
Εξαιτίας της έκρυθμης κατάστασης που επικρατούσε στην Ελλάδα, ο Washington αποφάσισε να αποχωρήσει στα μέσα του 1825. Μάλιστα ξεκίνησε το ταξίδι του μέσω της Σμύρνης, όπου φορούσε ελληνική ενδυμασία, κάτι που προκαλούσε το μισητό βλέμμα των Οθωμανών. Στην πορεία πληροφορήθηκε ότι η Αγγλία δεν θα αναλάμβανε τελικά την προστασία της Ελλάδας. Έτσι ζήτησε να μεταβεί στο Μεσολόγγι (Οκτώβριος 1825). Εκεί ασθένησε και μεταφέρθηκε στο Ναύπλιο.
27 Αυγούστου 1825: William Townshend Washington, επιστολή από τη Σμύρνη
Η στάση της χώρας του σχετικά με το θέμα, τον πλήγωσε τόσο πολύ, που έγραψε μία σκληρή επιστολή με την οποία ασκεί σκληρή κριτική την πατρίδα του.
Τον Μάιο του 1827 μετέβη στην υπό βρετανική διοίκηση Ζάκυνθο. Εκεί, λέγεται ότι ερωτεύθηκε την κόρη του νεκρού ήρωα Μάρκου Μπότσαρη, Βασιλική, την οποία ζήτησε να παντρευτεί. Ο αδελφός του Μάρκου, Κώστας Μπότσαρης, αρνήθηκε όμως να τη δώσει για γάμο.
Η κόρη του Μάρκου Μπότσαρη (συλλογή ΕΕΦ / Μουσείο Φιλελληνισμού)
Μετά τη Ζάκυνθο μετέβη στο Ναύπλιο, και εντάχθηκε στο σώμα του οπλαρχηγού Φωτομάρα. Μάλιστα αναφέρεται ότι πολεμούσε γενναία. Παράλληλα εργάσθηκε για να συμφιλιώσει τις αντιμαχόμενες παρατάξεις των Ελλήνων.
Ο Σουλιώτης οπλαρχηγός Νάσος Φωτομάρας (- 1841)
Εν τέλει σκοτώθηκε σε μία συμπλοκή στο Ναύπλιο στις 16 Ιουλίου 1827, από πυρά που εκτοξεύθηκαν από το Παλαμήδι προς την πόλη του Ναυπλίου. Μεταφέρθηκε στο Βρετανικό πλοίο Ασία, όπου άφησε την τελευταία του πνοή. Έχασε τη ζωή του σε ηλικία μόλις 25 ετών, υπηρετώντας με πάθος τα ιδανικά στα οποία πίστεψε και την Ελλάδα που υπεραγαπούσε.
Ο τάφος του Αμερικανού Φιλέλληνα, William Townsend Washington, βρίσκεται στην Ύδρα, τον τόπο όπου φιλοξενήθηκε όταν έφθασε στην Ελλάδα.
O πρέσβης των ΗΠΑ G. Pyatt στον τάφο του William Townsend Washington στην Υδρα
Ένα πράγμα είναι σίγουρο για τον Αμερικανό Φιλέλληνα, William Townsend Washington. Πολέμησε γενναία για την Ελλάδα, την οποία αγαπούσε με απίστευτο πάθος.
Πηγές – Βιβλιογραφία:
- Barth, Wilhelm-Kehrig-Korn, Max, Die Philhellenenzeit. Von der Mitte des 18. Jahrhunderts bis zur Ermordung Kapodistrias‘ am 9. Oktober 1831, Max Hueber Verlag, Μόναχο, 1960
- Βαγενάς, Θάνος, Δημητρακοπούλου, Ευρυδίκη, Αμερικανοί Φιλέλληνες Εθελοντές στο Εικοσιένα, Μάτι, Αθήνα, 2017
- Μαζαράκης-Αινιάν, K. Iωάννης, Αμερικανικός Φιλελληνισμός 1821-1831, Iστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδος, χ.ημ.
- Αρχείο ΕΕΦ
Ο καθηγητής Νίκος Αποστολίδης, μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής της ΕΕΦ, μιλά για τον σημαντικό πρόγονό του και τη συμβολή του στην Ελληνική Επανάσταση.
Η κυβέρνηση της Ουγγαρίας ανήγειρε πρόσφατα ένα μνημείο για τους πεσόντες Ούγγρους φιλέλληνες υπέρ του αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδας, στον Δήμο Νικολάου Σκουφά (Πέτα). Παράλληλα, το Κοινοβούλιο της Ουγγαρίας έστειλε την εθνική σημαία της χώρας στο Μουσείο Φιλελληνισμού στην Αθήνα.
Η ιστορία των δύο χωρών έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και πολλές συμπτώσεις.
Πριν αναφερθεί κανείς στον Ουγγρικό Φιλελληνισμό και στη συνεισφορά του στην Ελληνική Επανάσταση, είναι σημαντικό να υπενθυμίσει τις ρίζες του συνθήματος του Αλεξάνδρου Υψηλάντη, με το οποίο ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση.
ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΑΣ.
Το σύνθημα αυτό έχει βαθιές ρίζες στην Ουγγρική ιστορία.
Το Ουγγρικό βασίλειο, μετά τις αρχές του 16ου αιώνα, ήταν ουσιαστικά διαιρεμένο και πολιτικά ασταθές. Περιελάμβανε και τη σημερινή Ρουμανία πριν αυτή περάσει στον έλεγχο των Οθωμανών. Το 1514 έλαβε χώρα η εξέγερση του György Dózsa στο χώρο της σημερινής Ουγγαρίας. Ήταν ένας Ούγγρος ευγενής από την Τρανσυλβανία, όπως και πολλοί από τους χαϊντούκους του (οι χαϊντούκοι ήταν οι «Κλέφτες» των Βορείων Βαλκανίων), οι οποίοι ήταν κυρίως γεωργοί και μοναχοί ή ιερωμένοι. Ο βασικός σκοπός τους ήταν η άμυνα κατά των Τούρκων. Παράλληλα η εξέγερση είχε και κοινωνικά στοιχεία. Στο πλαίσιο αυτό οι αγρότες-χαϊντούκοι πολεμούσαν για πρώτη φορά με σύνθημα «για την χριστιανική πίστη και για τη χώρα τους».
Το 1552, κατά την κατάληψη της Τιμισοάρα της Ρουμανίας από τους Τούρκους, ο ηγέτης ενός σώματος Ούγγρων, οδήγησε τους μαχητές του σε μία άνιση μάχη χωρίς ελπίδα. Για να ενθαρρύνει τους πολεμιστές του τους ζήτησε να αγωνιστούν για έναν ένδοξο θάνατο υπέρ πίστεως και πατρίδος (pro fide, pro patria). To ιστορικό αυτού του πολέμου γράφηκε από τον σύγχρονο των γεγονότων Ούγγρο Franz von Forgách-Ghymes (1530 – 1577).
Το 1605 έλαβε χώρα η εξέγερση των Ούγγρων χαϊντούκων της Τρανσυλβανίας υπό τον Ούγγρο πρίγκηπα Istvan Bocsksai κατά του Αυτοκράτορα της Ουγγαρίας και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ροδόλφου Β’ (Rudolf II). Σε επιστολή του ο Bocskai εξηγεί ότι η ανταρσία έγινε για την υπεράσπιση της «αρχαίας ελευθερίας του έθνους και της πίστης» και ότι επιθυμούν την πρόοδο της πατρίδας τους (patria) Τρανσυλβανίας, την οποία θεωρούν «το φώς του έθνους». Το ίδιο εξηγούν και δύο άλλοι Ούγγροι οπλαρχηγοί των χαϊντούκων σε δική τους επιστολή:
«Εξεγερθήκαμε λοιπόν και πήραμε τα όπλα για τη Χριστιανική θρησκεία, και για το όνομα του Ιησού Χριστού, του Σωτήρα μας και για τη γλυκυτάτη μας πατρίδα».
Το 1703-1711 έγινε η εξέγερση του Ούγγρου Francis (Ferenc) Rákóczi II (1676 – 1735) κατά των Αυστριακών. Το σύνθημα ήταν «με τον Θεό για την πατρίδα και την ελευθερία». Η εξέγερση αυτή είχε ως αποτέλεσμα την προσωρινή ανεξαρτησία της Ουγγαρίας και της Τρανσυλβανίας. Με τον στρατό του Rákóczi πολέμησαν και ένοπλα σώματα από διάφορες εθνότητες των Βορείων Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης.
Μία σειρά από συγκινητικές ιστορικές συμπτώσεις συνδέουν τον εθνικό ήρωα της Ουγγαρίας Rákóczi με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη:
(α) Ο πρώτος έζησε την παιδική του ηλικία στο κάστρο του Μουγκάτς (σήμερα στη Δυτ. Ουκρανία) και αργότερα πολέμησε γύρω από αυτό. Στο ίδιο κάστρο φυλακίστηκε ο Υψηλάντης και έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
(β) Και οι δύο υιοθέτησαν το ίδιο σύνθημα. ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ.
(γ) Ο Rákóczi αφού ηττήθηκε, έφυγε από την Αυστρουγγαρία. Το 1717 πήγε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τον επόμενο χρόνο Αυστρία και Οθωμανική Αυτοκρατορία υπέγραψαν τη Συνθήκη του Πασάροβιτς, με βάση την οποία οι Αυστριακοί ζήτησαν από το σουλτάνο να τους παραδώσει τον Rákóczi. Ο σουλτάνος αρνήθηκε. Το ίδιο έγινε αντίστροφα όταν ο Υψηλάντης κατέφυγε στο Αυστριακό έδαφος και με την ίδια συνθήκη οι Τούρκοι ζήτησαν να τους τον παραδώσουν. Το ιστορικό με τον Ούγγρο επαναστάτη ήταν η δικαιολογία για να μην παραδώσει η Αυστρία τον Υψηλάντη στους Τούρκους.
Ο Rákóczi είναι εθνικός ήρωας στην Ουγγαρία και ο μεγάλος Ούγγρος συνθέτης Franz List, συνέθεσε προς τιμήν του το εμβατήριο Rákóczi, που αποτελεί τον ανεπίσημο ύμνο της Ουγγαρίας.
Το Μουσείο Φιλελληνισμού διαθέτει ένα σημαντικό έγγραφο του 1790. Πρόκειται για μία επιστολή που στέλνει ο Γάλλος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη, Choiseul-Gouffier, στην Αυστρία. Έχει διασώσει από βέβαιο θάνατο από τις τουρκικές φυλακές, έναν Ούγγρο ευγενή αξιωματικό, τον de Saint Jvani, και αφού αυτός ανάρρωσε, προσπάθησε ο Γάλλος πρέσβης να τον φυγαδεύσει στην Τεργέστη. Υπενθυμίζεται, ότι ο Choiseul-Gouffier είναι ο Φιλέλληνας συγγραφέας του σημαντικού έργου ‘Ταξίδι στην Ελλάδα’ (‘Voyage Pittoresque sur la Grece’) και αργότερα, ο πρόεδρος του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου στο Παρίσι. Ήταν ηπρώτη μυστική οργάνωση για την απελευθέρωση της Ελλάδος.
Choiseul-Gouffier, Marie Gabriel Florence Auguste, Γάλλος πρέσβης και λόγιος της αρχαίας Ελλάδας (1752-1817). Υπογραφή επιστολής. Κωνσταντινούπολη, 5. IV. 1790. 2 σελ. Σε bifolium. Folio. Στο «Monsieur le Comte de Czapari» για τον κ. De Saint Jvani τον οποίο ο Choiseul-Gouffier έσωσε από σίγουρο θάνατο από τα χέρια των Τούρκων ένα χρόνο νωρίτερα. Ο St. Jvani, ένας Ούγγρος ευγενής και αξιωματικός, βοηθούσε τον Choiseul-Gouffier να φροντίζει τους Αυστριακούς κρατουμένους και σχεδιάζει να επανέλθει στους συντρόφους του στη μάχη.
Διαπιστώνουμε την κοινή μοίρα και τους αγώνες των δύο λαών για την ελευθερία τους.
Το 1820 επισκέφθηκε την Ελλάδα ο Ούγγρος ευγενής Szechenyi, o οποίος θαύμασε τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, αλλά εξέφρασε και την θλίψη του για τα δεινά των σκλαβωμένων Ελλήνων.
Και φθάνουμε τώρα στην Ελληνική Επανάσταση.
Ο αγώνας των Ελλήνων συγκίνησε τον Ουγγρικό λαό, ο οποίος είχε επαφή με την δράση των Ελλήνων στην Αυστροουγγαρία, από το έργο του Επισκόπου Ιγνάτιου Ουγγροβλαχίας, του Άνθιμου Γαζή, από την Εταιρεία Φιλομούσων στη Βιέννη, τον Ερμή Λόγιο, κλπ.
Από το 1821 και μετά, πολλοί Έλληνες πρόσφυγες βρήκαν καταφύγιο εντός της ουγγρικής επικράτειας, ενώ την άνοιξη του 1824 ο κόμης Laszlo Festetich έβγαλε ενθουσιώδη λόγο στο Oυγγρικό Κοινοβούλιο υπέρ της ελληνικής υπόθεσης.
Το καφενείο Paradicsom στην Πέστη ήταν μαζί με το Πανεπιστήμιο της Πέστης, τα σημεία ζυμώσεων μεταξύ Ελλήνων και Ούγγρων, και τα κέντρα διάδοσης των Ελληνικών θέσεων. Εκεί οργανώθηκε προοδευτικά η Ελληνο-ουγγρική λεγεώνα, με στόχο την αποστολή εθελοντών στην Ελλάδα.
Πολλοί Ούγγροι εθελοντές ήρθαν στην Ελλάδα. Πρώτα έδωσαν το παρόν στη μάχη του Πέτα.
Αναπαράσταση της μάχης του Πέτα. Έργο του Παναγιώτη Ζωγράφου, παραγγελία του Στρατηγού Μακρυγιάννη (Συλλογή ΕΕΦ / Μουσείο Φιλελληνισμού).
Dobronoki, Emeryk (-1822). Πολωνός Φιλέλληνας ουγγρικής καταγωγής από την πόλη Dłużniewo (πλησίον Płońsk) ή Suwałki. Ήρθε στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 1822. Υπηρέτησε στον β΄ Λόχο του Τάγματος των Φιλελλήνων ως ανθυπολοχαγός και έπεσε ηρωικά στη μάχη του Πέτα στις 4 Ιουλίου 1822. Αναφέρεται λανθασμένα και ως «Tabernocky».
Czernianky, von (αγνώστου ονόματος). Ούγγρος Φιλέλληνας. Ιατρός. Έφθασε στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 1822.
Descheffy, Karl von (-1822). Ούγγρος Φιλέλληνας. Αναφέρεται επίσης και ως «Doeschessy» και «Deschettis». Ανθυπολοχαγός του Αυστριακού Στρατού κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Μέσω Λιβόρνου, έφθασε τον Φεβρουάριο του 1822 στο Μεσολόγγι. Υπηρέτησε ως αξιωματικός του Συντάγματος Πεζικού του Τακτικού Στρατού. Έπεσε ηρωικά στη μάχη του Πέτα στις 4 Ιουλίου 1822.
Radice ή Radics (αγνώστου ονόματος). Ούγγρος Φιλέλληνας. Έφθασε στην Ελλάδα μέσω Κωνσταντινουπόλεως. Στρατιώτης της Γερμανικής Λεγεώνας από τον Απρίλιο του 1822 . Δεν μαρτυρείται συμμετοχή του στη μάχη του Πέτα στις 4 Ιουλίου 1822.
Πολλοί Ούγγροι Φιλέλληνες συμμετείχαν όμως και σε πολλές άλλες φάσεις του αγώνα των Ελλήνων.
Ο Christotulo και ο Georg (αγνώστου ονόματος). Έπεσαν ηρωικά κατά την πολιορκία της Ακρόπολης των Αθηνών στις 6 Μαΐου 1827.
Ο Jeremias, Janos. Συμμετείχε στην Επανάσταση. Με το πέρας της Εθνεγερσίας, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα. Συνταξιοδοτήθηκε το 1859 ως κρατικός λειτουργός του ελληνικού κράτους.
Ο Kommaromi, Siegmund έφθασε στο Μεσολόγγι την ίδια περίοδο με τον Λόρδο Βύρωνα. Ανάμεσα στους Ούγγρους που υπερασπίστηκαν το Μεσολόγγι στην τελευταία πολιορκία ήταν και δύο γυναίκες (μόνο το όνομα της Μαρίας Μπάροτι έχει διασωθεί). Οι γυναίκες αυτές τραυματίστηκαν και αιχμαλωτίστηκαν κατά την Έξοδο. Άλλος ένας Ούγγρος Φιλέλληνας, γνωστός ως Καρλ, σκοτώθηκε κατά την Έξοδο.
Ο Lasso ή Lasky, Christoph ήταν Ούγγρος εθελοντής από τη Βουδαπέστη. Ήρθε στην Ελλάδα το 1826 και κατετάγη στον Τακτικό Στρατό. Πολέμησε στη μάχη του Χαϊδαρίου στις 6 Αυγούστου 1826 και έλαβε μέρος στην πολιορκία της Ακρόπολης των Αθηνών. Έπεσε ηρωικά στη μάχη του Αναλάτου στις 24 Απριλίου 1827.
Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε και άλλος ένας Ούγγρος, ο Marc (αγνώστου ονόματος).
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ιστορία ενός Ούγγρου Φιλέλληνα που ήρθε στην Ελλάδα με τον γιό του.
Ο Mangel ή Mankel, Ernst. Ούγγρος Φιλέλληνας από την Πέστη ή κατά άλλες πηγές από την Τρανσυλβανία. Ήρθε στην Ελλάδα το 1822, μαζί με τον γιο του Michael Ernst Mangel. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και τραυματίσθηκε πολλές φορές. Πήρε μέρος στην πρώτη πολιορκία της Ακρόπολης (ως αγγελιοφόρος), στη μάχη των Δερβενακίων, στην πολιορκία του Ναυπλίου (1822), στις πολεμικές επιχειρήσεις της Καρύστου, της Χίου, όπως και στη μάχη του Χαϊδαρίου. Οργάνωσε την πρώτη ελληνική στρατιωτική μπάντα που εμψύχωνε τους Έλληνες και Φιλέλληνες πριν από κάθε μάχη. Υπογραμμίζεται εδώ ότι η στρατιωτική μπάντα αποτελούσε κεντρικό στοιχείο της λειτουργίας του τακτικού στρατού της εποχής. Στη συνέχεια τοποθετήθηκε ως αρχιμουσικός στον Ελληνικό Στρατό. Μετά την Εθνεγερσία έζησε στην Αθήνα. Εκανε συνολικά 22 παιδιά. Σήμερα ζουν στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης πολλοί απόγονοί του.
Ο Mangel, Michael Ernst (1800-1887). Ήρθε στην Ελλάδα μαζί με τον πατέρα του Ernst Mangel. Μετά την Επανάσταση υπηρέτησε ως ταγματάρχης στον Ελληνικό Στρατό και έζησε στην Αθήνα, όπου πέθανε τον Ιανουάριο του 1887. Τιμήθηκε με 3 μετάλλια εξαίρετων πράξεων (Αγώνος, Ανδρείας και Σωτήρος). Ο γιος του διετέλεσε το 1881 ειρηνοδίκης Θηβών. Σήμερα ζουν στην Ελλάδα πολλοί απόγονοί του.
Τον αγώνα των Ελλήνων τίμησαν όμως και Ούγγροι καλλιτέχνες. Ένας από αυτούς είναι ο Adalbert Schaffer. Ένας σημαντικός πίνακάς του βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Φιλελληνισμού στην Αθήνα.
Πίνακας του Ούγγρου ζωγράφου Adalbert Schäffer (1815-1871), Έλληνας επαναστάτης μάχεται υπερασπιζόμενος τον πατέρα του, ελαιογραφία σε μουσαμά (συλλογή ΕΕΦ / Μουσείο Φιλελληνισμού)
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το έργο του Ούγγρο γλωσσολόγου JÓZSEF ACZÉL, οι μελέτες του οποίου δείχνουν την μακροχρόνια ιστορική σχέση του Ουγγρικού και του Ελληνικού λαού.
Το 1926 στο βιβλίο του «Szittya-görög eredetünk», έγραφε, μεταξύ άλλων:
1) «Η ουγγρική γλώσσα έχει τρεις χιλιάδες ρίζες λέξεων, που είναι πανομοιότυπες με τις ελληνικές».
2) «Τα αρχαία ελληνικά κείμενα, τα κείμενα του Βυζαντίου και της Σκυθίας είναι πανομοιότυπα».
3) «Ορισμένες από τις λέξεις, όταν είναι γραμμένες, είναι εκπληκτικά παρόμοιες».
Και συνέχιζε:
«Σε ολόκληρον τον κόσμο, εκτός από τις κλασσικές αρχαίες γλώσσες (ελληνικά και το «παιδί» τους, τα λατινικά), μόνο στα ουγγρικά μπορούν να γραφτούν ποιήματα σε κλασσικό εξάμετρο. Αυτό είναι ένα μοναδικό γλωσσικό φαινόμενο!
(…) Σε μερικά από τα ουγγρικά λαϊκά τραγούδια, η μελωδία είναι παλαιά και έρχεται από την εποχή των Σκυθών (εννοείται των Θρακών της περιοχής)».
Η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό, και ολόκληρος ο Ελληνικός λαός, ευχαριστούν τον λαό της Ουγγαρίας για την προσήλωσή του στις αξίες του Ελληνικού πολιτισμού, και την συνεισφορά του κατά την Ελληνική Επανάσταση.
Πηγές – Βιβλιογραφία:
- Άρθρο του Γιώργου Αργυράκου, «Το σύνθημα του Αλεξάνδρου Υψηλάντη»
- Konstantin Soter Kotsowilis: Die Griechenbegeisterung der Bayern unter König Otto I. München 2007
- Emanuel Turczynski: Sozial- und Kulturgeschichte Griechenlands im 19. Jahrhundert. Von der Hinwendung zu Europa bis zu den ersten Olympischen Spielen der Neuzeit. Mannheim und Möhnesee 2003
Το περιοδικό Boulevard παρουσιάζει το Μουσείο Φιλελληνισμού
https://www.eboulevard.gr/np/newspaper.php?issue=73
Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κύριος David Sassoli, δώρισε στο Μουσείο Φιλελληνισμού μία σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την σημαία παρέδωσε στο Μουσείο το στέλεχος του Γραφείου Συνδέσμου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (EK) στην Ελλάδα κ. Φίλιππος Καμάρης.
Ο κ. Καμάρης ξεναγήθηκε στους χώρους του Μουσείου, είδε τα εκθέματα, και ενημερώθηκε για την ιστορία του φιλελληνικού κινήματος, και τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι Ευρωπαίοι Φιλέλληνες που πολέμησαν γενναία στο πλευρό των Ελλήνων ως εθελοντές, καθώς και οι πολιτικοί, καλλιτέχνες και πνευματικοί άνθρωποι που στήριζαν το φιλελληνικό κίνημα κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης.
Η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό (ΕΕΦ) υπενθύμισε ότι ο Φιλελληνισμός βοήθησε τους Ευρωπαίους να κατανοήσουν τις κοινές τους αξίες και ρίζες. Ενέπνευσε χιλιάδες νέους να στηρίξουν τον αγώνα των Ελλήνων, και πολλούς από αυτούς, ακόμη και πρώην εχθρούς, να πολεμούν κάτω από την ίδια σημαία για τα ίδια ιδανικά.
Οι δράσεις αυτές και η έκφραση αλληλεγγύης προς την Ελλάδα, οδήγησε στην πρώτη κοινή Ευρωπαϊκή πολιτική που προέκυψε μετά τη Συνθήκη του Λονδίνου, και κορυφώθηκε με τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου και τη σύσταση του Ελληνικού κράτους.
Η ΕΕΦ παρουσίασε επίσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την μακέτα του μνημείου Φιλελλήνων που θα τοποθετηθεί στο κέντρο της Αθήνας, επί της οδού Βασιλίσσης Σοφίας.
Κατά την παράδοση της σημαίας, ο εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κος Καμάρης, μετέφερε τον θερμό χαιρετισμό του Προέδρου του ΕΚ κ. Sassoli, υπενθυμίζοντας ότι το 2021 συμπίπτει τόσο με τα 200 χρόνια της ελληνικής επανάστασης όσο και με τα 40 χρόνια της πλήρους επανένταξης της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή οικογένεια – με τις αξίες του φιλελληνισμού να είναι πιο επίκαιρες από ποτέ.
Η ΕΕΦ διαβεβαίωσε τoν Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι θα συνεχίσει μαζί με το Μουσείο Φιλελληνισμού, να προωθεί με το έργο τους τις κοινές πολιτιστικές αξίες της Ευρώπης, και τον διαρκή φιλελληνισμό ως αρετή που υπηρετεί την συνεχή πρόοδο των κοινωνιών μας.
Το προσωπικό ξενάγησε τoν Πρέσβη στους χώρους του Μουσείου και του παρουσίασε τα εκθέματα, την ιστορία του φιλελληνικού κινήματος, και τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισαν πολλοί Πολωνοί Φιλέλληνες, οι οποίοι πολέμησαν γενναία στο πλευρό των Ελλήνων ως εθελοντές, καθώς και δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες και πνευματικοί άνθρωποι που στήριζαν το φιλελληνικό κίνημα της εποχής.
Η Εταιρεία για τον Ελληνισμό και Φιλελληνισμό (ΕΕΦ) αναφέρθηκε στον Φιλέλληνα εθνικό ποιητή της Πολωνίας, Άνταμ Μιτσκιέβιτς (Adam Mickiewicz), στον αξιωματικό Φραντσίσεκ Μιεζεγιέφσκι (Franciszek Mierzejewski) και στην ομάδα Πολωνών οι οποίοι πολέμησαν γενναία στο Πέτα και θυσιάσθηκαν για να στηρίξουν τον αγώνα των Ελλήνων.
Παράλληλα, η ΕΕΦ παρουσίασε το επετειακό μετάλλιο με την μορφή του ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης Φραντσίσεκ Μιεζεγιέφσκι (Franciszek Mierzejewski).
Η ΕΕΦ παρουσίασε επίσης στον Πρέσβη την μακέτα του μνημείου Φιλελλήνων που θα τοποθετηθεί στο κέντρο της Αθήνας.
Ο Πρέσβης κος Artur LOMPART , παρέδωσε στο Μουσείο, εκ μέρους του Κοινοβουλίου της Πολωνίας, μία σημαία της χώρας, σύμβολο φιλίας μεταξύ του Πολωνικού και του Ελληνικού λαού, και δήλωσε τα εξής: «Η Ελληνική Επανάσταση και ο ηρωισμός των μαχητών της, ενέπνευσαν πολλά υποδουλωμένα έθνη, συμπεριλαμβανομένων των Πολωνών που ζούσαν υπό ξένη κυριαρχία εκείνη την εποχή. Είμαστε συνδεδεμένοι με παρόμοιες ιστορικές εμπειρίες και με την πίστη στα ιδανικά της ελευθερίας, για τα οποία συχνά έπρεπε να πληρώσουμε το υψηλότερο τίμημα. Αυτή η εγγύτητα των λαών μας είναι ορατή και σήμερα».
Η ΕΕΦ διαβεβαίωσε τον Πρέσβη ότι θα συνεχίσει μαζί με το Μουσείο Φιλελληνισμού, να προωθεί με το έργο τους τις κοινές πολιτιστικές αξίες της Ελλάδας και της Πολωνίας, και τον διαρκή φιλελληνισμό ως αρετή που υπηρετεί την συνεχή πρόοδο των κοινωνιών μας.
